O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

 
Salmonellyozlarni tarqatuvchi asosiy omillar 
 
Salmonellyozlar  asosan  oziq-ovqat  orqali  tarqaladi.  Mikroblar  oziq-ovqat 
mahsulotlarida  qulay  sharoitda  bir  necha  soat  turadi  va  rivojlanadi.  Hayvon, 
parranda go’shti va uning mahsulotlari salmonellalarni yuqtiruvchi asosiy omildir. 
Shuning  uchun  ham  salmonellyozlar  ko’pincha  aholisi  xom  va  chala  pishgan 
go’shtni iste’mol qiladigan mamlakatlarda ko’proq uchrab turadi. 
Toshkent  shahrida  salmonellyoz  o’choqlarida  epidemiologik  tekshiruv 
o’tkazilganda yuqtirish omillarining 37,5-60% ni go’sht mahsulotlari tashkil etgani 
ma’lum bo’ldi. 
Go’shtdan tashqari, hayvonlardan olinadigan boshqa mahsulotlar, xususan sut 
va sut-qatiq mahsulotlari ham salmonellyozlarni tarqatuvchi omil bo’lishi mumkin. 
Sut  salmonellalar  bilan  endogen  va  ekzogen  yo’l  bilan  zararlanishi  mumkin. 
Salmonelez  qatiq.  suzma,  qaymoq,  tvorog,  pishloq  orqali  ham  yuqadi.  Shunisi 
qiziqki,  salmonellalar  bilan  zararlangan  oziq-ovqat  mahsulotlarining  tashqi 
ko’rinishi  va  ta’mi  o’zgarmaydi.  Tuxum,  tuxum  mahsulotlari  va  tarkibida  tuxum 
bo’ladigan  oziq-ovqatlarning  salmonellyozlarni  tarqatishdagi  o’rni  yildan-yilga 
ortib  bormoqda.  Baliq,  baliq  mahsulotlaridan  ancha  kamroq  yuqadi,  ammo  ayrim 
joylarda ularning ahamiyati birmuncha muhimroq. 
Turli  o’simlik  mahsulotlari  salmonellyozlarni  tarqatish  omillari  bo’lishi 
mumkin.  Axlat,  go’ng,  oqava  suvlar,  parranda  axlati  bilan  ishlov  berilgan 
tuproqdan salmonellalar o’simlik mahsulotlariga o’tishi mumkin. Pashshalar ovqat 
mahsulotlarini salmonellalar bilan zararlashda juda muhimdir. Ariq suvlarida ham 

---

 
133 
salmonellalar  topiladi.  Suvda  bir  yo’la  2  va  bundan  ko’p  serotur  uchraydi. 
Zararsizlantirilmagan  oqava  suvda  zararsizlantirilganiga  nisbatan  2  barobardan 
ortiqroq  salmonella  topiladi.  Salmonellalar  suvda  yilning  har  xil  mavsumlarida 
ham  bo’ladi.  Shifoxonalarda  salmonellyozlarning  tarqalishida  onalar  va 
xodimlarning  salmonella  yuqqan  qo’llari,  ro’zg’or  buyumlari,  sochiq,  ich  kiyim, 
yo’rgaklash  kursilari,  manej,  gilam,  tuvak  va  boshqalar  salmonellalarni  maishiy-
muloqot yo’li bilan yuqtirishda muhim o’rin tutadi. 
Salmonellyozlarga  qarshi  chora-tadbirlar  O’zbekiston  Sog’liqni  saqlash 
vazirligining  "O’zbekiston  Respublikasida  salmonellyozlarning  oldini  olish 
choralari" nomli 1993 yil 06.10. № 491 sonli buyrug’iga asosan olib boriladi.