Өзбекстан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги
Yüklə 1,03 Mb.
|
| ha’m tegleri arasındag’ı tekst bolıp tabıladı. Bul ashıwshı () ha’m jabıwshı () tegler ju’plıg’ı bolıp, bul xujjet HTML tilinde jazılg’anlıg’ın bildiredi. HTML xujjeti ..., Hu’jjet denesi ... basılsa, onda web bet tolıg’ı menen ajıratıladı. Demek, bul sektsiya ja’rdeminde kerekli tegqa o’tiw an’satlastırıladı. Ortada ayna o’lshemin piksellerde ko’rsetip turıwshı sektsiya jaylasadı. Onda mısh basılg’anda, ekranda menyu payda boladı, bul menyuda ekrannın’ razresheniesine sa’ykes ayna o’lshemleri dizimi shıg’arıladı. On’ jag’ındag’ı sektsiyada sizin’ jaratqan Web-betin’izdin’ o’lshemi ha’m onı Web-serverden ju’klew ushın ketetug’ın wa’qıt ko’rsetiledi. Bul sektsiya bet o’lshemi sektsiyası. Bo’lshektin’ alımında bet o’lshemi, bo’liminde ju’klew tezligi beriledi.
Dreamweaver de Web-betler qalay jaratıladı? Qısqasha aytqanda, a’piwayı tekst protsessorı ja’rdeminde, mısalı Microsoft Word-ta xujjet jaratıw qanday bolsa, sonday. Kerekli tekst teriledi, bezeledi ha’m tayar bolg’an xujjet fayl turde saqlanadı. Ayırmashılıg’ı bul fayl ken’eytpesi htm yaki html boladı ha’m sol waqıttın’ o’zinde Web-serverde jaylastırılıwı mu’mkin. Jan’a Web-bet jaratıw ushın File menyuinde New punkti tan’lanadı yaki 
Suwret 6. New Document dialog aynası Dreamweaver MX programmasında Web-betlerdi shablonlar ja’rdeminde jaratılıwı ha’m mu’mkin. SHablon — bul sonday aldınnan arnap tayarlang’an ha’m saqlang’an Web-bet, og’an sizge kerek bolg’an ayırım elementler tayar turde jaylastırılg’an. Siz bunday web betke tiykarg’ı tekst qosıp, bezeliwin qalegenin’izshe o’zgertsen’iz, bul bet professionallıq da’rejedegi tayar Web betke aylanıwı mu’mkin. Egerde sizin’ «taza» betten baslap Web bet jaratıwg’a waqtın’ız bolmasa, bunday shablonlar – siz ushın! Biz bolsa Category bo’limindegi dizimnen (shablonlar kategoriyaları) «bos shablon» yag’nıy Basic Page punktin ha’m onın’ ishinen HTML tan’lap, OK basamız. «Bos» web bet tayar. Og’an kerekli tekst kirgiziledi. Mısalı, 
Xujjet tekstin formatlaw Dreamweaver tekst formatlawdı basqa tekst protsessorlarında orınlang’anday etip (HTML tilin bilmey-aq) a’melge asırıw mu’mkinshiligin beredi. Onın’ ushın kerekli tekst ajıratılıp, Properties redaktorında shrift parametrleri beriledi. Mısal. Teksttin’ bir bo’leginin’ shriftın qalın etiw ushın ol ajıratılıp, to’mendegi a’mellerdin’ birewi orınlanadı:
Har bir paydalanıwshı bunday a’mellerdi orınlawda o’zine qo’laylısın tan’lap alıw xuqıqına iye. Sol jol menen basqa da formatlaw jumısları orınlanıwı mu’mkin. 
Suwret 7. SHriftler dizimi 
Suwret 8. SHriftler o’lshemi dizimi Esletpe. 1. WWW –xalıq aralıq tor o’zi ne ushın jaratılg’an edi? Dunya juzinin’ qalegen jerindegi qalegen kompyuterden paydalanıwshı adam qalegen HTML dokumentin oqıy alıwı ushın! Sol sebepten HTML belgili bir standart shriftlerdan paydalanıwdı na’zerde tutadı. Bunday shriftler ha’r bir Internet paydalanıwshısının’ kompyuterinde ornatılg’an, sonın’ menen birge 7 tu’r shrift o’lshemi –de belgilengen. 2. Dreamweaver-din’ o’zgesheligi bunday a’mellerdi xujjettin’ Status qatarındag’ı Teglar sektsiyasında -da orınlaw mu’mkin. Suwrette ol < body > < p.style1> ko’riniste. Bul sektsiya ja’rdeminde bir teg ishinde jaylasqan tekst fragmentin tan’lap, onı tolıg’ı menen formatlaw mu’mkin SHrift ren’in o’zgertiw 
Suwret 9. Dreamweaver –din’ ren’ tan’law tu’ymeshesi Ren’ tan’law tu’ymeshesi (Selektor tsveta) eki bo’limnen ibarat. On’ jag’ındag’ı maydanshada kerekli ren’nin’ on altılıq kodın kiritiwin’iz mu’mkin. Bıraq barlıq ren’lerdin’ kodların yadta saqlap turıw qıyın, sol sebepli shep jaqta ren’ler palitrası aynasın shaqıratug’ın tu’ymeshe jaylasqan. 
Suwret 10. Ren’ler selektorınan kerekli ren’ tan’law aynası Bul aynadag’ı ren’ler palitrasınan kerekli ren’ (mısh penen) tan’lang’anda palitra joqarısında bul ren’ ha’m onın’ on altılıq kodı ko’rinedi. Al palitradan sizge kerek ren’ tabılmasa, onda mısh kursorı ja’rdeminde (ol pipetka ko’riniste boladı) sol ren’ siz bar jerden (Rabochiy stol yaki basqa bir obektten) «alıwın’ız» mu’mkin Bul ren’ tan’law aynasın jabıw ushın Dreamweaver programması giperssılkalardı a’piwayı ha’m an’sat jol menen jaratıw mu’mkinshiligin beredi. Onı mısalda ko’rsetemiz. Eki giperssılka jaratayıq. Birewi «sırtqı» (bizin’ saytımızdın’ sırtındag’ı) xujjetke ko’rsetiwshi, ekinshisi bul qollanba avtorının’ elektron pochta adresine. Birinshi giperssılkanı basqanda http://www.qmu.uz – Qaraqalpaq ma’mleketlik universitet saytına kiresiz, ekinshi giperssılka bolsa mag’an xat jazıw aynasın ashıp beredi.
«Qaraqalpaq ma’mleketlik universitetinde» tekstin ajıratıp alamız-da Properties paneline qaraymız, onda Link bo’limi aktivlesip, bizden sayt adresin kiritiwimizdi ku’tip turadı. 
Suwret 11. Giperssılka ushın Internet-adresin kiritiw maydanshası Sol maydanshada http://www.qmu.uz adresin kiritkenimizden keyin Internet-adres kiritiw maydanshasının’ on’ jag’ında eki tu’ymeshe jaylasqan. On’ jag’ındag’ı tu’ymeshe papka ko’riniste bolıp, ol bizge Select File (fayl tan’la) dialog aynasın ashıp beredi.
Bul aynada biz giperssılka (gipersilteme) bolıp xızmet qılatug’ın fayl atların tan’lap alıwımız mu’mkin. Mısalı, menin’ saytım (papka) bir neshe betten (fayllar) ibarat bolsa, olardı bir-biri menen baylanıstırıw (birewinen birewne silteme beriw) yaki sırttag’ı basqa bir web xujjet penen baylanıstırıw ushın olardın’ Internet-adresi qoldan terilmey usı dialog aynasınan tan’lanıwı mu’mkin. Web betti saqlaw Jaratqan Web betti saqlaw ushın File menyuinde Save as tan’lanadı yaki Sonnı aytıp qoyıw kerek, Web saytqa tiyisli bolg’an barlıq fayllar bir papkanın’ ishinde saqlanıwı kerek, bul papka ishki papkalardan ibarat bolıp, olarda tekst, grafika, animatsiya h.t.b. bo’lek saqlanadı. Jumıstı an’lastırıw ushın saqlang’an betti sol papkada bir neshe ma’rte basqa atlar menen saqlawg’a boladı. Bular saytımızdın’ betleri, olarda birinshi bet dizaynı saqlanadı, tekst bolsa o’zgertiliwi mu’mkin. Sorawlar
DREAMWEAVER PROGRAMMASINDA WEB XUJJETKE GRAFIKALIQ OBEKT QOYIW Reje
Tpyanısh tu’sinikler: grafikalıq formatla,GIF,JPG, PNG, DjVu, LWF, Flash obekt, freym Internettin’ grafikalıq formatları Grafikalıq formatlardın’ sanı ko’pligine qaramastan, Internette paydalanıw ushın tek g’ana u’sh format qabıllang’an. Bul CompuServe Graphic Interchange Format yaki GIF, JPEG formatı (onı jaratqan gruppa atı menen atalg’an) — Joint Picture Expert Group) ha’m jan’adan qabıllang’an PNG (Portable Network Graphics)formatı. Keyingi waqıtlar DjVu ha’m LuRaTech Wavelet (LWF) formatları ken’ tarqalıp kiyatır. DjVu formatı birdenine tekst ha’m grafikadan ibarat bolg’an xujjetlerge mo’lsherlengen, al LuRaTech Wavelet (LWF) —suwret sapasın saqlap qalıp, fayl ko’lemin joqarı da’rejede qısıw imkaniyatına iye bolg’an format. Bul formatda fayldı qısıw aldınnan jan’a fayldın’ o’lshemin beriwge boladı. GIF ha’m JPEG formatları Bul formatlardı Internettin’ barlıq brouzerleri «tanıydı» ha’m qollap-quwatlaydı ha’m olardı sa’wlelendiriw ushın hesh qanday qosımsha modul talap etpeydi. GIF formatı ko’binese “qoldan sızılg’an” suwret, chertej, grafiklerdi h.t.b. suwretlew ushın paydalanıladı. Onda maksimal ren’ler sanı 256 bolg’an indekslengen ren’ palitrası qollanıladı. Sol sebepli ko’pren’li suwretlerdi GIF formatda saqlawdın’ qajeti joq, sebebi onda fayl ko’lemi u’lkeyip ketedi, al suwret sapası to’men boladı. Biraq fayldın’ bir ren’degi tıg’ız jaylasqan tochkaları ko’p bolsa, onda bunday fayldı GIF formatda kishkene o’lshemge alıp keliw mu’mkin. JPEG— bul ja’ne bir ken’ tarqalg’an grafikalıq format. Bul formattag’ı fayllardın’ ken’eytpesi .jpeg yaki .jpg bolıwı mu’mkin. GIF formatınan ayırmashılıg’ı bul format fotosuwret tipindegi ko’rinisler ushın arnalg’an bolıp, onda tek g’ana 256 emes, ba’lki 16 777 216 (yag’nıy 2 24 ) ren’ge deyin bolıwı mu’mkin. Demek, web saytın’ızda usı eki grafikalıq formattan paydalanıwg’a ha’reket etin’. Al basqa bir formattan paydalanıwdı qalesen’iz yaki ma’jbu’r bolsan’ız, onda sol formattı qollap-quwatlaytug’ın (yag’nıy ko’rsete alatug’ın) brouzer tu’rin ha’m onın’ ushın kerekli bolg’an qosımsha moduller tu’rin anıqlan’ ha’m a’lbette web betin’izde sol grafikalıq ko’rinistin’ qasında onı aytıp ketin’ ha’m paydalanıwshı bul qurallardı ju’klep alıwı mu’mkin bolg’an saytlarg’a sol jerdin’ o’zinde gipersiltemeler qoyın’. (Alternativa tu’rde sol jerde suwretin’izdin’ GIF yaki JPEG formatlarındag’ı ko’rinisin qoysan’ız ju’de jaqsı boladı).
Kursor suÿret qoyılatug’ın jerge alıp barıladı. Insert panelinde yaki Insert menyusındag’ı Image punkti tan’lanadı yaki 
Image obektler paneli Na’tiyjede ekranda Select Image Source dialog aynası payda boladı. 
Suwret 13. Select Image Source dialog aynası Aynadag’ı papkalar ha’m fayllar diziminen kereklisin tan’laymız. Imya fayla qatarında tan’lang’an fayl atı payda boladı (onı bul jerge qoldan tergenin’izde de boladı). Tip faylov qatarında bolsa tan’lamaqshı bolg’an fayllarımızdın’ tu’rin (ken’eytpesin) ko’rsetiwimiz mu’mkin. Bul a’meldin’ Windows da isleytug’ın basqa standart programmalardag’ı a’mellerden ayırmashılıg’ı on’ jag’ında aldın ala ko’riÿ paneli jaylasqan. Onı joq qılıÿ ushın Preview Images da flajok (belgi) alıp taslanadı. Endi OK tu’ymeshesin basın’. Ko’rip turıpsız, bul suwret aynanı tolıg’ı menen iyelep alg’an. Onı kishireytiÿ ushın suwret ramkag’a alınıp, markerler ja’rdeminde qalegenimizshe ishke yaki sırtqa qaray sozıladı. 
Endi Properties (qasiyetler) paneline qaraymız. W (suÿret eni) ha’m N (suÿret biyikligi) maydanshaları toltırılg’an, olardı qoldan o’zgertiw ha’m mu’mkin. Bul maydanshalar bos qalmag’anı maqul, a’sirese tan’lap alıng’an (ajıratılg’an) suuret sayttın’ bezeÿ bo’legi bolıp, ol bezeÿdin’ basqa da elementlerine tıg’ız jaylasıÿı kerek bolsa. Sebebi Web bet juklengennen keyin brouzer ele juklenip u’lgermegen suwretlerdi bos ramka turde ko’rsetedi. Bunda suwret o’lshemleri anıq berilgen bolsa, olar sol ÿaqıttın’ o’zinde ramkalarg’a paydalanıladı ha’m bettin’ bezeliÿi buzılmaydı. V Space ha’m N Space maydanshaları suÿret shegarasınan onın’ do’geregindegi tekstke deyin bolg’an vertikal ha’m gorizontal aralıqtı belgileydi. Koldan o’zgertilmegenshe ol avtomatik turde (po umolchaniyu) 0 ge ten’ dep alınadı. Src maydanshasına sol grafikalıq ko’rinis faylının’ atı jazıladı. Onın’ on’ jag’ında sizge tanıs bolg’an eki tu’ymeshe jaylasqan. Papka tu’rdegi tu’ymeshe basılg’anda Select Image Source dialog aynası ashıladı. Qoyılg’an suwrettin’ ornına basqa suwret qoyıw kerek bolsa, suwret u’stinde kontekstlı menyu shaqırıladı yaki Src tu’ymeshesi basıladı. Select Image Source (suwret faylı atın tan’lan’) dialog aynasında siz qoyılatug’ın suwret faylının’ atın jazıwın’ız yaki sol faylg’a jol ko’rsetiwn’iz mu’mkin. Border maydanshası suÿret do’geregindegi ramka qalınlıg’ın belgileydi. Aldınnan programma onı 0-ge ten’ dep qoyadı yag’nıy ramka joq. Brouzer suwretti ju’klewi ushın biraz talap etedi ha’m ju’kleniw protsessinde suwrettin’ ornında bos ramka payda boladı. Paneldin’ Alt maydanshasında suwret ju’klenip atırg’anda payda bolatug’ın sol suwret mazmunı xaqqındag’ı qısqa tekst (podskazka) jazıladı. Align bo’limindegi ashılatug’ın dizimge bir qarayıq. Bul jerde suÿrettin’ ha’m onın’ do’geregindegi tekstin’ jaylasıÿı belgilenedi. Suÿret Web bette qalay jaylasadı? Ol web betti toltırıp turg’an tekst arasında a’piÿayı simvolday bolıp turadı ha’m dizayner onı qalegen jerine qoya almaydı. Bunın’ ushın ol Align punktlerinen paydalanadı. Olar to’mendegishe:
Suÿret jaylasıÿın kontekstlı menyunın’ Align bo’liminde de belgileÿge boladı. Xujjetke fon beriw HTML ja’rdeminde xujjetke grafikalıq obektler qoyıw menen birge fon-suwretler qoyıw ha’m mu’mkin. Bul degenimiz xujjettegi teksttın’ astındag’ı suwret. Bul a’meldi orınlaw ushın Page Properties dialog aynası shaqırıladı. Onın’ ushın menyunin’ Modify punktinde yaki kontekstlı menyude Page Properties tan’lanadı yaki Aktiv suwretler qoyıw Aktiv suwret degenimiz suwret u’stine mısh kursorı alıp barılg’anda bul suwret basqa suwret penen almastırıladı. Bunday suwret jaratıw ushın Insert paneli qatarındag’ı Common obektleri arasınan Rollover Image tu’ymeshesin basamız. Ekranda Insert Rollover Image dialog aynası payda boladı. 
Image Name maydanshasında aktiv suwret faylının’ atı jazıladı, ol tek g’ana latın ha’ripler, sanlar, astın sızıw belgilerinen ibarat bolıp, xa’rip penen baslanıwı kerek. Original Image maydanshasında tiykarg’ı suwret faylının’ atı jazıladı. Onı qoldan tergin’iz kelmese, on’ jag’ındag’ı Browse tu’ymeshesin basıp, Select Image Source (suwret deregin tan’lan’) dialog aynasınan kerekli fayl atın tan’lan’. Rollover Image maydanshasında tiykarg’ı suwret ornın almastıratug’ın ekinshi suwret faylının’ atı jazıladı yaki Browse tu’ymeshesi ja’rdeminde ko’rsetiledi. When Clicked, Go To URL qatarında paydalanıwshı sol suwret u’stin shertkende o’tiw a’melge asırılatug’ın internet-adres jazıladı. Bul adres Browse ja’rdeminde ko’rsetiliwi de mu’mkin. Endi jaratılg’an aktiv suwretti a’melde tekserip ko’remiz. Web-brouzerin shaqıramız (F12) ha’m mısh kursorın aktiv suwret u’stine aparamız. Suwret o’zgeredi. Mısh shertilgende bolsa, pochta klienti ashıladı. Dreamweaver programmasında Web xujjetke animatsiya qoyıÿ. Web-saytlardı ko’rgizbeli, qızıg’arlı etiw ushın olarg’a animatsiya obektlerin qoyıw mu’mkin. Macromedia firmasının’ a’dette Dreamweaver programması menen birgelikte tarqatılatug’ın Flash programması ja’rdeminde ha’r qıylı ha’reketleniÿshi obektler, videoklipler, daÿıslı animatsiyalar, interaktiv obektlerden ibarat bolg’an multfilmler jaratıÿımız mu’mkin. Keyingi ÿaqıtlarda Flash MX programması en’ tanıqlı interaktiv programmalardın’ birine aylandı. Ol tek g’ana animatsiya jaratıÿ menen sheklenip qalmay, quramalı dinamikalıq interaktiv programmalardın’ mag’lıÿmatlar bazasın ha’m duziÿ mu’mkinshiligin beredi. Flash multimedialı programmalar arasında en’ effektiv programma bolıp, onı multimedialı ha’m ha’r qıylı oyınlı programmalar qatarında ushıratıÿ mu’mkin. Flash programmasında grafikalıq obektler menen bir qatarda tekstli obektler menen ha’m islesiÿge boladı. Xujjetke basqa programma obektlerin jaylastırıÿ mu’mkinshiligi bolsa tayar kesteler yaki basqa sızılmalardı qoyıwdı an’satlastırdı. Dreamweaver programmasının’ o’zinde Flash obektlerin qoyıw mu’mkin. Olar tu’ymeshe, o’zgeriwshen tu’ymeshe, animatsiya teksti h.t.b. bolıwı mu’mkin. Onı mısalda ko’rsetemiz. Jan’adan Web bet jaratamız, og’an tek g’ana latın haripler yaki tsifrlardan ibarat bolg’an at beremiz ha’m .htm ken’eytpesi menen saqlaymız. Endi Flash jazıwın (yag’nıy tekst qatarı ko’rinisindegi suwret-giperssılka bolıp xızmet etiwshi Flash formatındag’ı suwret) qoyıwdı u’yrenemiz. Flash jazıwı Flash Text tu’ymeshesi ja’rdeminde qoyıladı. YAki bolmasa Insert menyuinin’ Interactive Images bo’limindegi Flash Text punktin tan’laymız. Bul jazıwdın’ parametrleri Insert Flash Text dialog aynasında beriledi.
Endi bolsa Flash tu’ymeshelerin (knopkalar) jaratıwdı u’yrenemiz. Jan’adan Web-bet jaratıp, onı saqlaymız (yaki burıng’ı bettegi jazıwdı o’shiremiz). Flash tu’ymeshesi obektler panelinde jaylasqan Media ishindegi Flash Button tu’ymeshesi ja’rdeminde jaratıladı. YAki bolmasa Insert menyuinin’ Interactive Images bo’limindegi Flash Button punkti ja’rdeminde. Onın’ parametrleri to’mendegi Insert Flash Button dialog aynasında beriledi. 
Suwret 14. Insert Flash Button dialog aynası Eskertiw. Flash suwretleri Web betke Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
