Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

6. Maqtımqulı poeziyasınıń obrazları. Maqtımqulı – lirik shayır. Sonlıqtan, 
onıń qosıqlarınıń orayında lirikalıq qaharman obrazı turadı. Maqtımqulınıń 
lirikalıq qaharmanı sırtqı dúnyanı, jámiyetlik ortalıqtı, insan hám onıń ishki 
dúnyasın súyinish hám kúyinish, muhabbat hám ayralıq, jaqsı kóriw hám túńiliw, 
jek kóriw, tolqınlanıw sıyaqlı estetikalıq sezimler arqalı ańlaydı, tanıydı. Shayırdıń 
lirikalıq qaharmanı ádillik, ádalatlıq ushın jan ashıtatuǵın, ádalatsızlıqtı, zorlıqtı, 

---

133 
zalımlılıqtı qaralaytuǵın, ázziler tárepinde turatuǵın qayırqom azamat obrazında 
kórinedi. 
Aqpay qalmas bolar bir aqqan saylar, 
Adam birde arıq, birde et baylar. 
Birde ǵárip, birde júzleri jaynar, 
Ǵárip dep qattı sóz aytıwshı bolma. 
(«Ketiwshi bolma») 
Zalımlar qor bolıp qalar ayaqta, 
Ǵárip, sen jılama, sherdey bolarsań 
(«Bolarsań») 
Lirikalıq qaharman sociallıq teńsizlikti, yaǵnıy jámiyet aǵzalarınıń múlkli 
yaki múlksiz bolıp ádalatsız bóliniwin tartınbay qaralaydı. 
Birewlerge altın tajdı, 
Waqtı xosh kórgeni házdi, 
Birew bir pulǵa mútájdi, 
Birew gilem – ǵalı ǵózler. 
(«Eldi gózler») 
Kimseler beglikte, túspes dáwrannan, 
Kimseler mútájlikte, kúyiner jannan. 
(«Kóship baratır») 
Maqtımqulınıń lirikalıq qaharmanı óz zamanınıń ozıq oylı, tereń bilimli, 
jamanlıq, ádalatsızlıq, zalımlıq penen qaytpay gúresetuǵın, júregi jaqsılıq 
sezimlerine tolı iymanlı adam obrazında kórinedi. Ol ǵárip-miskinlerdi qollaydı, óz 
múlkine, jaqsı sociallıq jaǵdayına arqa súyep júwensiz ketken múlk iyelerin, 
ámeldarlardı, hátteki, patsha-xanlardı ayawsız áshkaralaydı. 
Maqtımqulı qosıqlarında lirikalıq qaharman obrazınan basqa qosımsha 
obrazlar da bar. Olar lirikalıq qaharmannıń barlıq kelbetin, ishki dúnyasın, 
adamgershilik qásiyetlerin ashıp beriwde úlken áhimiyetke iye. Olardan ǵárip-
qaser obrazı kóbirek ushrasadı. Maqtımqulı qosıqlarında ol sociallıq jaqtan 

---

134 
qorǵalmaǵan jetim-jesirlerdiń, ǵarip-qáserlerdiń, malsız, múlksiz jarlılardıń 
jıynaqlanǵan obrazında kórinedi. Ǵáripler qorǵawǵa, miyrim-shápáátke mútáj. 
Maqtımqulınıń túsinigi boyınsha ǵáriplerge qanday qatnas jasawı menen azamattıń 
adamgershilik dúnyası ólshenedi. 
Hadal isle, bil ózińniń halıńdı, 
Paxırdı ınjıltıp etpe jábirdi. 
Iske salıp azlı-kópli pámińdi, 
Aqıl bolsań, sózge qulaq tut jaqsı.