O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XV asr boshlarigacha)


Ahmad al-Farg‘oniy, Ahmad al-Mar-



Yüklə 1,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə86/154
tarix18.09.2022
ölçüsü1,04 Mb.
#117816
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   154
[@e tarix] 7-sinf Òzbekiston tarixi (2) 1 (1)

Ahmad al-Farg‘oniy, Ahmad al-Mar-
vaziy, al-Abbos Javhariy va yahyo 
bin Abu Mansur kabi Movarounnahr 
va xurosonlik olimlar ijod qilib, o‘rta asr 
ilm-u faniga katta hissa qo‘shadilar.
Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy.
 
Mu 
hammad ibn Muso al-Xorazmiy 
 
(783–850) Xorazm diyorida tug‘ilib, voya -
ga yetadi. Dastlabki savod va turli soha-
Al-Xorazmiy


92
dagi bilimlarini u o‘z ona yurti Xo 
razm va Mova 
rounnahr 
shaharlarida ko‘p 
gina ustoz 
lardan oladi. So‘ngra u xa 
lifa 
Ma’mun zamonida (813–833) “Bayt ulhikma”da mudir sifa-
tida fao 
liyat ko‘rsatadi. Zamonasining mash 
hur matematigi, 
astro n
omi va geografi sifatida fanga ulkan hissa qo‘shdi. Al-
Xoraz miy 20 dan ortiq asarlar yozdi. Ular dan faqat 10 tasigina 
bizgacha yetib kelgan. Asarlari ora sida, ayniqsa, matematikaga 
doir “Al-jabr val-muqobala” mashhur. 
Hatto, “algebra” atamasi ushbu kitob 
ning “al­jabr” deb 
yuritilgan qisqacha nomining aynan ifodasidir. Xorazmiy nomi 
esa matematika fanida “algoritm” atamasi shaklida o‘z ifodasini 
topdi. Uning “Al­jabr” asari asrlar davomida avlodlar qo‘lida 
yer o‘lchash, ariq chiqarish, bino qurish, merosni taqsimlash va 
boshqa turli hisob va o‘lchov ish larida dasturilamal bo‘lib xiz mat 
qildi. Xorazmiyning bu riso lasi XII asrdayoq Ispaniyada lotin 
tiliga tarjima qilinadi va qay ta ish lanadi. Xorazmiyning arif me -
tik risolasi hind raqamlariga asos langan o‘nlik hisoblash tizi mi -
ning Yevropada, qolaversa, bu 
tun dunyoda tarqalishida buyuk 
aha miyat kasb etdi. Shunday qi lib, vatandoshimiz Xorazmiy al-
jabrni mustaqil fan darajasiga ko‘tarib, algebra faniga asos soldi 
va tarixda o‘zidan o‘chmas iz qol dirdi.

Yüklə 1,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   154




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin