Pa’n: Su’wret

Pa’n: Su’wret.

Klass : 6.

Sabaqti’n’ temasi’ : Portret janri haqqinda mag’liwmat. Tariyxiy temalarda portret islew.

Sabaqti’n’ maqseti:

1. 
   Bilimberiwshi maqseti: Woqiwshilardi’n’ su’wretshilikke uqip qizig’iwshi’li’g’i’n artti’ri’w. Tariyxiy janrda portret islegen su’wretshiler haqqinda tu’sinik.
   
2. 
   Ta’rbiyalawshi’ maqseti: Belgili su’wretshilerdin’ islegen miynetlerinen, ko’z aldi’na keltirip ren’ tu’rlerin duris tan’lap ali’wlari’na bag’darlaw.
   
3. 
   Rawajlandi’ri’wshi’ maqseti: Ha’r qi’yli’ shi’g’armalarg’a qarap woy-wo’risin rawajlandi’ri’p, ko’rkem estetikali’q qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n wo’siriw, ko’rkemlik bilim da’rejesin ken’eytiw.
   

Sabaqti’n’ usi’li’: Interaktiv.

Sabaqti’n’ urani’:

Sabaqti qurallandi’ri’w: Portretler, plakatlar, slayd, markerler, tarqatpa qurallar.

№/с	Sabaq bari’si’.	Waqti
^1	SHo’lkemlestiriw.	4-minut.
2	Uy tapsirmasin soraw.	5-minut.
3	Taza temani tusindiriw.	10-minut.
4	Soraw-juwaplar.	6-minut.
5	Toparlar menen islesiw.	10-minut.
6	Aппликатсия.	4-minut.
7	Bahalaw.	2-minut.
8	Uyge tapsi’rma beriw.	2-minut.
9	Ju’wmaqlaw.	2-minut.

Sabaqti’n’ bari’si’:

1. 
   SHo’lkemlestiriw: Woqiwshilar menen sa’lemlesip klass tazali’g’i’n ko’zden keshirip woqiwshi’lardi’n’ sabaqqa qatnasi’n barlayman. Toparlarg’a bo’lemen.
   
2. 
   U’y tapsirmasi’n tekserip jumi’slari’n bahalayman.
   

Aqiliy hu’jim:

1. 
   Amir Temur ha’ykeli qay jerde wornatilg’an?
   
2. 
   Haywanatlar su’wretleri qaysi’ janrda su’wretlenedi?
   
3. 
   Natyurmort – so’zinin’ ma’nisin aytin’?
   
4. 
   Peyzaj degenimiz ne?
   
5. 
   Nawriz bayrami qanday bayram?
   

III)Taza tema: Insan obrazi’ni’n’ jarati’li’wi’ portret janri delinedi. Portret janri’nda ayri’m shaxs yaki adamlar topari’ su’wretlenedi. Su’wrettin’ wo’zine ta’nligi kartinalar, byustlar, ko’rkemli nag’i’sli’, ha’ykeller ko’kirekten ha’m pu’tin denesin ha’r ta’repten tu’rli ko’rinislerde boladi’. Portret medallarda, miniatyura usilinda da rawajlang’an. Portret bir, yeki ha’m topar tu’rlerine bo’linedi. Portrettin’ wo’zine ta’n janri — avtoportret.Bunda avtor wo’zinin’ su’wretin su’wretleydi. Portret jarati’wda insanni’n’ anatomik du’zilisinen tarti’p wonin’ barli’q ko’rinisleri su’wretlenip beriledi.

Adam su’wretin islewde bas bo’legi yag’ni’y bet profortsiyasi beske bo’linedi.

1. 
   Bas shekeden man’lay arali’g’ina shekem.
   
2. 
   Man’lay arali’g’i’nan ko’zdi’n’ asti’na shekem.
   
3. 
   Ko’z asti’nan muri’ng’a shekem.
   
4. 
   Muri’n asti’nan eringe shekem.
   
5. 
   Erin astinan jaqqa shekem bes bo’lekke bo’linedi.
   

Adam portretin sali’w to’mendegi basqi’shlarda wori’nlanadi’.

1-basqish: Adam portretinin’ uli’wma profortsiya si’zi’qlar arqali’ jen’il si’zi’qlar menen biliner -bilinbes etip toshkalarin tawi’p alami’z.

2-basqish: Adamni’n’ portretin sali’w ushi’n adam bet proportsiyasin biliner- bilinbes si’zi’qlar menen belgilegennen son’, uli’wma qu’rasti’ri’w si’zi’qlar arqali’ du’zilisin tawi’p alami’z.

3-basqish: Adam portretinin’ 1 ha’m 2 basqi’shlari’ ori’nlang’annan son’ jaqti, saya, yarim saya, ha’lsiz saya, tu’siwshi sayalardi’n’ tiykarg’i’ wori’nlari’n belgilep alami’z.

4-basqish: Bunda juwmaqlawshi’ basqi’sh boli’p adam portretin sali’wdag’ I- II- III basqi’shlari’ wori’nlang’annan son’ 4 –basqi’shta uli’wma jaqti, saya, yari’m saya, menshikli saya, ha’lsiz saya tu’siwshi sayalardi’ wori’n worni’na shtrixlaw arqali’, yaki akvarel boyawlarda ren’li qa’lemlerde boyap su’wretti ju’wmaqlasti’ri’p uli’wmalasti’ri’ladi’.

O’zbekistan xali’q su’wretshisi akademik Malik Nabiyev ulli’ insanlardi’n’ ovrazi’n wo’zine say su’wretleytug’i’n qa’biletli may qa’lem iyesi. Wonin’ “Amir Temur” portreti pikirimizdin’ ani’q da’liyli bola aladi’. Ulli’ sa’rkardani’n’ taxtda woyshan’, qilish sabi’na qollari’n qoyi’p woti’rg’an ko’rinisi sheberlik penen su’wretlengen. Wonin’ jurt ti’ni’shli’g’i’, xali’q abadanshi’li’g’i’n woylap woti’rg’anli’g’i’, ziyreklik penen isenerli ko’rsetilgen. Basi’ndag’i’ patshali’q taji’ u’lken qa’wmetine ju’da ma’s tu’sken. Woni’n’ ju’da qatti’ qolli’g’i’, da’wju’rekligi shaqqanli’g’i’, aqi’lli’li’g’i ju’z ko’rinisinen ko’rinip tur.

M. Nabiyev su’wretlerinen ulli’ insanlar portretlerinen Abu Rayxan Beruniydi’n’ yuvileyi mu’nasibeti menen ulli’ portreti jarati’ldi’. Abu Rayxan Beruniy qomusiy ali’m si’pati’nda wo’z zamani’ni’n’ tu’rli pa’nlerinen astronomiya, fizika, matematika, geodeziya, geologiya, mineralogiya tiykarlari’n puxta iyelegen.

M. Nabiyev ko’p izlendi, sharxshunos ali’mlari’ni’n’ pikir- usi’ni’slari’na tayani’p fakt ha’m ko;rsetpeler tiykari’nda Beruniy jasag’an tariyxiy da’wirdi teren’ uyrendi , X - XI a’sir Xarezm ten’gelerindegi patshalar su’wreti menen tani’sti’ ha’m Beruniy ovrazi’n su’wretledi. M. Nabiyev ulli’ ali’mni’n’ ju’z ko’rinisin jarati’wda izlenisleri arqali’ 1973 – j’il’I Beruniy tuwi’lg’anli’g’i’ni’n’ 1000 - ji’lli’g’i’ mu’nasibeti menen islegen portretinde ulli’ insanni’n’ uli’wma ovrazi’n sa’wlelendirdi . Su’wretshi Abu Rayxan Beruniydi a’piwayi ha’m kishipeyil insan si’pati’nda su’wretleydi. Wonin’ ko’zlerinde danaliq, idrok ha’m ijodiy g’ayrat tuyg’ulari’ ko’rinip turi’pti’. Bul portret bir qatar ko’rik tan’lawlari’nda jenimpaz boli’p UNESKOni’n’ <> jurnali’ni’n’ si’rtqi’ betlerinde ha’m si’rt ma’mleketlerdin’ ko’pshilik jurnal – gazetalari’nda ha’mde otkritka, marka, plakatlari’nda bir neshe ret baspadan shi’g’ari’lg’an.

O’zbekistan ko’rkem wo’ner Akademiyasi’ni’n’ haqi’yqi’y ag’zasi. Berdaq ati’ndag’i’ respublikaliq si’yli’qti’n’ lawreati’, Qaraqalpaqstang’a xi’zmet ko’rsetken iskusstva g’ayratkeri Izentaev Jolli’bay Ta’n’irbergenovish. Woni’n’ , , , ha’m bir qansha belgili shi’g’armalari’nin’ qatari’nda wo’zinin’ avtoportreti portretleri bizge belgili. Insan ovrazi’n jarati’wda su’wretlew wo’nerinin’ yen’ qi’yi’n jarayoni yesaplanadi’.

Portret arqali’ insan ovrazi’n sheberlik penen ko’rsete ulli’ su’wretsh alg’an

iler qatari’na Kamoliddin Behzod, Leonardo da Vinchi, Rembrandt, o’zbek su’wretshilerinen Abdullaq Abdullaev, Rahim Ahmedov, Chingiz Ahmarov, Malik Nabiyev kibi su’wretshilerdi ayti’p wo’tsek wori’nli’.

Dunyag’a belgili ulli’ su’wretshi Leonardo da Vinchi Mona Liza Jakonda portretin jaratadi.

Bul portret 1503-1505- ji’llarda jarati’lg’an boli’p ha’zirgi ku’nde Parijdegi Lubr muzeyinde saqlanadi. Bul su’wrette bay sawdager Jakondani’n, hayali’ su’wretlengen.

Bul portret uzaq ji’llar buri’n jarati’lg’an bolsa da wo’z qadirin jog’altpag’an. Millionlag’an adamlar sol portretti bir minut g’ana ko’riw ushin keshe-ku’ndizi na’wbet ku’tip turi’wi’na tuwra kelgen. Ayri’m adamlar su’wretke qarap woq ati’wg’a ha’reket qi’lg’an. Sonin’ ushi’n su’wret betine woq wo’tpeytug’i’n ayna menen qaplawg’a tuwra kelgen. Sebebi, jas hayal ju’zindegi sezimlerdin’ wo’zgeriwshen’ligi woni’n’ ko’rinisin ga’ suwiq, ga’ nazli, ga’ qayg’i’li’ qandayda bir ko’rinisler woylani’wg’a ma’jbu’r yetedi.

IV) Ameliy jumis. Toparlarda suwret salami’z.


V) Applikatsiya usi’li’nda portret qurasti’rami’z.

VI) Bekkemlew. Sizge sorawi’m.

Avtoportret degenimiz ne?

Amir Temur portretin suwretlegen suwretshi?

Leonardo da Vinchidin’ dunyag’a belgili portreti?

Izentaev Jolli’bay qaysi’ si’yli’qti’n’ laweriyati’?

VII Juwmaqlaw

Pa’n mug’allimi: Madreymova Malika

Birlespe basli’g’I’: Aymuratova Biybisara

OIBDO: Ashirbekova Zulfiya

1 Avtoportret degenimiz ne?
2 Bi’yi’l Amir Temurdi’n’ neshe ji’lli’g’I’ belgilendi?
3 Berdax shayi’rdi’n’ qosi’g’i’nan to’rt qatar ayti’p

berin’?
4 Su’wretler neshe basqi’shta Sali’nadi’?

5 Amir Temur portretin suwretlegen suwretshi?

6 Leonardo da Vinchidin’ dunyag’a belgili portreti?

7 Ajiniyaz shayirdi’n’ qosi’g’i’nna’ namag’a Sali’p
ayti’p berin’?
8 Animalistlik janrda qanday su’wret su’wretlenedi?
9 Izentaev Jolli’bay qaysi’ si’yli’qti’n’ laweriyati’?
10 M.Nabiyev neshinshi a’sir ten’gelerin u’yrenip ?
11 Ku’nxoja shayi’rdi’n’ qosi’g’i’nnan to’rt qatar ayti’p

berin’?
12 Su’wretlew wo’nerinin’ tu’rlerin ayti’n’?

13 Ha’r qiyli’ keypiyattag’i ko’rinislerdi su’wretlen’?