Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

4. «Kodeks kumanikus» – «Qıpshaqlar kitabı»nıń qaraqalpaq tili hám 
ádebiyatı menen baylanısları. Kitap XIII-XIV ásirlerdegi qıpshaqlar dep 
atalatuǵın túrkiy xalıqlardıń kórkem sóz ónerin, turmıs tárizin, tariyxın málim 
dárejede sáwlelendire alatuǵın hár tárepleme qunlı
shıǵarma. Bul kitap etnogenezi 
(kelip shıǵıwı) qıpshaqlar menen baylanıslı házirgi bir qatar túrkiy xalıqlardıń, 
sonıń ishinde qaraqalpaq xalqınıń mádeniy hám ádebiy miyraslarınan bolıp 
tabıladı.
Qaraqalpaq alımlarınan K.Mámbetov, H.Hamidovlar bul boyınsha ádebiy- 
lingvistikalıq baǵdarda izertlewler júrgizip, onıń házirgi qaraqalpaq tiline hám 
ádebiyatına qatnasların kórsetip berdi. 
 

---

77 
Sorawlar hám tapsırmalar 
1. «Kodeks kumanikus» atamasınıń sózlik mánisin anıqlań. 
2. «Kodeks kumanikus» kitabınıń jazılıwına qanday tariyxıy jaǵdaylar sebep 
bolǵan? 
3. Kitaptıń túp nusqası hám kóshirmeleri haqqında qanday maǵlıwmatlar bar? 
4. «Kodeks kumanikus» kitabına qanday ádebiy-folklorlıq materiallar 
kirgizilgen?  
5. Kitapqa kirgizilgen jumbaqlardı házirgi jumbaqlar menen salıstırıń.  
 
Nasiruddin Rabǵuziy 
(XIII ásirdiń aqırı XIV ásirdiń baslarında jasaǵan) 
1. Nasiruddin Rabǵuziy tuwralı maǵlıwmatlar az muǵdarda saqlanǵan, 
olardı tek onıń shıǵarması «Qissasul anbiya» – «Payǵambarlar qıssası»nan ǵana 
biliwge boladı. Ol Burxanaddin degen kisiniń balası bolǵan, Xorezm jerinde Oǵuz 
Rabat degen elatta belgili qazı (sudya) bolǵan. Musılman elleriniń dástúri boyınsha 
qazılıq lawazımına shariyat
ilimin (diniy nızamlar hám tártiplerdi), sonday-aq 
ilahiy (diniy) bilimlerdi tereń iyelegen, bay turmıs tájiriybesine iye adamlar 
qoyılǵan. Rabǵuziydiń jazǵan shıǵarmasına qaraǵanda onıń tereń bilimge iye 
bolǵanlıǵına gúman joq. Rabǵuziy taqallusi (ádebiy laqabı) onıń jasaǵan jeri 
Rabati Oǵuz benen baylanıslı. Onıń tuwılǵan hám qaytıs bolǵan sáneleri namálim. 
Basqa shıǵarmaları haqqında da maǵlıwmat joq.