O`zbekstan respublikasi



Yüklə 277,01 Kb.
səhifə3/3
tarix22.10.2017
ölçüsü277,01 Kb.
#10002
1   2   3

QARAQALPAQSTANDAG`I

KEMİRİWShİLERDİN` DİZİMİ

Otryad Zaytseobraznıe Lagomorpha Leporidae

Zaytsı Quyonsimonlar Qoyan ta`rizliler







Latınsha

Russha

O`zbekshe

Qaraqalpaqsha

1.

Lepus tolay P., 1778

Zayats-tolay

Qum qoyan

Qum qoyan

Otryad grızunı - Rodentia. Sciuridae - Belki - Olmaxonlar - Tıyınlar

2.

Spermophilopsis leptodactylus L., 1823

Suslik tonkopalıy

İngichka barmoqli yumronqoziq

Jin`ishke barmaqlı balpaq

3.

Citellus pygamaeus P., 1778

Suslik malıy

Kichik yumronqoziq

Kishi balpaq

4.

Citellus fulvus., 1823

Suslik jeltıy

Sariq yumronqoziq

Sarı balpaq

Hystricidae - Dikobrazı - Jayralar - Jayralar

5.

Hystrix lindica Kerr., 1792

İndiyskiy dikobraz

Jayra

Hind jayrası

Dipopidae - Tushkanchiki - Qushoyoqlar - Qosayaqlar

6.

Allactaga jasulus P., 1792

Tushkanchik bol`shoy

Katta

qushoyoq


U`lken

qosayaq


7.

Allactaga elater L., 1825

Tushkanchik malıy

Kichik qushoyoq

Kishi qosayaq

8.

Allactaga Severtzovi V., 1925

Tushkanchik Severtsova

Severtsov qushoyog`i

Severtsov qosayag`ı

9.

Allactaga bobrinskii Kolesnikov, 1937

Tushkanchik Bobrinskogo

Bobrinskiy qushoyog`i

Bobrinskiy qosayag`ı

10.

Allactaga saltator E.

Tushkanchik prıgun

Sakirong’ich qushoyoq

Sekirewik qosayaq

11.

Allactaga pumio Kerr, 1792

Zaychik zemlyachnoy ili tarbaganchik

Er tovushqoni

Tarbaganchik yaki jer qoyanı

12.

Pygerethmus platyurus Lichtenstein, 1823

Priaral`skiy tolstoxvostıy tushkanchik

Yug`on dumli qushoyoq

Juwan quyrıqlı qosayag`ı

13.

Salpingotus heptneri Vorontzov et Smirnov, 1969

Karlikovıy tushkanchik Geptnera

Geptner mitti qushoyoq

Geptner Karlik qosayag`ı

14.

Paradipus ctenodactylus V., 1929

Tushkanchik grebnepalıy

Taroq barmoqli qushoyoq

Taraq barmaqlı qosayaq

15.

Dipus sagitta P., 1773

Tushkanchik moxnonogiy

Jun oyoqli qushoyoq

Ju`n ayaqlı qosayaq

16.

Scirtopoda telum L., 1823

Emuranchik

Emuranchik

Emuranchik

17.

Jaculaus Vinogradov et Bondar, 1949

Turkmenskiy tushkanchik

Turkman qushoyoq

Tu`rkmen qosayag`ı

18.

Eremodipus lichtensteini Vinogradov, 1927

Sredneaziatskiy pustınnıy tushkanchik ili tushkanchik lixtenshteyna

Lixtenshteyn qushoyog`i

Lixtenshteyn qosayag`ı

Cricetidae - Xomyakoobraznıe - Olaxurjunlar - Alaqorjınlar

19.

Cricetulus migratorius

P., 1773


Serıy xomyachok

Kulrang olaxurjun

Ku`l ren` alaqorjın

20.

Ellobius talpinus P.

Obıknovennaya slepushonka

Oddiy

kur sichqoni



A`piwayı

soqır tıshqan



21.

Ondatra zibethica L., 1766

Ondatra

Ondatra

Ondatra

22.

Microtus transcaspicus Satunini

Zakaspiyskaya polyovka

Kaspiy orti sichqoni

Kaspiy artı polevkası

Cerbellidae - Peschankovıe - Qumsichqonlar - Peschankalar

23.

Meriones tamariscinus (Pallas)., 1773

Grebenshikovaya peschanka

Yulg`ın

peschankasi



Jıng`ıllıq peschankasi

24.

Meriones

Eryhrourus G., 1823



Peschanka krasnoxvostnaya

Qızıl dumli peschanka

Qızıl quyrıqlı peschanka

25.

Meriones

meridianus P., 1773



Peschanka poludennaya

Yarim kun

peschankasi



Yarım ku`n peschankasi

26.

Rhombomys opimus

L., 1823


Peschanka bol`shaya

Katta

peschanka



U`lken

peschanka



Muridae - Mıshi - Sichqonlar - Tıshqanlar

27.

Hesokia indica Cray., 1830

Plastinchatozubaya krısa

Plastinka tishli sichqon

Jalpaq tisli tıshqan

28.

Mus musculus L., 1758

Mısh` domovaya

Uy sichqoni

U`y tıshqanı


J U W M A Q
1. Qaraqalpaqstan Respublikasının` territoriyasında tarqalg`an jer u`sti omırtqalıların, sonın` ishinde kemiriwshiler otryadına kiretug`ın tu`rler boyınsha ko`p jıllar dawamında alıp barılg`an ilimiy izertlewler na`tiyjesinde toplag`an ta`jiriybeler tiykarında jazılg`an kemiriwshilerdin` birinshi anıqlag`ıshı esaplanadı.

2. «Anıqlag`ısh gilti» Qaraqalpaqstannın` tiri ta`biyatın u`yreniwge qızıqqan jas naturalistler, oqıwshılar, oqıtıwshılar ha`m talaba-jaslar, jas ekolog do`gerek ag`zaları ushın ju`da` za`ru`r metodikalıq qollanba xızmetin atqarıwı mu`mkin.

3. «Anıqlag`ısh gilti» atlı qollanbada ha`r bir kemiriwshinin` ren`li su`wreti, tarqalıwı, ko`p ekenligi, jasaw ornı (forması) payda-zıyanı haqqında qısqasha ekologiyalıq mag`lıwmat berilgen.

4. Aymag`ımızda jasawshı, u`lken-kishi ha`r bir puqara paydalı ha`m zıyanlı kemiriwshiler tu`rinin` forması menen tanısıwı, olardı biliw arqalı zıyanlılarına qarsı gu`resiw, paydalıların ko`beytiw, saqlaw, qorg`aw tu`sinigine iye boladı.

5. Ha`r bir haywanat du`n`yasın su`yiwshi puqara, meyli ol zoolog, botanik, ekolog, injener, matematik, tilshi, tariyxshı, jazıwshı, shayır, agronom ha’m t.b. ka`sip iyeleri bolıwına qaramastan, ha`zirgi ekologiyalıq apatshılıq, dag`darıs jag`dayında u`lkemizdin` ta`biyiy altın g`a`ziynesinin` biri bolg`an haywanat du`n`yası haqqında biliwi za’ru’r. Olardı keleshek a`wladqa ılayıqlı miyras etip qaldırıwda jan ashırlıq bildiriwi ha’m ko`zdin` qarashıg`ınday etip saqlawı ushın bul Qaraqalpaqstannın` kemiriwshilerinin` anıqlag`an gilti ku`ndelikli, a`meliy iste o`z ornın tabadı ha`m ka`sipleslerimizdin` stol u`sti mag`lıwmat beriwshisi xızmetin atqaradı.

6. İlimge qa`dem qoyg`an jas magistrant, aspirantlar, diplom jumısın jazıwda, jas zoolog-ekolog do`gerek ag`zalarının` jumısların alıp barıwda, sho`lkemlestiriwde, o`z betinshe jumıs islewde «kemiriwshilerdin` anıqlag`ısh gilti» ayrıqsha a`meliy a`hmiyetke iye.



PAYDALANILG`AN A`DEBİYaTLAR:



  1. Башенина Н.В., Груздев В.В., Дукельская И.М., Шилов И.А. Грызуны-вредители садов и огородов. – М., 1954.

  2. Бобринский Н.А., Кузнецов Б.А., Кузякин А.П. Определитель млекопитающих СССР. – М.: Издательство, «Советская наука», 1944.

  3. Бобринский Н.А., Кузнецов Б.А., Кузякин А.П. Определитель млекапитающих СССР. – М.: «Просвещение», 1965.

  4. Виноградов Б.С., Громов И.М. Определитель грызунов по фауне СССР Издательство, ЗИН АН СССР. – М-Л.: «Грызуны» 1952.

  5. Виноградов Б.С., И.М. Громов «Краткий определитель грызунов фауны СССР» М-Л. АНСССР. 1956.

  6. Виноградов Б.С., Громов И.М. Краткий определитель грызунов, 2-ое дополненное и исправленное издание. – Ленинград: «Наука Ленинградское отделение», 1984.

  7. Виноградов Б.С., Громов И.М. Грызуны фауны СССР. – М-Л.: АНСССР, 1952.

  8. Громов И.М. Млекопитающие фауны СССР. Под. редакцией И.И. Соколова Отряд. Грызуны. – М-Л. АНСССР, 1963.

  9. Колосов А.М. Грызуны-вредители сельского хозяйства. – М., 1960.

  10. Ралль Ю.М. Методика полевого изучения грызунов и борьба с ними» Изд. Ростовского книжен. – Ростово-на-Дону, 1949.

  11. Солдаткин И.С., Асенов Г.А., Руденчик Ю.В. Численность, размножение и смертность домовых мышей оазиса Низовьев Аму-Дарьи-Грызуны и борьба с ними, вып; 6, – Саратов, 1959.

  12. Солдаткин И.С. Краткий очерк экологии пластинчатозубой крысы и меры борьбы с ними в дельте Аму-Дарьи - Грызуны и борьба с ними, вып, – Саратов, 1955.


MAZMUNI


Kirisiw ………………………………………………………………………….

3

Qaraqalpaqstanda tarqalg`an kemiriwshilerdin` anıqlag`ısh gilti ……………...

5

Qaraqalpaqstannın` qosayaqların anıqlaw gilti ………………………………..

9

Qaraqalpaqstannın` peschanka, balpaq ha`m tıshqan ta`rizlilerinin` anıqlag`ısh gilti ……………………………………………………………………………..

14

Peschankalar ha`m qosayaqtın` tis du`zilisi boyınsha anıqlaw…………………

20

Balpaqlardın` artqı ayaq taban ha`m quyrıq du`zilisi boyınsha anıqlaw ………

21

Qosayaqlardın` artqı ayaq tirseklerinin` du`zilisi boyınsha anıqlaw …………..

22

Qosayaqlardın` quyrıg`ının` du`zilisi boyınsha anıqlaw……………………….

23

Qosayaqlardın` quyrıg`ının` du`zilisi boyınsha anıqlaw ………………………

24

Qaraqalpaqstandag`ı su`t emiziwshilerdin` dizimi …………………………….

26

Juwmaq …………………………………………………………………………

28

A`debiyatlar …………………………………….………………………….

39



Du`ziwshiler: G.A. Asenov, A.J. Turekeeva, G.O. Utenova
QARAQALPAQSTANDA TARQALG`AN

KEMİRİWShİLERDİN` ANIQLAG`ISh GİLTİ

(metodikalıq qollanba)

Metodikalıq qollanba A`jiniyaz atındag`ı No`kis ma`mleketlik pedagogikalıq institutının’ İlimiy-metodikalıq Ken`esi qararı (4-yanvar 2011-jılg`ı №6) menen baspadan shıg`arıwg`a usınılg’an.

Tex.redaktor U.Balımova

Korrektor K.Kadirniyazova

Operator N.Nısanbaev

A`jiniyaz atındag`ı NMPI redaktsiya-baspa bo`limi
A`jiniyaz atındag`ı NMPI kishi baspaxanasında basılg`an. 2011-j.

Buyırtpa №. --- Nusqası 50 dana. Formatı 60x84. Ko’lemi 2 b.t.

742005, No`kis qalası, A.Dosnazarov ko`shesi-104. Reestr № --



Yüklə 277,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin