Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

Biru bar (xalıq tilinde biyri bar) –Allataalanıń birligin (tek birew ekenligin) 
hám barlıǵın (onıń bar ekenligin) sıpatlaytuǵın epitet. 
Rasul – arab tilinde elshi degendi ańlatadı, islam dástúrinde Allataalanıń 
sózlerin, tártiplerin bendelerge jetkeriwshi ayrıqsha insan. Onı payǵambar dep te 
júritedi. 
Mustafa – Muhammed payǵambardıń jáne bir ismi (Mádet berse Mustafa, 
gúnalarıń tilermen. Yassawiy). 
Paniy dúnya (fano) – bul dúnya, jalǵanshı dúnya.
Ahli dúnya – arab tilinde áhli sózi xalıq sóziniń kóplik túrin ańlatadı. 
Demek, joqarıdaǵı sóz bul dúnyanıń qızıǵına ıqlas etken adamlar degendi bildiredi. 
Asi (ási)lik – qudanıń birligin hám barlıǵın bilmegen, moynına almaǵan, 
tákabbirliq jolına túsken, shariat tártiplerin buzǵan adamdı ási bende dep ataydı. 
Nápsi – ashkózlik, sıqmarlıq, dámegóylik, alımsaqlıq sıyaqlı jaman 
ádetlerdiń jıynaǵı.
Muftı – arab tilinde pátiwa beriwshi, diniy máselelerde qarar shıǵarıwshı 
degendi ańlatadı. Shariattıń tartıslı máselelerin sheship beretuǵın joqarı mártebeli 
ruwxanıy. Muftı jáne de bir qatar musılman mámleketlerinde úlken diniy lawazım 
(ámel) bolıp esaplanadı. 

---

50 
Shaytan – Islam mifologiyasında jawız ruwx. Ol adamlardı shariat (durıslıq) 
jolınan shıǵarıp, buzıqlıqqa, ashkózlikke, nápsiqawlıqqa, zulımlıqqa, basqa da 
gúnalı islerge iytermeleydi. Shaytan jın-jıpır, ájiyne, albaslı, mámelek h.t.b. jaman 
árwaqlarǵa basshılıq etip, adamlardı azǵırıw, ruwxıy qorqıtıw sıyaqlı jaman isler 
menen shuǵıllanadı. Islamda shaytannıń Iblis degen atı da qollanıladı. 
Gúmran bolıw – qor-zar bolıw. 
Hamra bolıw – joldas bolıw, sherik bolıw. 
Sorawlar hám tapsırmalar 
1. Axmet Yassawiy kim bolǵan? 
2. Hikmetler degen ne hám olarda neler aytılǵan? 
3. Yassawiy hikmetleriniń janrlıq ózgesheligi hám tematikalıq baǵdarı 
haqqında aytıp beriń. 
4. Hikmetlerdiń baslı ideyası haqqında aytıp beriń. 
5. Yassawiy poeziyasınıń lirikalıq qaharmanı kim? 
6. Yassawiy lirikasında qanday járdemshi obrazlar bar? 
7. Ne sebep Yassawiy jamanlıqqa qarsı gúreste islam dinin hám onıń shariat 
(dúziw) jolın tiykarǵı qural dep esaplaǵan. 
8. Hikmetlerdiń kórkemlik ózgeshelikleri haqqında aytıp beriń. 
9. Yassawiy hikmetleri ne sebep biziń zamanımızda da qádirlenedi? 
10. Tasawwıf (sufiylik) tálimatı haqqında túsiniktiń baslı belgilerin bilip alıń. 
11. Sózlikte berilgen mánilerdi hám anıqlamalardı bilip alıń.