Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

menen tastıyıqlawdı Shıǵıs ádebiyatı dástúrinde hikayatlar dep ataydı. 
«Xayrat ul-abrar» dástanında qızıqlı hikayatlar berilgen. 
«Farhad hám Shiyrin» dástanı syujetiniń qızıqlıǵı, ózinsheligi
(originallıǵı), ideyasınıń tereńligi, joqarı kórkemligi menen «Xamsa»nıń basqa 
dástanlarınan ajıralıp turadı. Nawayı bul dástannıń atamasınan baslap, syujeti, 
ideyalarına shekem ózgerisler kirgizedi. Nizamiydiń «Xamsa»sında bul dástan 
«Xusraw hám Shiyrin» dep atalsa, Nawayıda «Farhad hám Shiyrin» dep ataladı. 
Nizamiyde Iran shahı Xusrawdıń Armeniya malikası Shiyringe bolǵan muhabbatı 
jırlanadı, Farhad qaradan shıqqan ápiwayı tas keser usta, ekinshi dárejedegi obraz 
etip súwretlenedi. Nawayıda Farhad shahzada, dástannıń bas qaharmanı, 
Nawayınıń idealı etip súwretlenedi, onıń Shiyringe bolǵan muhabbatı dástan 
syujetiniń ózegin quraydı. 
Dástannıń syujeti. Shın eliniń qaǵanı biyperzent bolıp, Táńirden ul tilep 
júredi. Onıń tilegi qabıl bolıp, ullı boladı. Atın Farhad qayadı. Ol súykimli, ádepli 
hám kútá zeyinli bala bolıp ósedi. On jasına shekem barlıq bilimlerdi iyeleydi. 
Jigirma jasında úlken kúsh iyesi, tereń bilimli jigit bolıp shıǵadı, áskeriy ónerge 
qosa tawdan tas qoparıw, tas jonıw hám qorǵanlar qurıw ónerlerin iyeleydi. 
Farxad bir saparı atasınıń ǵáziynexanasın kózden ótkerip júrgende bir tilsimli 
aynanı kóredi. Aynadaǵı jazıwǵa qaraǵanda, eger de kimde kim Yunan eline 

---

112 
(Greciyaǵa) barıp úsh batırlıq is kórsetse hám sońınan usı tilsimli aynaǵa qarasa, 
óziniń ájayıp keleshegin, bolajaq táǵdirin kóredi. Farhad Yunanstanǵa barıp 
batırlıq islerdi orınlaydı: awzınan ot shashatuǵın aydarhanı óltiredi, temir 
láshkerlerdi qırıp saladı. Sulaymannıń tilsimli júzigin hám ápsanawiy Jámshid 
shahtıń tilsimli kesesin qolǵa túsiredi. Sonnan keyin danıshpan Suqratqa (filosof 
Sokratqa) barıp, óziniń bolajaq táǵdirin bilip aladı. Suqrattıń boljawı boyınsha 
Farhad keleshekte ıshqı-muhabbat dártine giripdar boladı, ashıqlar patshası boladı, 
mıń-mıń qúdiretli patshalar umıt boladı, biraq ashıqlar patshası Farhadtıń atı 
máńgige qaladı. 
Farhad eline qaytıp kelip tilsim aynaǵa qaraydı. Aynada táriyiplewge til 
jetpeytuǵın gózzal qızdı kóredi hám oǵan ǵayıbana ashıq boladı. Farhad aynada 
kórgen sulıwdı izlep, el gezip ketedi. Shapur degen sheber súwretshi bul sulıwdı 
biletuǵın bolıp shıǵadı hám onıń eline Farhadtı alıp baradı. Aynadaǵı sulıw 
Armeniya eliniń hayal patshası Mahinbanıwdıń sińlisi maliyka Shiyrin eken. 
Armeniya eli suwdan tarıǵıp taw bulaǵınan saǵa alıw ushın tawdı jarıp kanal qazıp 
kútá qıynalıp atırǵanına Farhadtıń ráhimi kelip qazıwshılarǵa járdem beredi. Ol 
tawdıń gidiman tasların qoparıp, jan-jaqqa domalatadı. Farhadtıń taw qoparıp 
atırǵanın esitip onı kóriwge Shiyrin keledi. Shiyrin Farhadtıń sawlatına, kúsh-
qúdiretine tásiyin qaladı hám oǵan ashıq boladı. Biraq Shiyringe Iyran shahı 
Xusraw da ashıq edi. Ol Shiyrinniń qolın sorap elshi jeberedi. Armeniya patshası 
Mahinbanıw Shiyrindi bermeytuǵının aytıp elshilerdi qurı qol qaytaradı. Ǵázebi 
kelgen ullı shah Xusraw Shiyrindi kúsh penen alıp qaytıw ushın ásker jiberedi. 
Biraq Farhad batırlıqtıń úlgisin kórsetip, Xusraw shahtıń áskerlerin qaytarıp saladı. 
Xusraw hiylekerlik jolına ótedi, Farhadqa uyqılatatuǵın dári bergizip qolǵa 
túsiredi. Oǵan «qala alındı, Shiyrin Xusrawǵa hayal boldı» degen jalǵan xabar 
jetkeredi. Bul qorlıqlı xabarǵa shıday almaǵan Farhad ózin ózi óltiredi. Biraq 
óziniń mápi ushın shın ashıqlarǵa qıyanet qılǵan Xusrawdıń ómiri de uzaqqa 
sozılmaydı. Onıń balası shahzada Sheruya Shiyrindi kórip qalıp oǵan ashıq boladı. 
Shiyrindi qolǵa túsirip óziniki etiw ushın Sheruya atası Xusrawdı óltiredi. Biraq 
bári bir atabiyzar shahzadaǵa Shiyrin nesip etpeydi. Shiyrin súyiklisi Farhadtıń 

---

113 
tabıtına kelip ózin-ózi óltiredi. Bunnan soń Farhadtıń watanlası hám dostı Bahram 
batır kelip Armeniyanı Iyran basqınshılıǵınan azat etedi, elge keltirgen zıyandı 
ótewge Sheruyanı májbúr etedi. Eldiń biyligin onıń nızamlı iyesi Mahinbanıwǵa 
qaytarıp beredi. Bahramnıń ózi bul dúnyanıń ǵalma ǵallıǵın qoyıp, tárki dúnya 
bolıp ketedi. Farhad hám Shiyrinniń qábirin qásterlep, sol jerde jasaydı.