Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

4. «Qazanbektiń balası Orazbektiń tutqınǵa túsip qalǵanı haqqında 
jır»da Orazbektiń batır bolıp jetilisiwi, jaw menen sawashta tutqınǵa túsiwi, 
Qazanbektiń óz áskerleri menen jaw ordasın shawıp, onı tutqınnan bosatıwı 
haqqında áńgime boladı. 
5. «Doqa Xoja ulı Domrul haqqında jır»da Domrul batır hám onıń 
hayalınıń bir-birine bolǵan muhabbatı, sadıqlıǵı miyrim-shápáátti bilmeytuǵın jan 
alǵısh Ázireyli perishteniń de kewlin jibitip, olardıń ájelin keyinge qaldırılǵanı 
jırlanadı. Batır Domrulbek xalıqqa xızmet etiwge qaytadan múmkinshilik aladı.
6. «Qańlı Xoja ulı Xan Turalı haqqında jır» bóliminde batır jigit Xan 
Turalınıń ózine ılayıq qalıńlıq izlewi, Trapezund mámleketi patshasınıń batır qızın 
tańlawı, oǵan úyleniw ushın batırlıq shártlerdi orınlawı tuwralı sóz boladı. 
7. «Qazılıq xoja ulı Júgenek haqqında jır» dástanında Júgenek batırdıń (túp 
nusqada Yekenik) jaw qolında tutqında jatırǵan ákesi Qazılıq xojanı ásker tartıp 
barıp bosatqanı tuwralı jırlanadı. 
8. «Qorqıt ata kitabı»ndaǵı qızıqlı áńgimlerdiń biri «Bisat hám Tóbe kóz
haqqında jır» bolıp tabıladı. Bul erteklik tamırlarǵa iye áńgime. Bisat (yamasa 
Basat) – jası úlken aqsaqal Aruzdıń balası, batır jigit bolıp ósedi. Ol oguz 
qáwimleriniń biriniń atı shıqqan batır hám mergen qızın jeńip, oǵan úylenedi. 
Bisattı kelinshegi bir kózli dáw adamxor Tóbekózdi óltiriwge jiberedi. (Túp 

---

21 
nusqada Depegyoz, xalıqaralıq terminologiyada Ciklop yamasa Kiklop.) Tóbekóz 
suw periden tuwılǵan, dáw tulǵalı, eńbeginde jalǵız kózi bar (usınnan Tóbekóz 
degen at alǵan) adamxor maqluq edi. Bisat hár qıylı hiylekerlik jollar menen 
Tóbekóz dáwdi óltirip, eldi adamxor maqluqtan qutqaradı. 
9. «Begil ulı Ámren haqqında jır» dástanında ullı Bayandır xannıń batırı 
Begil hám onıń balası Ámren batırdıń óz elin dushpannan qorǵawda kórsetken 
erlikleri sóz boladı.