Paragrafin yapisi
Yüklə 1,2 Mb.
|
Nüfus Artışı: Belirli bir bölgede yaşayan nüfusun önceki yıllara göre gösterdiği sayısal değişime nüfus artışı denir. Bu değişim doğumlar, ölümler ve göçler arasındaki ilişkiye bağlıdır. Bir ülke veya bölgede doğum oranı, ölüm oranından azsa, bu durumda nüfus artışı yerine nüfus azalması olur. Nüfus Artış Hızını Etkileyen Faktörler
Nüfus artışı ile kalkınma hızı arasında ilişki vardır. Bunlar:
olarak oldukça yoğun nüfus özelliği gösterirler. Nüfus Artışının Olumlu Sonuçları
TÜRKİYE'DE NÜFUS ARTIŞI, NEDENLERİ VE SONUÇLARI Türkiye nüfusunun sayısı, dağılışı ve özellikleri nüfus sayımı ile belirlenir. -COĞRAFYA- 57 
1.NÜFUSARTIŞI
Sayım yıllarına göre Türkiye nüfusuna göz attığımızda 1927 - 2000 arasındaki ülke nüfusunun özellikleri şu başlıklarla belirtilebilir. » Nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır. » Genç nüfus yaşlı nüfustan daha fazladır. » Erkek nüfus kadın nüfustan daha fazladır. » Nüfusun eğitim düzeyi giderek yükselmektedir. » Ortalama insan ömrü giderek uzamaktadır. » Kentsel nüfus giderek artmaktadır. » İç ve dış göçler yoğun olarak yaşanmıştır. (Milyon) NÜRJS MİKTARI _^_ART1Ş ORANI Sayım yıllarına göre Türkiye'nin nüfusunda artış miktarı ve artış oranı Yukarıdaki grafiğe bakılarak sayım dönemlerindeki değişimler ile ilgili şu sonuçlar çıkarılabilir,
ekonomik ve sosyal olumsuzlukların etkisi de vardır. 2. NÜFUS ARTIŞININ NEDENLERİ Türkiye'de nüfus artışının başlıca nedenleri şu başlıklar altında toplanabilir:
a. Doğurganlık oranının yüksekliği: Nüfus artışınm temel ve doğal nedeni olan doğurganlık, doğum yapabilecek çağdaki (15-49 yaşları arasındaki) kadınların doğurduğu ortalama çocuk sayısı ile ifade edilir. Türkiye'de doğum oranı, kalkınmış ülkelere göre 2 - 3 kat daha fazla, geri kalmış ülkelere göre ise azdır. Yurt genelinde düşünüldüğü zaman, kırsal kesimdeki doğum oranı kentlere göre çok daha fazladır. Bunun başlıca nedenleri, aile plânlamasının kırsal kesimde uygulanmaması ve geleneksel aile kavramıdır. b. Bebek ölümlerinin azalması: Türkiye'de nüfus artışının önemli nedenlerinden biridir. Bebek ölümleri son yıllarda hızla azalmaktadır. Çünkü anneler çocuk sağlığı konusunda bilgilendirilmektedir. Bebek ölümlerinin azalmasının başka bir nedeni de beslenme koşullarımn iyileşmesidir. Ayrıca bebek ölümlerine neden olan hastalıkların aşılarının uygulanması ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi de bu konudaki önemli etkenlerdendir. c. Sağlık ve beslenme koşullarının iyileşmesi ve ortalama insan ömrünün uzaması: Hızla kalkınmakta olan ülkemizde sağlık hizmetleri de hızlı bir şekilde iyileşmektedir. Sayıları her geçen gün artan hastane, sağlık ocağı, poliklinik, dispanser gibi sağlık kuruluşları, ülkenin her yerine sağlık hizmetleri yaymaktadır. Gelişen tarım, hayvancılık ve sanayi sayesinde ülkemizdeki beslenme koşulları hızla iyileşmektedir. Ayrıca sanayi, ulaşım, turizm, ticaret gibi daha pek çok konuda yurdumuzun topyekün kalkınması, Türk insanının refah düzeyini yükseltmiş bulunmaktadır. d. Dış ülkelerden göç alma: Türkiye nüfusunun artmasında, dıştan gelen göçlerin de payı vardır. Bağımsızlığını kazanan ülkelerde yaşayan Türkler, çeşitli baskılarla karşı karşıya kalmıştır. Bu ülkelerdeki Türklerin bir kısmı gerek ikili anlaşmalar 58- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-  sayesinde değiş - tokuş yoluyla, gerekse diğer yollardan Türkiye'ye göç etmiştir.
3. NÜFUS ARTIŞININ DOĞURDUĞU SORUNLAR Türkiye'de nüfus artışının özellikleri » Nüfus sürekli ve hızlı biçimde artmıştır. Son 11 yılda (1927 - 2004 arası) 5 katına ulaşmıştır. » Sayım dönemlerine göre artış oranları arasında farklılıklar bulunmaktadır. Bu da II. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'yla ilgilidir. >> Nüfus artış oranı gelişmiş ülkelerinkinden yüksek, gelişmemiş ülkelerinkinden ise düşüktür. » Kadın - erkek sayısı birbirine eşittir. Bu eşitlik savaş yıllarında erkekler aleyhinde değişmiştir. » Ülke nüfusunun artışının temel nedeni doğurganlıktır. Bölgeler ve kentler arasında farklı nüfus artışında iç göçler önemli etken olmuştur. Bunun sonucunda doğurganlığın en yüksek olduğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da nüfus artış oranı düşmüş buna karşılık doğurganlığın düşük olduğu batı bölgelerinde nüfus daha hızlı artmıştır. >> Genç nüfus yaşlı nüfusa göre daha fazladır. » Ortalama insan ömrü uzamaktadır. Hızlı nüfus artışının neden olduğu sorunlar:
Bunlar;
b. Konut yetersizliği: Ülke nüfusunun hızla artmasının doğurduğu, önemli sonuçlardan biri de konut yetersizliğidir. Konut eksikliği özellikle yoğun göç alan büyük kentlerimizde kendini daha fazla hissettirmektedir. Kırsal kesimden gelen çok sayıdaki insan, sınırlı parasal imkânlarıyla sağlıklı konut temin edememektedir. Onun için de büyük kentlerin çevrelerinde devlet arazisi üzerine izinsiz, plânsız ve projesiz yapılan sağlıksız meskenlerde (gecekondularda) oturmak zorunda kalmaktadır. Gecekondulardan oluşan semtlerde: Elektrik, su, yol, kanalizasyon gibi alt yapı hizmetleri yeterli değildir. Kalitesiz inşaat malzemeleri ve yetersiz inşaat teknikleriyle yapılmış olan bu meskenler, ısı izolasyonu yönünden de yetersizdir.
i Türkiye'de giderek artan mesken eksikliğine kesin | jçözüm bulmak ancak köyden kente göçün | | durdurulması ile mümkündür. Bunun için de nüfusu | | kentlere çeken eğitim ve sağlıklı hizmetleriyle, | | kentlerde daha fazla olan iş imkânlarının köylerde l I d® oluşturu Iması gereki r. I c  . Tarım alanlarının azalması: Nüfusun hızla
artması sonucu kentlere yönelik göçlerle, özellikle büyük kentlerimiz yatay yönde hızla büyümektedir. Kentlerin düzensiz ve hızlı bir şekilde büyümesi, çevredeki verimi tarım arazilerinin tarım dışı kalmasına neden olmaktadır. Miras yoluyla toprakların küçülmesi de şehre göçün tarımsal sonuçlarından biridir. d. Çevre sorunları: Hızlı nüfus artışının doğurduğu sonuçlardan bir kısmı da çevre sorunlarıdır. Artan nüfus doğal olarak daha çok yakıt tüketir. Tüketilen kalitesiz yakıtlar ise havaya yoğun olarak bırakılan kükürt dioksit (SO2) ve duman havayı kirletir. Sanayi kuruluşlarının toprağa saldığı asitli, zehirli ve deterjanlı sular, toprak kirliliğine yol açmakta ve böylece toprağın verimi azalmaktadır. Kanalizasyon yetersizliği sonucu pis sular şehir içinden geçen sulara karışmakta ve su kirliliğine neden olmaktadır. Şehirlerde bulunan motorlu taşıtlardan çıkan sesler gürültüye yol açmaktadır. e. İşsizlik sorunu: Türkiye'de işsizlik oranı oldukça yüksektir. (2004 yılı verilerine göre % 15 dolayında) Bunda, nüfusun hızlı şekilde artmasının önemli etkisi vardır. Çünkü hızla artan nüfus içinde, çalışma çağına gelen insan sayısı da hızla artmakta mevcut istihdam olanakları yetersiz kaldığından işsizlik sorunu oluşmaktadır. f. Kalkınmanın frenlenmesi: Ülkenin artan gelirinin nüfusa eklenen insanlara paylaştırılması sonucu, fert başına düşen gelir yeteri kadar -COĞRAFYA- 59  yükselememektedir. Daha açık bir ifadeyle milli geliri pastaya benzetirsek, pastadan pay alanların sayısı artıyor, fakat pasta kendisinden pay alanlardan daha az artıyor. Böylece kişi başına düşen gelir miktarında beklenen artışlar sağlanamıyor.
TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ Nüfusun yapısı (özellikleri), yaş grupları, cinsiyet durumu, çalışanların iş alanlarına göre dağılımı, eğitim durumu, kırsal ve kentsel nüfus gibi özellikler hakkında bilgi verir. EKREK KADIN 1  . NÜFUSUN YAŞ VE CİNSİYET GRUPLARINA DAGILIMI
MİLYON KİŞİ 4 3 2 1 MİLYON KİŞİ 2000 Nüfus sayımı verilerine göre Türkiye nüfus piramidi Nüfusun belirlenen yaş gruplarına dağılımı, nüfusun yaş yapısı olarak nitelendirilir. Nüfus piramitleri, ülkelerin nüfusunun yaş yapısı hakkında ayrıntılı bilgi verir. Ülkelerin nüfusunun yaş gruplarına dağılımı genellikle bir piramide benzer. türkiye'nin nüfusu hızla arttığı için, genç ve çocuk yaştaki nüfus, yaşlı nüfusa göre çok fazladır. Onun için grafiğin tabanı geniştir ve tepeye doğru giderek daralmaktadır. 
çocuk Türkiye'de nüfusunun yaş gruplarına göre oransal dağılışı genç Türkiye'de nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde şu özellikler görülür.
Türkiye nüfusunun en belirgin özelliği, çocuk ve genç nüfusun fazla olmasıdır. Türkiye'de genç nüfusun fazla olmasının sonuçları maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
Türkiye nüfusunun kadın-erkek oranmda son yıllarda değişiklikler görülmektedir. 1940'a kadar kadın nüfusun fazla olduğu görülmektedir. Bunun başlıca nedeni, 1. Dünya Savaşı ve İstiklâl Savaşı'dır. Çünkü bu savaşlarda ve savaşın neden olduğu olumsuz ortamlarda ölenlerin pek çoğu erkektir. 1940'ta kadın-erkek nüfusunda eşitlenme, daha sonraki yıllarda ise erkek nüfus fazlalığı görülmektedir. Özellikle 1980-1985 ve 1990 sayımlarmda bu durum daha belirgindir. Bir ülkede ya da kentte kadın-erkek nüfusu oranı göçlerle de yakından ilgilidir. Göçlere katılanlar büyük oranda erkekler olduğu için, yoğun olarak göç alan illerde belirgin bir erkek nüfus fazlalığı görülür. 60- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-  Buna karşılık göç veren kentlerde durum bunun tersinedir.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleriyle Doğu Karadeniz Bölümü'nün birçok illerinde kadın nüfus erkekten daha fazladır. Buna karşılık Marmara ve Ege bölgelerindeki illerimizde durum bunun aksidir. Bunun nedeni, genel olarak Türkiye'nin doğu yarısının göç vermesi, batı yarısının göç alması ve göçe katılan nüfusun çoğunluğunun (iş arama amaçlı) erkek olmasıdır. 2. ÇALIŞAN NÜFUSUN EKONOMİK FAALİYET KOLLARINA DAĞILIMI Türkiye'de çalışan nüfusun ekonomik faaliyet alanlarına dağılımından şu sonuçlar çıkarılabilir. Hizmetler Hizmetler
S  anayi
Tarım Tarım 1927 1990 Türkiye'de genç nüfustaki sektörel değişmeler Cumhuriyet'in ilk yıllarında tarım sektörünün payı % 90 dolayında, buna karşılık sanayi ve hizmet sektörleri çok zayıftı. Ancak bu durum sürekli olarak değişmiş ve günümüze kadar sanayi ve hizmet sektörünün büyümesi, tarım sektörünün ise küçülmesi şeklinde gelişmiştir. 2000 verilerine göre kırsal nüfusun % 35 olmasına karşılık tarım sektöründe çalışan nüfus toplam nüfusun yarısını oluşturmaktadır. Bundan, kentlerde oturan nüfusun bir kısmının da geçimini tarımdan sağladıkları sonucu çıkarılabilmektedir. Hizmet sektörünün hızla gelişmesi ise ülkede turizm, ticaret ve inşaat alanlarında görülen hızlı gelişmenin sonucudur. 3. NÜFUSUN EĞİTİM DURUMU Nüfusun özellikleri arasında eğitim durumu, önemli bir yer tutar. Çünkü bilgi çağı olan zamanımızda, yeterli eğitime sahip olmayan insanlardan oluşan nüfus, ülkelerin kalkınmasına yardımcı olamaz. Cumhuriyet'in ilk yıllarında % 10 olan okur yazarlık oranı, 2000'de % 85'i aşmıştır. Okuma yazma oranı, erkeklerde kadınlara oranla daha fazladır. Ama kadınlann eğitim düzeyi de hızla yükselmektedir. 4. KIRSAL NÜFUS VE KENTSEL NÜFUS 
2000 i Kırsal nüfus IKentsel nüfus Türkiye'de nüfusu 10.000'den az olan yerleşim birimleri kırsal yerleşmeler, bu yerleşmelerin nüfusu da kırsal nüfus olarak kabul edilir. Nüfusu 10.000'den fazla olan yerleşmeler ise kent yerleşmeleri, buralarda yaşayan nüfus ise kentsel nüfus olarak değerlendirilir. 
1927
j Kentsel nüfus İKırsal nüfus İlk sayım yıllarından günümüze kadar kırsal nüfus oranı sürekli olarak azalmakta, buna karşılık kentsel nüfus oranı artmaktadır. 1927 yılındaki ülke nüfusunun % 24.22'si kentlerde, % 75-78'i kırsal kesimde oturmaktaydı. Türkiye 1950'li yılların başından itibaren kentleşme sürecine girmiştir. Bu durum kentlerdeki alt yapı yatırımlarımn fazlalaşması ve sanayileşme ile ilgilidir. İlk kez 1985 yılında şehir nüfusu kır nüfusu geçmiştir. 1990'da nüfusun %41'i kırlarda, %59'u da kentlerde yaşamaktadır. 2000'de ise nüfusun 64.9'u kentlerde, 35.1'i ise köylerde oturmaktadır. Kentsel nüfus kırsal nüfusa göre daha hızla artmaktadır. Çünkü kentsel nüfusun artışı iki yolla olmaktadır. Kent nüfusunun doğumlara dayalı normal artışı ve kentlerin kırsal yerlerden aldığı göç nedeniyle artışıdır. Ülkemizde kentsel nüfusun en yüksek düzeye ulaştığı bölge Marmara Bölgesi'dir. Bölüm başında ise Çatalca-Kocaeli Bölümü'dür. Kırsal nüfusun en yüksek olduğu bölgelerimiz ise Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgeleridir. TÜRKİYE'DE NÜFUS HAREKETLERİ Nüfus hareketleri denildiği zaman akla göçler gelir. Göçler; nüfusun azalmasında, çoğalmasında ve ülke içindeki dağılımında önemli rol oynar. Göçler, insanların bireysel olarak, aile fertleriyle birlikte ya da kitleler halinde yaşadıkları yerlerden geçici ya da sürekli olarak ayrılıp, başka yerlere gitmesi eylemidir. Türkiye'deki göçler, üç grupta toplanır:
Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|