Özel Eğitim Nedir? vii Neyi öğretir? viii

SINIFTA İLETİŞİM

İLETİŞİMİ ENGELLEYEN ÖĞRETMEN DÖNÜTLERİ

Eleştiri Tuzağı

Öğretmen olumsuz davranış gösteren öğrencinin olumsuz davranışlarını sürekli olarak uyarıyorsa ve bu uyarılar sonucunda öğrencinin olumsuz davranışlarının sıklığında ve süresinde artış gözleniyorsa öğretmen eleştiri tuzağına düşmüş demektir.

Öğretmen olumlu davranışlarla ilgilenmeyerek olumsuz davranış üzerine odaklanmaktır.

Örnek: Öğretmenin ders esnasında yerinden kalkan öğrenciye, sürekli yerine oturma uyarısını vermesinin öğrencinin ayağa kalkma davranışını artırması.

Öğretmenin öğrencilere yerlerine oturmalarını söylemeyi arttırmasının, öğrencilerin yerinden kalkmalarını arttırması nasıl açıklanabilir? Burada ne olmaktadır?

Çocuğun Tepkisi Çocuğun Tepkisini İzleyen Çocuğun Tepkisi

Öğretmen Davranışı

Yerinden Kalkma “Yerine Otur” “Yerine Oturma”

D1 U D2

Öğrencilerin yerinden kalkma davranışlarını “yerine otur” yönergesi izlemekte ve bu yönerge izlediği tepkiyi güçlendirmekte, arttırmaktadır.

“Yerine otur”, yönergesi “yerine oturma” davranışı için ayırt edici uyaran işlevi görmektedir.

Yerlerine oturmaları söylendiğinde öğrencilerin yerlerine oturması, öğretmene “yerine otur” demenin işe yaradığını düşündürtmektedir.

“BU BİR TUZAKTIR.”

Buradan çocukların, her zaman ve her ortamda öğretmen ya da yetişkinlerin söylediklerinin aksini yapacağı sonucu çıkarılmamalıdır. Uyarı dönütü ödül dönütüyle birlikte kullanıldığında işe yarar. Dikkat edilen ilgilenilen davranışın sıklığı artmaktadır. Eleştiri tuzağı uygun davranışlara yeterince dönüt vermemenin bir sonucudur.