O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

 
Axborot uchun ma’lumot 
 
Vabo    o’ta    xavfli      yuqumli    kasalliklar    qatoriga  kiruvchi    o’tkir  yuqumli 
kasallik  bo’lib,  qo’zg’atuvchisi  Vibrio    avlodiga  vibrionsae  oilasiga  kiradigan 

---

 
150 
vibrio  cholerae  deb  ataluvchi  vibriondir.  Yashirin  davri  1-5  kun  (ko’pincha  1-2 
kun),  kasallikning  klinik  ko’rinishi  turlicha  bo’lib,  belgilarsiz  kechuvchi  vibrion 
tashuvchilikdan  to,  keskin  suvsizlanish  va  hayotiy  muhim  organlar  faoliyati 
buzilishi bilan ifodalanadigan og’ir holatlar bilan kechishi mumkin. Hozirga kelib 
vaboning  7  ta  pandemiyasi  qayd  etilgan.  JSST  prognozi  bo’yicha  vaboning  8-chi 
pandemiyasi  ham  boshlangan.  Shu  jumladan  O’zbekistonda  ham  endemik 
o’choqlar yuzaga keldi. 
Vabo vibrioni odam organizmiga og’iz orqali, ifloslangan suv yoki oziq-ovqat 
mahsulotlari  orqali  kelib  tushadi.  Vabo  kasalligi  kechishining  oxirgi  darajasi, 
vibrion  virulentligiga,  organizmga  tushgan  miqdoriga  va  organizmning 
qo’zg’atuvchiga  nisbatan  moyilligiga  bog’liqdir.  Vibrionning  yuqish  miqdori 
yuqori  bo’lib,  me’daning  barerlik  faoliyatida  bu  ko’rsatkich  10  dan  100 
milliardgacha  mikrob  soniga  teng  bo’lishi  mumkin,  me’da  shirasi  kislotalik 
ko’rsatkichining  pasayib  ketishi,  me’da  shirasi  ishlab  chiqarilishining  bir  xilda 
bo’lmasligi  va  kuchaygan  peristaltika  bilan  kechuvchi  oshqozon-ichak  trakti 
kasalliklarida: 
spirtli 
ichimliklarni 
suistemol 
qilish  natijasida,  me’da 
rezeksiyasidan  so’ng  mikroblarning  oshqozondan  halokatga  uchramasdan  hayot 
faoliyati saqlangan holda ingichka ichakka o’tish ehtimolligi keskin ortadi. Bunday 
bemorlar  uchun  vibrion  yuqish  dozasi  yuz  ming  martabagacha  kamayadi  va  bir 
million mikrob soniga yaqin bo’ladi. Bunday shaxslar boshqalarga nisbatan vabo 
bilan ko’proq kasallanishadi va ularda kasallik og’irroq  o’tadi. 
Ingichka  ichak  distal  bo’limiga  tushgan  vibrionlar  shilliq  qavatga  yopishib 
olib  (adgeziya)  tezda  ko’payishadi  va  ko’p  miqdorda  vabo  toksini  hosil  qiladi. 
Vabo  enterotoksini  (xolerogen)  organizmning  suvsizlanish  -  degidratatsiyasi  va 
elektrolitlar  balansi  buzilishiga  olib  keluvchi  o’tkir  diareya  rivojlanishiga  sabab 
bo’ladi.  Epidemik  zonalardan  tashqaridagi  ayrim  mamlakatlarda  ikkilamchi 
o’choqlarning  shakllanishi  El-Tor  vibrionining  klassik  vabo  qo’zg’atuvchisidan 
farq qilib, faqat tropik mamlakatlardagina emas, Shu bilan birga subkontinental va 
kontinental iqlim sharoitida ham tashqi muhit ob’ektlarida uzoq vaqt saqlana olishi 
va tez ko’paya olish xususiyati bilan tuShuntiriladi. 
Hozirgi zamon mualliflari Hindiston va Pokistonda El-Tor vabosi tarqalishiga 
bu  yerdagi  har  xil  suv  havzalarining  zararsizlantirilmasligi  xavfsiz  suv 
manbalaridan 
olinuvchi 
suv 
bilan 
ta’minlanganligini 
sabab 
deb, 
Gromashevskiyning o’z - vaqtida «vabo vibrionlari iflos suvlardan foydalanganda 
yuqadi» - deb aytgan fikrini tasdiqlashmoqda. Vaboning epidemiologik xususiyati 
ko’p tomondan qo’zg’atuvchining o’zgaruvchanligi va ekologiyaga asoslangan.