O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XV asr boshlarigacha)

Nuh
Sobuq-
tegin
ni Xurosonning noibi etib tayinlaydi. Natijada G‘azna va 
Xurosonda 
Sobuqtegin
va o‘g‘li 
Mahmud
ning siyosiy hukm-
ronligi mustahkamlanadi.
996-yil
da qoraxoniylar Movarounnahr tomon yana hujum 
boshlaydilar. Shunday og‘ir bir sharoitda xiyonat ro‘y beradi. 
Ya’ni 
Sobuqtegin
qo‘shini Buxoroni egallaydi. So‘ngra u 
qoraxoniylar bilan muzokaralar olib boradi. Natijada ular 
o‘rtasida shartnoma tuzilib, unga muvofiq Sirdaryo havzasi 
qoraxoniylar qo‘liga o‘tadi. 
Sobuqtegin
esa Amudaryodan 
janubdagi yerlarga, shu jumladan, Xurosonda hukmdor bo‘lib 
oladi. Somoniylarga Movarounnahrning markaziy qismigina 
beriladi, xolos. Biroq ko‘p vaqt o‘tmay, 
999-yil
da Buxoroning 
Nasr Eloqxon 
boshchiligida qoraxoniylar tomonidan zabt 
etilishi bilan somoniylar hukmronligi batamom barham topdi.
Qoraxoniylar davlatining bo‘linishi.
 
Qoraxoniylar endi 
Xurosonni ham o‘z davlatiga qo‘shib olish uchun harakat qila-
dilar. Oradan ko‘p vaqt o‘tmay qoraxoniylar va g‘aznaviylar 
o‘rtasida shiddatli urushlar boshlanadi. 
1006- va 1008-yillar
da 
qoraxoniylar Xuroson ustiga ikki marta qo‘shin tortadilar. Lekin 
Mahmud G‘aznaviy 
qoraxoniylarga zarba berib, Xurosonni 
o‘z davlati tasarrufida saqlab qolishga muvaffaq bo‘ladi.
G‘aznaviylarning saljuqiylar bilan jiddiy kurashi boshlanadi. 
Bundan foydalangan qoraxoniylarning mahalliy hukmdori 
Ibrohim Bo‘ritegin
1038-yil
da Amudaryo bo‘yi viloyatlari – 
Xutta lon
, 
Vaxsh
va 
Chag‘oniyon
ni g‘aznaviylardan tortib 
oladi. Ko‘p vaqt o‘tmay u Movarounnahrni va Farg‘onani 

---

57
o‘zi 
ga bo‘ysundirib, mustaqil siyosat yurita boshlaydi. Nati-
ja 
da qora 
xoniylar ikki mustaqil davlatga ajralib ketadi. Biri 
poytaxti