MESUT YİĞİT
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR
-
DAR MÜKELLEF KURUMLARDA ÖZEL BEYANNAME
|
Ozan KESKİN
Denetçi-S.M.M.M.
|
I- GİRİŞ
Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de yurt dışında bulunan kurumlar dar mükellef olarak vergilendirilmektedir. Dar mükellef kurumlar Türkiye’de gelir vergisi kanununda belirtilen yedi gelir unsurlarından biri veya birkaçını elde edebilirler. Gelir unsurlarının nitelikleri farklı olduğundan dar mükellef kurumlar tarafından elde edilen gelir unsurları yıllık, muhtasar ve özel beyannamelerle beyan edilerek tarh ve tahakkuk işlemi yapılmaktadır.
Bu makalemizde dar mükellef kurumlar tarafından Türkiye’de elde edilen ve özel beyanname kapsamına giren gelirler ve özel beyannameye ilişkin usul ve esaslar inceleme konusu yapılmıştır.
II- ÖZEL BEYANNAME KAPSAMINA GİREN GELİRLER
1- Özel Beyanname Kapsamına Giren Gelirler:
5520 sayılı kurumlar vergisi kanununun 26. maddesinde, dar mükellefiyete tâbi olan yabancı kurumların vergiye tâbi kazancının gelir Vergisi kanununda yazılı diğer kazanç ve iratlardan ibaret bulunması halinde, yabancı kurum veya Türkiye'de adına hareket eden kimse, bu kazançları elde edilme tarihinden itibaren on beş gün içinde kanunun 27. maddesinde belirtilen vergi dairesine beyanname ile bildirmek zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır.
Ancak telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, marka ve benzeri gayri maddi hakların satışı, devir ve temliki karşılığında alınan bedeller değer artışı kazancı olmasına karşın, dar mükellef kurumlar tarafından kesinti suretiyle vergilendirildiğinden özel beyan kapsamında değildir.
Öte yandan dar mükellef kurumlar tarafından elde edilen ve gelir vergisi kanununun mükerrer 80. ve 82. maddelerde belirtilen değer artışı kazançları ve arızi kazançların elde edilmesinde, gelir vergisi kanununda yer alan vergilendirmeme hususundaki istisna, kayıt, şart ve sürelere ait sınırlamalar dikkate alınmayacaktır.
Anılan yasal hükümlerin değerlendirilmesinde kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de yurt dışında bulunan dar mükellef kurumlar Türkiye’de G.V.K.’nun 80. ve 82. maddelerinde belirtilen değer artışı kazançları ve arızi kazançlar elde ettikleri takdirde dar mükellef kurumlar veya adına hareket edenler tarafından söz konusu kazanç ve iratların özel beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Bilindiği gibi gelir vergisi kanununda değer artışı kazançları ve arızi kazançların vergilendirilmesinde istisnalar, kayıt ve şartlara ve sürelere ilişkin hükümlerin dikkate alınması gerekmektedir. Söz konusu istisna kayıt ve şartlar dar mükellef kurumlar için geçerli olmayacaktır.
Ancak dar mükellef kurumlar tarafından aşağıda sayılan ve diğer kazanç ve irat kapsamına giren kazanç ve iratların elde edilmesinde herhangi bir vergilendirme söz konusu olmayacaktır.
-
Türkiye'ye bizzat getirilen nakdî veya aynî sermaye karşılığında elde edilen menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin elden çıkarılması sırasında oluşan kur farkı kazancında istisna uygulanacaktır.
-
Dar mükellef kurumlar tarafından, Türkiye’deki işyerlerine atfedilmeyen veya daimi temsilcilerinin aracılığı olmaksızın elde edilen ve gelir vergisi kanununun geçici 67. maddesi kapsamında kesinti yapılmış kazançları için özel beyanname verilmeyecektir.
-
Dar mükellef kurumların tam mükellef kurumlara ait olup İMKB’de işlem gören ve bir yıldan fazla bir süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan ve vergi kesintisine tabi tutulmayan kazançları için özel beyanname verilmeyecektir.
-
Dar mükellef kurumlarca, Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar için özel beyanname verilmeyecektir.
Öte yandan dar mükellef kurumlar tarafından 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen her nevi tahvil, hazine bonosu, toplu konut idaresi ve özelleştirme idaresi tarafından çıkarılan menkul kıymetler ile bu tarihten önce iktisap edilen menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin özel beyanname ile beyan edileceği tabiidir.
2-Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Elde Edilen Kurum Kazançları
2.1- Tam ve Dar Mükellef Kurum Ayırımı
Kurumlar vergisi mükelleflerinin, kanuni veya iş merkezlerinin Türkiye’de bulunup bulunmadığına göre tam mükellefiyet veya dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir. Kurumlardan kanuni veya iş merkezleri Türkiye’de bulunanlar tam mükellef, kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayanlar dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir.
Kanuni merkezden maksat, vergiye tabi kurumların kuruluş kanunlarında, tüzüklerinde, ana statülerinde veya sözleşmelerinde gösterilen merkezdir. İş merkezi ise iş bakımından işlemlerin bilfiil toplandığı ve yönetildiği merkezdir.
Tam mükellef kurumlar gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilecektir. Dar mükellef kurumlar ise, sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilecektir.
2.2- Dar Mükellefiyette Kurum Kazancı
Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayan dar mükellef kurumlar sadece Türkiye’de gelir vergisi kanununun 2. maddesinde sayılan gelir unsurlarını elde ettikleri takdirde bu kazançlar vergilendirilmektedir. Yedi gelir unsurunun nitelikleri farklı olduğundan kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan dar mükellef kurumlar açısından her bir gelir unsuruna ilişkin vergilendirme rejimlerinde farklılıklar bulunmaktadır.
Dar mükellef kurumlar tarafından Türkiye’de G.V.K’nun mükerrer 80. ve 82. maddelerinde düzenlenmiş bulunan değer artışı kazançları ve arızi kazançlar elde edildiği takdirde elde edilen bu kazanç ve iratlar özel beyan esasında vergilendirilmektedir. Özel beyan esasında vergilendirmeyi açıklamadan önce, diğer kazanç ve iratlar hakkında kısa açıklama yapılacaktır.
3- Diğer Kazanç ve İratlar
Diğer kazanç ve iratlar, belirli kaynaklara bağlanması mümkün olmayan, belirli dönemlerde (periyodik olarak) meydana gelmeyen, devamlı değil arızi olan ve çoğu zaman bir teşebbüs sonucu olmaksızın, kişilerin bazı mal varlıklarında kendiliğinden meydana gelen kazanç ve iratlardır. Bu gelir türünü diğerlerinden ayıran en önemli özellik, devamlılık göstermeyen gelirlerin bu kapsamda değerlendirilmiş olmasıdır. Diğer kazanç ve iratlar, “değer artış kazançları” ve “ arızi kazançlar” olmak üzere iki alt ayrıma tabi tutulmuştur.
Değer artışı kazançları mükerrer 80. Maddede altı bent halinde tek tek sayılmıştır.
Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.
1. İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar.
2. 70 inci maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
3. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
5. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak (5615 sayılı kanunun 5 inci maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 1/1/2007 tarihinden geçerli olmak üzere 04.04.2007) beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.)
Aynı kanununun 82. maddesinde, vergiye tâbi arızi kazançlar altı bent halinde sayılmıştır.
1. Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.
2. Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat.
3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştamallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).
4. Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.
5. Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil).
6. Dar mükellefiyete tâbi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızî olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar.
III- ÖZEL BEYANNAMEDE USUL VE ESASLAR
1- Özel Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri
Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de yurt dışında bulunan dar mükellefiyete tâbi olan yabancı kurumların vergiye tâbi kazancının Gelir Vergisi Kanununda yazılı diğer kazanç ve iratlardan ibaret bulunması halinde, yabancı kurum veya Türkiye'de adına hareket eden kimse, bu kazançları elde edilme tarihinden itibaren on beş gün içinde kanunun 27. maddesinde belirtilen vergi dairesine beyanname ile bildirmek zorundadırlar. Özel beyanname ile bildirilen kazançların vergilendirilmesinde, Diğer kazanç ve iratlar yönünden vergiyi doğuran olaylar çeşitli olduğundan, dar mükellef kurumlar tarafından söz konusu kazanç ve iratlara ilişkin özel beyannamelerin verileceği vergi daireleri özellik göstermektedir. Bu bağlamda özel beyan zamanı tayin olunan gelirlerle ilgili kurumlar vergisi beyannamesi;
a) Taşınmazların elden çıkarılmasından doğan diğer kazanç ve iratlarda taşınmazın bulunduğu,
b) Taşınırların ve hakların elden çıkarılmasından doğan diğer kazanç ve iratlarda mal ve hakların Türkiye'de elden çıkarıldığı,
c) Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi karşılığında elde edilen diğer kazanç ve iratlarda işletmenin bulunduğu,
ç) Arızî olarak ticarî işlemlerin yapılmasından veya bu nitelikteki işlemlere aracılıktan elde edilen kazançlar ile arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlarda faaliyetin yapıldığı,
d) Arızî olarak Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık faaliyetlerinden elde edilen kazançlarda yolcu veya yükün taşıta alındığı,
e) Zarar yazılan değersiz alacaklarla karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil olmak üzere terk edilen işlerle ilgili olarak sonradan elde edilen diğer kazanç ve iratlar ile ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi veya ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen diğer kazanç ve iratlarda ödemenin Türkiye'de yapıldığı,
f) Diğer hallerde Maliye Bakanlığınca belirlenen yerin vergi dairesine verilecektir.
2-Tarhiyatın Muhatabı, Tarh Zamanı Tarh Yeri ve Ödeme Süresi
Dar mükellefiyete tâbi yabancı kurumların vergisi, bunlar hesabına Türkiye'deki müdür veya temsilcileri; müdür veya temsilcileri mevcut değil ise kazanç ve iratları yabancı kuruma sağlayanlar adına tarh olunacaktır.
Kurumlar vergisi, beyannamenin vergi dairesine verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi izleyen üç gün içinde beyannamenin verildiği veya gönderildiği vergi dairesince tarh olunacaktır. Tahakkuk eden kurumlar vergisi ise, beyanname verme süresi içinde ödenecektir.
3- Özel Beyannamede Kurumlar Vergisi Kesintisi
Gelir Vergisi Kanununun 75/1-4 maddesinde, kurumlar vergisi kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan kısmının menkul sermaye iradı olduğu hükme bağlanmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanununun 30. maddesinin (6). fıkrasında ise yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan kısımdan ana merkeze aktardıkları tutar üzerinden, kurum bünyesinde % 15 oranında kurumlar vergisi kesintisi yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Yukarıdaki yasal hükümlerden görüleceği üzere, dar mükellef kurumların Türkiye’de özel beyan kapsamında elde ettikleri vergi sonrası safi kazançlar menkul sermaye iradı sayılmaktadır. Söz konusu menkul sermaye iratlarının dar mükellef kurumlar tarafından veya adlarına hareket edenlerce dar mükellef kurumların ana merkezlerine aktarmaları halinde kurum bünyesinde kurumlar vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Yapılacak kesintiye ilişkin muhtasar beyanname ise, ödeme veya tahakkukun yapıldığı ayın ertesi ayın 23. Günü akşamına kadar ödeme veya tahakkukun yapıldığı yer vergi dairesine bildirilecek ve tahakkuk eden vergi 26. Günü akşamına kadar ödenecektir.
4- Özel Beyanname İle İlgili Örnekler:
ÖRNEK-1: İskenderun ilçesinde gemi acenteliği faaliyetini sürdüren (A) Limited şirketi, kanuni ve iş merkezi Almanya’da bulunan yabancı ulaştırma kurumu (Z) Co firmasının gemisine Antakya’da bulunan (B) AŞ’ye ait malların taşınmasına ilişkin olarak 01 Ocak 2011 tarihinde yük temin etmiş ve taşımacılık işinden dolayı adı geçen yabancı kurum 500.000 TL navlun geliri elde etmiştir. Yabancı kurum tarafından elde edilen kazanç ana merkeze aktarılmıştır.
-
Kazanç ve İradın Türü: Arızi Ticari Kazanç
-
Elde Edilen Hasılat: 500.000 TL
-
Kurumlar Vergisi Matrahı: 75.000 TL
(500.000X%15)= 75.000 TL
(Yabancı ulaştırma kurumlarında gemi taşımacılığında ortalama emsal oranı %15‘tir.)
-
Hesaplanan ve Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi: 15.000 TL
(75.000 X %20)= 15.000 TL
Kurumlar vergisi kesintisi aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır.
-
Kurum Kazancı: 45.000 TL
-
Hesaplanan Kurumlar Vergisi: 15.000 TL
-
Menkul Sermaye İradı Matrahı: 30.000 TL
(45.000-15.000)= 30.000 TL
-
Kurumlar Vergisi Kesinti Tutarı: 4.500 TL
(30.000X%15)= 4.500 TL
(A) Limited şirketi tarafından 15 Ocak 2011 tarihine kadar özel beyannamenin verilmesi ve 15.000 TL kurumlar vergisinin aynı tarihe kadar ödenmesi gerekmektedir. Öte yandan yabancı kurum tarafından Türkiye’de elde edilen kazanç ana merkeze aktarıldığından (A) Limited şirketi tarafından 23 Şubat 2011 tarihine kadar muhtasar beyannamenin verilmesi ve 4.500 TL kurumlar vergisi kesintisinin 26 Şubat 2011 tarihine kadar ödenmesi gerekir.(K.V.K. 30/6)
ÖRNEK-2: Merkezi Yunanistan’da bulunan (Z) Co firması Atina Kıbrıs Rum Kesimi seferini yaparken Mersin Limanına uğramıştır. Mersin’ de bulunan gemi acenteliği işi ile faaliyette bulunan (C) Limited Şirketi adı geçen yabancı kuruma yük temin etmiş olup, 15.02.2011 tarihinde 600.000 TL navlun ücreti ödenmiştir.
-
Kazanç ve İradın Türü: Arızi Kazanç
-
Türkiye’ de Elde Edilen Hasılat: 600.000 TL
-
Kurumlar Vergisi Matrahı: 90.000 TL
(600.000 X %15)= 90.000 TL
(Yabancı ulaştırma kurumlarında deniz taşımacılığında ortalama emsal oranı %15’tir.)
-
Hesaplanan ve Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi: 18.000 TL
(90.000 X %20)= 18.000 TL
Dar mükellef kurum adına (C) Limited şirketi tarafından 01 Mart 2011 tarihine kadar Özel Beyannamenin verilip 18.000 TL kurumlar vergisinin aynı sürede ödenmesi gerekir.
Türkiye’de elde edilen kazancın tamamı ana merkeze aktarıldığından K.V.K.’nun 30/1-6 maddesi gereğince aşağıda hesaplamaları yapılan kurumlar vergisi kesintisine ilişkin muhtasar beyannamenin (C) Limited Şirketi tarafından 23 Mart 2011 tarihine kadar verilmesi ve verginin 26 Mart 2011 tarihine kadar ödenmesi gerekir.
-
Kurum Kazancı: 90.000 TL
-
Hesaplanan Kurumlar Vergisi: 18.000 TL
-
Menkul Sermaye İradı Matrahı: 72.000 TL
(90.000-18.000)= 72.000 TL
-
Kurumlar Vergisi Kesintisi:10.800 TL
(72.000 X %15) = 10.800 TL
ÖRNEK-3: Merkezi Fransa’da bulunan (G) Com firması Bursa’da oto yedek parça imalatı faaliyetinde bulunmak amacıyla piyasa araştırmalarında bulunmaktadır. Bu amaçla 13 Ocak 2010 tarihinde Bay (Y) aracılığıyla Bursa’da 500.000 TL bedelle bir işyeri satın almıştır. Ancak projesinden vazgeçerek söz konusu binayı 15 Mart 2011 tarihinde 600.000 TL’ye satmıştır. Yapılan satış işleminde 10.000 TL gidere katlanmıştır. Satış kazancının yarısı aynı tarihte ana merkeze aktarılmıştır.
-
Kazanç veya İradın Türü: Değer Artışı Kazancı
-
Gayrisafi Hasılat Tutarı: 100.000 TL
(600.000-500.000)= 100.000 TL
-
Maliyet ve Giderler: 10.000 TL
-
Safi Kazanç veya İrat (Matrah): 90.000 TL
(100.000-10.000)= 90.000 TL
-
Hesaplanan Kurumlar Vergisi: 18.000 TL
(90.000 X %20)= 18.000 TL
Yabancı kurumun elde etmiş olduğu 90.000 TL değer artışı kazancı, bu işe aracılık eden Bay (Y) tarafından 29 Mart 2011 tarihine kadar gayrimenkulün bulunduğu yerin vergi dairesine özel beyanname ile bildirilip aynı tarihe kadar 18.000 TL verginin ödenmesi gerekir.
Türkiye’de elde edilen kazancın yarısı ana merkeze aktarıldığından 45.000 TL üzerinden kurumlar vergisi kesintisine ilişkin olarak muhtasar beyannamenin 25 Nisan 2011 tarihine kadar verilmesi ve tahakkuk eden verginin 26 Nisan 2011 tarihine kadar ödenmesi gerekir. (23 Nisan 2011 tarihi resmi tatile rastladığından beyanname 25 Nisan 2011 tarihinde verilecektir.)
-
Menkul Sermaye İradı Matrahı: 36.000 TL
(90.000-18.000)= 72.000 TL
(72.000/2)= 36.000 TL
-
Kurumlar Vergisi Kesintisi: 5.400 TL
(36.000 X %15)= 5.400 TL
ÖRNEK-4: Merkezi İngiltere’de bulunan (X) firmasının Türkiye’de herhangi bir işyeri veya daimi temsilcisi bulunmamaktadır. Adı geçen yabancı kurum 2010 takvim yılında Türkiye’de 600.000 TL mevduat faizi ve 500.000 TL repo geliri elde etmiştir. Yabancı kurum aynı zamanda 2010 yılında yabancı sermaye mevzuatına göre Türkiye’ye getirdiği nakdi sermaye karşılığında 15 Mart 2010 tarihinde 900.000 EURO bedelle tam mükellef kurum olan (A) AŞ’nin hisse senetlerini satın almıştır. Söz konusu hisse senetleri 15 Mart 2011 tarihinde 1.200.000 EURO bedelle satılmıştır. Yapılan satış işleminde 10.000 TL gider yapılmıştır. Hisse senetlerinin alış tarihinde 1EURO: 2.099, 15 Mart 2011 tarihinde 1 EURO: 2.210 TL’dir.
Yabancı kurum olan (X) firması 2010 takvim yılında Türkiye’de 600.000 TL mevduat faizi ve 500.000 TL repo geliri olmak üzere toplam 1.100.000 TL gelir elde etmiştir. Elde edilen gelir G.V.K.’nun geçici 67. Maddesine göre kesinti suretiyle vergilendirildiğinden ve yabancı kurumun işyeri veya daimi temsilcisi aracılığıyla elde edilmediğinden özel beyanname verilmeyecektir. (K.V.K. geçici 1. Maddesi)
Yabancı kurumun 2010 takvim yılında yabancı sermaye mevzuatına göre Türkiye’ye getirdiği nakdi sermaye ile satın aldığı (A) AŞ’ye ait hisse senetlerini 2011 yılında satması sonucu elde ettiği kazanç için 29 Mart 2011 tarihine kadar özel beyanname verilecektir. Ancak olayda kur farkına ilişkin kazançlar istisna olarak değerlendirilecektir.
-
Hisse Senedi Satış Tutarı: 2.652.000 TL
(1.200.000X 2.210)= 2.652.000 TL
-
Hisse Senedinin Maliyet Bedeli: 1.889.100 TL
(900.000X 2.099)= 1.889.100 TL
-
Gayrisafi Değer Artışı: 762.900 TL
(2.652.000 – 1.889.100)= 762.900 TL
-
Vergilendirilmeyecek Kur Farkı: 99.900 TL
(2.210-2.099)X 900.000= 99.900 TL
-
Yapılan Giderler: 10.000 TL
-
Safi Değer Artışı: 653.000 TL
(762.900-99.900-10.000)= 653.000 TL
-
Hesaplanan ve Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi: 130.600 TL
(653.000 X %20)= 130.600 TL
ÖRNEK-5: Merkezi Almanya’ da bulunan (Z) Co firması Bursa’da tekstil imalatı faaliyetinde bulunan (A) Limited şirketinin iştirak hissesini 2008 yılında 400.000 TL bedel mukabilinde satın alarak şirkete ortak olmuştur. Yabancı kurumun Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmamaktadır. Yabancı kurum söz konusu iştirak hissesini 02 Şubat 2011 tarihinde 800.000 TL’ye satmıştır. Yabancı kurum aynı zamanda 2011 yılı ocak ayında 10.000 TL repo geliri elde etmiştir.
Yabancı kurumun Türkiye’de elde ettiği repo geliri G.V.K. geçici 67. maddesi gereğince kesinti yapıldığından herhangi bir beyanname vermesi söz konusu değildir. İştirak hissesi satışı ise ortalık hakkının satışı olup gelirin niteliği itibariyle değer artışı kazancı olduğundan satış kazancının 16 Şubat 2011 tarihine kadar özel beyanname ile beyan edilmesi ve tahakkuk eden verginin aynı tarihe kadar ödenmesi gerekir.
-
Safi Değer Artışı (Matrah): 400.000 TL
(800.000-400.000)= 400.000 TL
-
Hesaplanan ve Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi: 80.000 TL
(400.000X%20)= 80.000 TL
ÖRNEK-6: Kanuni ve iş merkezi Bulgaristan’da bulunan (D) Co isimli firma Türkiye’de ilaç üretiminde bulunmakta iken faaliyetlerini 15.04.2010 tarihinde sonlandırmıştır. Yabancı kurum 2009 hesap döneminde 500.000 TL alacağının şüpheli hale gelmesi nedeniyle karşılık ayırmak suretiyle ilgili hesap döneminde sonuç hesaplarına intikal ettirmiştir. Yabancı kurumun açmış olduğu alacak davası 22 0cak 2011 tarihinde lehinde sonuçlanmış ve 500.000 TL alacak 28 Mart 2011 tarihinde tahsil edilmiş olup bu iş için 15.000 TL gider yapılmıştır. Ayrıca (D) Co firması 11 Nisan 2011 tarihinde Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetin elden çıkarılmasından 50.000 TL gelir elde etmiştir.
Yabancı kurumun, Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağladığı kazançlar için özel beyanname vermesi söz konusu olmayacaktır. Zarar yazılan şüpheli alacağın faaliyetin sonlandırılmasından sonra tahsil edilmesi arızi ticari kazanç olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
-
Kazanç ve İradın Türü: Arızi Ticari Kazanç
-
Safi Arızi Kazanç: 485.000 TL
(500.000-15.000) = 485.000 TL
-
Hesaplanan ve Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi: 97.000 TL
(485.000X%20)= 97.000 TL
III- SONUÇ
Bu makalemizde dar mükellef olarak adlandırılan kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan kurumların Türkiye’de özel beyanname kapsamındaki gelirleri örneklerle açıklanmıştır.
İzmir Yolu Cd. Eser İş Merkezi No:120 Kat:5 D:9 Nilüfer- BURSA
Tel: (0224) 249 31 31 – 249 71 72 Fax: 248 00 28 mail@mesutyigit.com
BURSA YMM ODASI Sicil No: 130 / 82 - Mühür No: 1939 Nilüfer Vergi Dairesi 980 000 9901
Dostları ilə paylaş: |