O`zbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi A`jiniyaz atindag`i No`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti Qaraqalpaq tili ha`m a`debiyati fakul`teti

 
5.3. «Devanu lug`at a`t tu`rk» shig`armasinin` a`hmiyeti 
Bunan tisqari «Tu`rk so`zleri toplamindag`i» birqansha naqil-maqallar qaraqalapq naqil-maqallari 
menen u`nles. Ma`selen: «Qarg`a qazg`a ushqing`a buti siinur» degen naqil qaraqalpaqlarda 
«G`arg`aniq g`azg`a jarisaman dep shati ayirildi», degenge sa`ykes keledi. Bunday usasliqlardi 
gezlestiremiz. Ma`selen: 
Kishi alasi ichtin, 
Yilqi alasi tashtin, 
(Adam alasi ishinde 
Jilqi alasi tisinda). 
«Tu`rk so`zler toplami» eski tu`rk tilin sonday-aq og`an jaqin bolg`an qaraqalpaq a`debiy tili ha`m 
basqada xaliqlardin` til, a`debiyat tariyxin izertlewde u`lken xizmet atqaradi. Bul toplamg`a 

---

- 28 - 
Qashqardan baslap Volga boylarina shekem ornalasqan tu`rk tilles xaliqlardin` u`sh ju`zden aslam 
qosiqlari ha`m sonin` menen birge ju`da` ko`p sondag`i naqil maqallari kirgizilgen. 
 
Bekkemlew ushın sorawlar 
1. «Tu`rk so`zleri toplami» qay jerden tabildi? 
2. «Devanu lug`at a`t tu`rk» shig`armasinin` a`hmiyeti
3.«Devanu lug`at a`t tu`rk» shig`armasinin` a`hmiyetiqanday?. 
4. Maqmud Qashqariy basqa qanday shig`armalari bar? 
Paydalanilg`an a`debiyatlar: 
1.Mambetov K. A`yyemgi qaraqalpaq a`debiyati. N., «Qaraqalpaqstan», 1976. 
2.Mambetov K. Erte da`wirdegi qaraqalpaq a`debiyati. N., «Bilim». 1992. 

---

- 29 - 
6-TEMA: YUSUP HAS HAJIB HA`M ONIN` «QUTADG`U BILIG» SHIG`ARMASI. 
(BAXITQA BASLAWSHI BILIM) (4 saat) 
JOBASI: 
1. Yusup Has Hajib ko`rnekli shayir ha`m alim. 
2. «Baxitqa baslawshi bilim» shig`armasinin` do`reliw tariyxinan ha`m u`yreniliw ma`selesi. 
3. «Qutadg`u bilig»tin` (Baxitqa baslawshi bilim) shig`armasinin` tiykarg`i nusqalari. 
4. Yusup Has Hajibtin` ta`lim ta`rbiyaliq oylari 
5. «Qutadg`u bilig»tin` syujeti, kompozitsiyaliq qurilisi.
6. Shig`armanin` basli qaharmanlari