O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Noorganik, fizik va kolloid kimyo kafedrasi

Kobalt va uning birikmalari

• NiAsS-nikel yaltirog’I.
• Olinishi: CoO, Co2O3 va Co3O4 larni C, CO Al, H2 bilan qaytarib olinadi.

• Kobaltit - CoAsS

• CoAs-millerit

• Skutterudite (Co,Ni) As3

Co kimyoviy xossalari

• 2Co + O2 = 2CoO;
• 4Co + 3O2 = 2Co2O3
• CoO + Co2O3 = Co3O4
• Co + S = CoS
• Co + Cl2 = CoCl2
• Tetrakarbonil Co:
• Co + 4CO =[Co(CO)4]

Co va Ni birikmalari

• CoCl2 + 2NaOH = Co(OH)2 + 2NaCl
• ko’k pushti rangli
• Qizdirilganda: Co(OH)2 = CoO+ H2O
• 2Co(OH)2 + NaClO + H2O = 2Co(OH)3 + NaCl
• Co(OH)3 qora tusli .
• 2Co(OH)3 + 6HCl = 2CoCl2 + 6H2O + Cl2
• Eritmada [Co(H2O)6]2+ qizg’ish rangli.
• Fisher reaktivi:
• 3Co(NO3)2 + 4CH3COOH + 18NaNO2 =
• = 3Na3[Co(NO2)6] + NO + 4CH3COONa + 5NaNO3 + 2H2O.
• Kupfernikel NiAs , NiAsS.
• Ni Ag simon metall, juda qattiq, magnitga tortiladi. Co o’xshash olinadi.
• NiO, Ni2O3, Ni(OH)2 va Ni(OH)3 ma’lum.
• NiSO4 + 2NaOH = Ni(OH)2  + Na2SO4

Co va Ni birikmalari

• Ni(OH)2 va Co(OH)2 o’z-o’zidan oksidlanmaydi: 2Ni(OH)2 + Br2 + 2NaOH = 2Ni(OH)3 + 2NaBr
• Qora tusli
• Eritmada [Ni(H2O)6]2+- to’q yashil rangli ion.
• To’qimalarda Fe 4-5 g .
• O’simliklarda Fe fermentlar tarkibiga kirib, xlorofil sintezida ishtirok etadi.
• Fe birikmalari organizmda to’qimalarga O2 yetkazib berish, OQR katalizator, elektron tashish.

Kompleks birikmalar kimyosi fanini O’zbekistonda shakllanishida katta hissa qo’shgan olimlar

• N.A.Parpiyev- k.f.d., professor
• O’zFA akademigi

• M.A.Azizov- k.f.d., professor
• O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan arbobi