O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 017 yil fevraldagi 4947-sonli



Yüklə 3,05 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/102
tarix08.11.2023
ölçüsü3,05 Mb.
#131222
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   102
Buxgalteriya hisobi nazariyasi

Xo‘jalik hisobining turlari 
Operativ hisob 
Statistik hisob 
Buxgalteriya hisobi 


21 
Tezkor hisobning ma’lumotlari ulardan keyinchalik foydalanishda 
buxgalteriya yoki statistika hisobida qayta ishlanadi. 
Statistik hisob.Bu hisob jamiyatimizda yuz berayotgan ommaviy, ijtimoiy–
iqtisodiy, siyosiy hodisalarni o‘rganish va nazorat qilish, ular to‘g‘risidagi 
ma’lumotlarni yig‘ish hamda qayta ishlash tizimidan iborat. Xo‘jalik hisobining bu 
turi butun davlat iqtisodiyotini va uning tarmoqlarining rivojlanish jarayonini 
o‘rganishga yo‘naltirilgan. Uning obyekti alohida korxona, tashkilot, butun bir 
iqtisodiyot yoki uning biror tarmog‘i bo‘lishi mumkin. 
Statistik hisobda o‘rganayotgan obyekti va qo‘yilgan maqsadiga qarab 
natura, mehnat va pul o‘lchov birliklaridan, umumlashgan ko‘rsatkichlarni olish 
uchun operativ va buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan keng foydalaniladi.
Statistik hisobni yuritish, tashkil qilish belgilangan nizom va yo‘riqnomalar 
bilan tartibga solinadi. Statistik hisobot shakllari Moliya Vazirligi, Davlat 
Statistika Qo‘mitasi, tegishli idoralar tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. 
Bu hisobning o‘ziga hos xususiyati shundaki, birinchidan bir turli ijtimoiy-
iqtisodiy jarayonlarni o‘rganish, kuzatish va tahlil qilishda ko‘p qo‘llaniladi, 
ikkinchidan, boshlanish va tugallash muddatlari belgilanadi. Statistik hisobni 
operativ hisobdan farqi birinchidan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar to‘liq sodir 
etilgandan keyingina olib boriladi, ikkinchi farqi o‘tkazilgan kuzatish natijalari 
belgilangan hisobot shakllarida yaxlit va umumlashtirilgan holda ko‘rsatiladi. 
Buxgalteriya hisobi – har qandaymulkchilik shaklidagi korxona xo‘jalik 
faoliyatini yalpi, uzluksiz kuzatish va nazorat qilish, sodir bo‘lgan voqea–
hodisalarni hisob registrlarida qayd qilish, ularga ishlov berish hamda hujjatlarga 
asoslangan holda moliyaviy hisobot ko‘rinishida axborotlarni foydalanuvchilarga 
taqdim qilish tizimidir. 
“Buxgalter”atamasi nemis tilidan tarjima qilganda, buck–kitob, halter–
tutish so‘zlarining birikmasi bo‘lib, kitob tutuvchi degan ma’noni anglatadi. Ingliz 
tilida so‘zlashadigan mamlakatlarda buxgalteriya hisobi “accounting” deb 
yuritiladi.
Buxgalteriya hisobida har qanday xo‘jalik operatsiyasi bo‘yicha tegishli 
tarzda tuzilgan, barcha zaruriy ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan, mas’ul shaxslar 
tomonidan imzolangan va tasdiqlangan hujjat tuzilishi kerak.
Buxgalteriya hisobining boshqa hisob turlaridan farq qilib, bu hisobning 
predmeti va metodlari shakllangan bo‘lib, xo‘jalik faoliyati davomida qonunda 
belgilangan moddalar bo‘yicha faoliyat yuritadi. 
Buxgalteriya hisobi yordamida xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini 
baholash, foyda va zararlarini aniqlash uchun asos yaratiladi. Buxgalteriya 
hisobidagi yozuvlar asosida belgilangan muddatlarda hisobot tuziladi. 


22 
Buxgalteriya hisobiga qo‘yiladigan asosiy talablardan biznes reja 
ko‘rsatkichlarini 
bajarilishini 
nazorat 
qilishdir. 
O‘z 
navbatida 
ichki 
imkoniyatlardan unumli foydalanishni ta’minlashdir. 

Yüklə 3,05 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   102




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin