O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Toshkent Islom Universiteti
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Birinchi etap. Nimani himoyalash kerak.(Maxalliy tarmoq modeli)
Xar bir maxalliy tarmoqning asosiy vazifasi, kerakli axboratni qisqa vaqt ichida qo‘llanuvchiga yetkazishdir. Shuning uchun axborotni himoyalashni ta’minlash muammosini xal qilishda buni ahamiyatga olish kerak. Axborot himoyalash usullarini ishlab chiqqanda, himoya tizimi xalaqit bermasligi kerak, aksincha, asosiy funktsiya - axborot almashuvini ta’minlashda yordam berishi shart. Shuning uchun himoyalash tizimining modelini ishlab chiqishda, maxalliy tarmoqning modelini yaxshi bilish kerak. Buning uchun maxalliy tarmoqning modeli - ya’ni undagi bajariladigan asosiy funtsiyalar va barcha elementlar yig‘indisini aniqlab olamiz. 18 Asosiy xavf bu maxalliy tarmoqda ishlanayotgan axborotga qaratilgan. Axborot esa – dasturiy ta’minot yordamida ishlanadi. Shuning uchun xar bir maxalliy tarmoqning negizi bu umumiy tizimli dasturiy ta’minot bo‘lib, unga operatsion tizimlar, dasturiy qobiqlar, umumiy ishlash uchun dasturlar, matnli protsessorlar, taxrirlovchilar, ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari kiradi. Bulardan tashqari, axborotni ishlab chiqishda amaliy dasturiy ta’minot foydalaniladi, ya’ni mutaxassislangan masalalarni yechishda qo‘llaniladi. Axborotni ishlab chiqishda texnik moslamalar ham foydalaniladi. Axborot avtomatlashtirilgan ish joylaridan ichki va tashqi aloqa kanallari orqali tushishi mumkin. Bunda axborotni klaviatura yoki tashqi axborot tashuvchilari orqali kiritish mumkin. Bulardan tashqari boshqa tashkilotlarning axborot resurslari va global telekommunikatsion tarmoq resurslaridan foydalanish mumkin. Global telekommnikatsion tarmoqlari axborotni foydalanuvchiga yetkazishda transport xizmatini bajaradi. «Maxalliy tarmoq foydalanuvchisi» tushunchasi – bu belgilangan tartib bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tgan va tarmoqni foydalanishda aniq bir xuquqga ega shaxsga (tashkilotga) aytiladi. O‘zinig xuquq doirasida qo‘llanuvchi ruxsat berilgan xarakatlarga ega. Tarmoqdagi axborot tizim administratori nazorati ostida ishlab chiqiladi, uni himoyalash xavfsizlik administratori bo‘ynidagi vazifa. Tarmoqning ish xolatini saqlash uchun, amaliy dasturiy ta’minotni ishlab chiqish uchun mutaxasis – dasturchilar va texnik shaxslar jalb qilinadi. Ular ham axborotga cheklangan xuquqlari bor, lekin dasturiy ta’minotni o‘zgartirishda va axborotni ishlab chiqish protsessiga cheklanmagan ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Maxalliy tarmoqni tizim ko‘rinishda olish mumkin. Bu tizim quyidagi ichki tizimlardan – boshqaruvchining ish joyi, masofadagi ish joyi, xavsizlik va tizim administratorlarining ish joylaridan tashkil topgan. Buning xar biri mustaqil ichki tizimlar. Shuning uchun axborotni himoyalashda – dekompozitsiya printsipi qo‘llaniladi. Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|