Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

3. «Hindstan» kitabı 
Beruniy bul kitaptı 1025-1030 jılları Hindstanda bolǵanda jazdı. Beruniy 
ilimge qılap qılmaytuǵın alım edi. Sonlıqtan, ol tekserilmegen maǵlıwmatlardı, 
isenimsiz dáreklerdi, shamalamay túsiniklerdi (gipotezalardı) paydalanbaytuǵın 
edi. Orta ásirlik zamanda keń tarqalǵan dástúrge: juldızlarǵa qarap tariyxtı hám 
bolajaqtı shamalap aytatuǵın munajjimlerge (astrologlarǵa) isenbeytuǵın edi, 
olarǵa qarsı ilim menen gúresetuǵın edi. «Hindstan» kitabın jazıw barısında 
Beruniy Hindstannıń geografiyasın, tábiyatın, halqınıń tariyxın, dástúrlerin, úrp-
ádetlerin, diniy isenimlerin, kásip-kárin, ilimiy jetiskenliklerin tereń úyrendi. 
Nátiyjede, ájayıp ilimiy miynet júzege keldi. Kitap 80 baptan ibarat bolǵan. 
«Hindstan» kitabınıń dáslepki bólimlerinde hindilerdiń quday, materiallıq 
dúnya, aqıret, ruwx hám materiya, ol dúnya haqqında túsinikleri berilgen. Bunnan 
soń hindilerdiń poeziyası menen grammatikasınıń ózgesheliklerin ashqan. 
Hindilerdiń ilimiy jetiskenliklerin bayanlawǵa ádewir orın ajıratqan. 
Astronomiya, medicina ilimleriniń qanday dárejede ekenligin kórsetken. Hind 
jazıwınıń ózgesheligi, xalqınıń úrp-ádetleri tuwralı maǵlıwmatlar beredi. 
Beruniydiń táriyiplewi boyınsha hindiler shash hám saqalın ósirip, jalań bas júredi, 
tırnaqların da ósirip qoyadı. Jılıtpa awqat jemeydi, awısqanın tógip taslaydı. Bala 
tuwılǵanda onıń anasına emes, tek ákesine qutlı bolsın aytadı. Kitaplarınıń 
atamaların kitaptıń basına emes, aqırına jazadı.
Bunnan soń Beruniy Hindstannıń geografiyalıq hám tábiyiy sharayatları, 
ósimlikler hám haywanatlar dúnyası, ıqlımı (klimatı), tiykarǵı rayonları hám úlken 
qalaları haqqında keńirek maǵlıwmatlar beredi. 

---

39 
«Hindstan» kitabında, sonday-aq bul eldiń ishki jámiyetlik dúzimi, sociallıq 
qatlamlardıń óz ara qatnasları haqqında sóz etedi. Hindiler bir-birinen sociallıq 
hám huqıqıy táreplerden ajıralıp turatuǵın kastalarǵa bólinedi. Eń húrmetli kasta