Özel iNŞaat iŞlerinde vergileme ve muhasebe uygulamalari

III.7.2-Emsal bedeli uygulaması yapılamayacak teslim ve hizmetlere örnekler

• 
  Sezon sonu satışlarda,
  
• 
  Gece geç vakit yapılan uçuşlarda,
  
• 
  Turizm mevsimi dışında yapılan turizm hizmetlerinde,
  
• 
  İşin terki veya faaliyet konusunun değiştirilmesinde, bedel düşüklüklerine rastlanabilir. Bu gibi nedenler duruma göre haklı sebep teşkil edebilir.
  

IV- VARLIKLARDA MEYDANA GELEN AZALMA SONUCU VERGİNİN TERKİNİ:

IV.1- Vergi Usul Kanununda Yer Alan Düzenlemeler:

Bilindiği gibi verginin terkini, tahakkuk etmiş veya tahsil edilmiş bir verginin, tahakkuk kaydının iptali yahut tahsil edilen verginin mükellefe red ve iadesi suretiyle vergi alacağını ortadan kaldıran bir işlem olarak tanımlanabilir.

Verginin terkini, 213 sayılı Vergi Usul Kanununu 115. Maddesinde düzenlenmiş olup, söz konusu maddede , “ Yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzır hayvan ve haşarat istilâsı ve bunlara benzer afetler yüzünden:

1. 
   Varlıklarının en az üçte birini kaybeden mükelleflerin bu afetlerin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili bulunan vergi borçları ve vergi cezaları;
   
2. 
   Mahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, afete maruz arazi için zararın tahakkuk ettiği hasat ve devşirme zamanına tesadüf eden yıla ait olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi borçları ve vergi cezaları;
   

Maliye Bakanlığınca zararla mütenasip olmak üzere, kısmen veya tamamen terkin olunur. Maliye Bakanlığı terkin yetkisini mahalline devredebilir.

Zarar derecesini ve ilgili bulunduğu gelir kaynağını mahallî idare heyetleri yaptıracağı tahkikat üzerine tespit eder. “ hükmü yer almaktadır.

Anılan yasal hükümden görüleceği üzere, verginin terkinini gerektirebilecek tabii afetler; yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzır hayvan ve haşarat istilâsı ve bunlara benzer afetler olduğu belirtilmiştir. Tabii afetler yüzünden zarara uğrayan mükelleflerin, afetin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili vergi borçları ve vergi cezaları terkin edilebilmektedir. Bunun için, afet yüzünden genel varlığın en az üçte biri kaybedilmiş olması gerekmektedir. Öte yandan doğal afetlerden zarar gören mükellefler sigorta tazminatı almışlarsa, bu tazminatların terkin hesaplamasında mükellefin zarar tutarından düşülmesi ve oranlamanın bu şekilde yapılması gerekmektedir.

ÖRNEK–1: Mükellef (B) tekstil imalatı faaliyetinde bulunmakta olup, 2009 yılında meydana gelen yangın sonucunda fabrikada bulunan mallar ve makinelerin tamamı yanmıştır. Yapılan tespitlerde zararın tutarının 30 milyon TL olduğu görülmüştür. Mükellefin ticari servetinin dışında ayrıca toplam tutarı 100 milyon TL olan gayrimenkulleri bulunmaktadır. Mükellefin 2008 takvim yılına ilişkin olarak ticari kazancından dolayı tahakkuk etmiş gelir vergisi 900bin TL‘ dir.

Yukarıdaki örnekte mükellef ticari varlığının tamamını kaybetmesine karşın, meydana gelen zarar genel varlığı üçte biri olan 100/3 = 33,33 milyon TL’den az olduğundan, terkin yapılması söz konusu olmayacaktır.

ÖRNEK–2: Mükellef (A)’nın ticari varlığının 2.000.000 TL, gayrimenkulünün 3.000.000 TL ve otomobilinin ise 50.000 TL olduğu tespit edilmiştir. İşletmede meydana gelen yangın sonucunda otomobille birlikte ticari varlığın tamamını kaybedilmiştir. Mükellefin yangın tarihindeki vergi borcu, geçmiş yıl ticari kazancı ile ilgili 120.000 TL ‘ dir.

Yukarıdaki örnekte toplam zarar 2.050.000 TL olup, varlıklarının 1/3 olan, 5.050.000/3 = 1.683.333 fazla olduğundan tahakkuk etmiş vergi borcu belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde terkin edilebilecektir.

IV.2- 6I83 Sayılı Kanunda Yer Alan Düzenlemeler:

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun 105. Maddesinde; Tabii Afetler Sebebiyle Terkin düzenlenmiş olup madde metni şöyledir.

“Yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, zararlı hayvan ve haşarat istilâsı ve bunlara benzeyen afetler yüzünden zarara maruz kalan varlıklarının ve mahsullerinin en az üçte birini kaybedenler adına tahakkuk ettirilmiş ve afetlerin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili amme alacakları İcra Vekilleri Heyeti kararıyla kısmen veya tamamen terkin olunur.

Bu madde hükmünden faydalanmak için afetin vukuu tarihinden itibaren 6 ay içinde ilgili amme idaresine yazı ile müracaat edilmesi şarttır.

Bu madde şümulüne giren bir zararın mevcut olup olmadığı mahalli il veya ilçe idare kurullarınca, zararın derecesi, Maliye Vekâletince genel olarak belirtilecek esaslar dâhilinde ilgili amme idarelerince tespit olunur.

Vergi Usul Kanunu mevzuuna giren amme alacakları hakkında mezkûr kanunun 105 inci maddesi hükümleri tatbik olunur.” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu madde hükmü, yalnız V.U.K.’nun kapsamı dışında kalan kamu alacaklarına uygulanacaktır. Anılan yasal hükümde belirtilen şartlar dahilinde ister ödenecek safhaya gelmiş ister henüz ödenecek safhaya gelmemiş bulunsun, amme alacakları, afetin olduğu tarihten itibaren 6 ay içinde ilgili amme idaresine yazı ile müracaat edilmesi şartıyla Bakanlar Kurulu Kararıyla terkin edilebilecektir.

V- SONUÇ:

Bu çalışmamızda, varlıklarında meydana gelen ve zarara yol açan zayi olma, kıymetten düşme, kullanım süresinin dolması, piyasa fiyatlarının düşmesi, fire ve çalınma gibi nedenlerle kısmen veya tamamen zarara yol açan durumların vergi kanunları yönünden değerlendirilmesi yapılmıştır. Ayrıca, doğal afetler nedeniyle varlıklarında önemli ölçüde azalma meydana gelen mükelleflerin vergi borçlarının terkinine ilişkin düzenlemelere değinilmiştir. Mükelleflerin, işletme varlıklarında meydana gelen zayi olma ve kıymetten düşme gibi olumsuz durumlarda beklemeksizin Takdir Komisyonlarından bedel takdiri yaptırmalarına dikkat etmeleri ve takdir komisyonları tarafından tespit edilen bedel dikkate alınarak işletme varlıklarında meydana gelen eksilmeleri yasal hükümler doğrultusunda zarar kaydetmeleri gerekmektedir.

İzmir Yolu Cad. Eser İş Merkezi No:120 Kat:5 D:9 Nilüfer - BURSA Tel: [phone] Fax: [phone]

BURSA YMM ODASI Sicil No: 130 / 82 - Mühür No: 1939 - Nilüfer Vergi Dairesi 980 000 9901 - [e-mail]