O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Yuqumli kasallik manbaiga nisbatan choralar: 
-  Bemorlarni,  tashuvchilarni  aniqlash  maqsadida  profilaktik  tekshiruvdan 
quyidagi  shaxslar  o’tkaziladi:  oziq-ovqat  mahsulotlari  bilan  savdo  qiluvchi, 
saqlovchi,  transportirovka  qiluvchi,  oziq-ovqat  tayyorlash  korxonalarga  birinchi 

---

 
122 
marta  ishga  qabul  qilinayotganlar,  sog’lomlashtirish,  davolash  va  bolalar 
muassasalariga  aholining  dam  olishi  bilan  bog’liq  bo’lgan  ishlarga  kiruvchilar, 
bolalar tarbiyalovchilarini tayyorlovchi o’quv muassasalariga kiruvchilar. 
-  Bemor  va  bakteriya  tashuvchilarni  erta  aniqlash  uchun  diagnozi 
aniqlanmagan  holda  3  kundan  ortiq  isitmalab  yotgan  shaxslar  gemokulturaga 
tekshiriladi.  Bunda  birinchi  haftada  5,0  ml  qon  olinib  50,0  ml  safroli  bulyonga, 
ikkinchi haftada 10,0 ml qon 100,0 ml  bulyonga, 3-haftada 15,0 ml qon 150,0 ml 
bulyonga ekiladi. Bakteriologik tekshiruv DSENM laboratoriyalarida o’tkaziladi. 
- Bakteriya tashuvchilarni aniqlash uchun axlat, siydik, safro tekshiriladi. 
Immunologik  usul  -  bu  qon  zardobida  passiv  gemagglyutinatsiya  reaksiyasi 
yordamida  (RPGA)  sisteinga  chidamli  antitelolarni  aniqlash  (qon  barmoq  yoki 
venadan olinadi). 
-  oziq-ovqat  korxonalariga  yoki  ularga  tenglashtirilgan  muassasalarga  ishga 
kiruvchilar orasida bakteriya tashuvchilarni aniqlash. 
Yuqorida  ko’rsatilgan  muassasalarga  ishga  kiruvchilarga  tekshiruv  o’tkazish 
serologik usul (sisteinli passiv gemagglyutinatsiya (RPGA)) va bir paytning o’zida 
najas, siydik va safro suyuqligini bir marotabalik bakteriologik tekshirish o’tkazish 
bilan  boshlanadi.  Tekshirish  natijalari  manfiy  chiqqan  shaxslar  ishga  qo’yiladi. 
Natija  musbat  bo’lganlar  ishga  qo’yilmaydi,  tashuvchilik  turini  aniqlash  uchun 
qo’shimcha tekshirish o’tkaziladi. 
Qorin  tifi  va  paratiflar  bilan  og’rib  o’tganlar  bakteriologik  yoki  serologik 
tekshirishlardan so’ng yana musbat natija bersalar (3 oylik nazoratdan keyin ham), 
surunkali  tashuvchilar  deb  baholanadilar  va  ro’yxatga  olinadilar,  ishga  esa 
qo’yilmaydilar. 
Tekshirish  haqidagi  barcha  ma’lumotlar  shaxsiy  tibbiyot  daftarchasiga  va 
ambulatoriya  kartasiga  yozib  qo’yiladi.  Bemor  aniqlanganda  058/u    shakldagi 
shoshilinch  xabarnoma  to’ldiriladi  va  DSENMga  jo’natiladi.  Kasallik  o’chog’i 
epidemiologik  tekshiriladi.  100%  hamma  bemorlar  gospitalizatsiya  qilinishlari 
shart. 
Shoshilinch  xabarnoma  (058/u)  olingach  DSENMda  infeksion  kasalliklarni 
ro’yxatga  olish  060  shakldagi  daftarga  ma’lumotlar  qayd  etiladi.  Shifoxonalarda 
ham xuddi shu shakldagi 060-shaklga qayd etish daftari mavjud. 
O’choqda  bemor  bilan  muloqotda  bo’lgan  barcha  kishilar  najasini  bir  marta 
bakteriologik,  qon  zardobini  esa  RPGAda  tekshiriladi.  Manfiy  natija  chiqsa, 
tekshirish  to’xtatiladi.  Bakteriologik  tekshirishda  musbat  natija  chiqqanda 
tashuvchilik  xarakterini  aniqlash  uchun  bakteriya  tashuvchilar  gospitalizatsiya 
qilinadilar  (5  marta  najas  va  siydik,  safro  1  marta,  cisteinli  passiv 
gemagglyutinatsiya  reaksiyasi).  Barcha  aniqlangan  tashuvchilar  (qorin  tifi  va 
paratif tashuvchilari) kasbidan qatiy nazar DSENMda doimiy ro’yxatga olinadilar 
(364/x. sh.). 
Tashuvchilar  yuqorida  ko’rsatib  o’tilganidek  shartli  ravishda  3  ta  tabaqaga 
bo’linadilar: