Paragrafin yapisi
■■Endüstri EE3Hizmet Bin kişi 300 250 200 150 1 oo H
Yüklə 1,2 Mb.
|
|
CZHTarım ■■Endüstri EE3Hizmet Bin kişi 300 250 200 150 1 oo H 50 azi 0 Aşağıdakilerden hangisi bu grafikten ulaşılabilecek bir sonuç değildir? (2002 KPSS)
E) Diyarbakır ve Şanlıurfa'da hizmet sektöründe çalışanların sayısı birbirine yakındır. -COĞRAFYA- 77  Grafiğe göre hizmet sektöründe çalışanların oranı ile tarımda çalışanların oranı her yerde aynı değildir.
(Cevap C) Doğal göllerin bulunması nüfus dağılışında etkili değildir. (Cevap A) 
%26 13. Aşağıdaki grafikte, 1997 genel nüfus sayımına göre Türkiye nüfusunun coğrafi bölgelere dağılışı gösterilmiştir. 15. Geçtikleri yerlerin endüstri ve kentleşme durumları göz önüne alındığında, aşağıdaki akarsulardan hangisinin diğerlerine göre daha az kirlenmesi beklenir? (2003 KPSS)
E) Aras Grafikte I numara ile gösterilen coğrafi bölge aşağıdakilerden hangisidir? (2002 KPSS)
E) Akdeniz ö2
(/) a. o UJ Doğu Anadolu'da çok fazla sanayi tesisi bulunmamaktadır. (Cevap E)
 Grafik incelendiğinde I numara ile gösterilen coğrafi bölge Marmara Bölgesi'dir. Çünkü Türkiye'de en fazla nüfusa sahip bölge Marmara Bölgesi'dir.
(Cevap B) 14. Türkiye'de nüfusun bölgelere dağılışında aşağıdakilerden hangisi en az etkilidir? (2003 KPSS)
E) Ulaşım kolaylığı 16. Türkiye'de, kıyılarda ve kıyılara yakın yerlerde nüfus yoğunluğu iç kesimlere göre daha faziadır. Bu genelleme. aşağıdaki yerlerden hangisi için geçerli degildir? (2003 KPSS)
E) Zonguldak Yöresi Taşeli Platosu kalkerli bir yapıya sahip olduğu için Türkiye'nin en büyük karstik bölgesidir. Karstik yapının yaygın olduğu yerlerde yağış fazla olsa da buralarda yeraltına sızma çok olduğu için nüfus fazla değitdir. (Cevap B)
78- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- 17. Aşağıdaki grafikte Türkiye'nin beş bölgesinin yüzölçümleri ve nüfusları gösterilmiştir.
Nüfus (Bin kişi)
80000 60000 40000 20000 0 Nüfus Alan Alan ( Doğu Anadolu Bölgesi'nin nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır; dolayısıyla bölge, alanı oranında nüfus barındırmaz. Bunda bölgenin yüksek ve engebeli olması, kışların uzun ve sert geçmesi, sanayinin fazla gelişmemesi etkendir. Soruyu incelediğimizde verilen seçeneklerden A hariç diğerleri Doğu Anadolu Bölgesi'nde nüfus yoğunluğunun Türkiye ortalamasından düşük olmasında etkilidir. (Cevap A) Bölge Aşağıdakilerden hangisi bu grafikten ulaşılabilecek bilgilerden biridir? (2003/2 KPSS)
E) Nüfusun bölge içindeki dağılışı Grafikten bölgelerin nüfus yoğunluğuna ulaşılabilir. Nüfus yoğunluğu, belirli bir alanda yaşayan nüfusun o alana oranıdır. km2 / nüfus olarak gösterilir. (Cevap B) ■z. o fi2 'o
co s O-J O eo 19.1. Aityapı hizmetlerinin yetersizliği
Yukarıdakilerden hangisi Türkiye'de büyük şehirlerin önemli sorunları arasında yer alır?(2004 KPSS) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II E) II, III  18. Doğu Anadolu Bölgesi'nin nüfus yoğunluğunun Türkiye ortalamasından düşük olmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi voktur? (2003/2 KPSS)
E) İş olanaklarının yetersiz olmasının Kentleşme oranının en yüksek olduğu bölge Marmara Bölgesi'dir. Kentleşme oranı en az Karadeniz Bölgesi'nde görülür. Şehirlerin Sorunları;
(Cevap D) -COĞRAFYA- 79 ERKEK KADIN  20. Türkiye'de konutlarda yapı malzemesi olarak kullanılan taşlar konutların bulunduğu çevrenin jeolojik yapısına bağlıdır.
Buna göre; Ürgüp, Avanos, Nevşehir konutlarında yapı malzemesi aşağıdakilerden hangisinin en çok kullanılması beklenir? (2004 KPSS) B) Kum taşı D) Jips A) Kalker C) Volkan tüfü E) Granit Türkiye'de konutlarda yapı malz^mesi olarak kullanılan taşlar konutların bulunduğu çevrenin jeolojik yapısına bağlı olarak gelişir. Buna göre; Nevşehir - Ürgüp çevresinde yer alan volkanik tüf alanında yapı malzemesi olarak volkanik tüf kullanılır. Iç ve Güneydoğu Anadolu kırsal kesiminde kerpiç; Doğu Anadolu ve Akdeniz kırsal k^siminde taş; Karadeniz kırsal kesiminde ahşap en yaygın yapı malzemesidir. (Cevap C) 'o cc LU Q m w o. 22.
MİLYON KİŞİ MİLYON KİŞİ Yukarıdaki grafikte bir ülkenin cinsiyet yaş grafiği verilmiştir. hangisine Bu grafikten aşağıdakilerden ulaşılamaz? (2004 KPSS)
E) Nüfus yoğunluğuna  21. Geçtikleri yerlerin endüstrileşme ve kentleşme j durumları göz önüne alındığında aşağıdaki ' akarsulardan hangisinin daha az kirlenmesi beklenir? (2004 KPSS)
Verilen grafiği incelediğimizde E seçeneğinde verilen bilgiye ulaşılmaz nüfus yoğunluğunu bulmak için ülkenin yüz ölçümünü bilmemiz gerekir. (Cevap E)
A) Ergene C) Büyük Menderes E) Porsuk B)Zap D) Gediz Büyük Menderes -» Ege Bölgesi Ergene -> Marmara Bölgesi Zap -> Doğu Anadolu Bölgesi Gediz -» Ege Bölgesi Porsuk -> Marmara Bölgesi (Sakarya) Seçeneklerde verilen akarsulardan Zap dışındakiler kentleşmenin yoğun olarak hissedildiği bölgelerdedir. (Cevap B)
80- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ- 23. □ Alan Kişi (Bin km2) 200-r-
180-- 160--
140-- 120--
100-- 80-- 60-- 40-- 20"1- (Bin kişi) j—|— T200 -- 90 -- 80 -- 70 -- 60 -- 50 -- 40 a~ 30
-- 20 ^ 10 III IV V Yukarıdaki grafiğe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi çıkartılamaz? (2005 KPSS)
E) l'de nüfus yüzölçümünün yaklaşık yarısı kadardır. 25. Aşağıdakilerden hangisi dağınık yerleşmenin görüldüğü yerlerin ortak özelliklerinden biridir? (2005 KPSS)
E) Ulaşım olanaklarının fazla olması Arazi yapısının dağlık ve engebeli olması, meskenlerin bir arada toplanmasına imkan tanıyacak düzlük alanların az olmasına yol açmıştır. Böyle yerierde mesk^nter arazide dağınık bir şekilde yer alarak, dağınık bir doku özelliği göstermişlerdir. (Cevap B)
2E o Alan İİ9 nüfus arasındaki fark arttıkça yoğunluk azalır. Farkın 9n fazla olduğu IV numaradır. Bu m n^denle nüfus yoğunluğu en fazla IV'te değil, III m numaradadır. 8 (C9vapB) S 24. Nüfus yoğunluğunu aşağıdakilerden hangisi etkilemez? (2005 KPSS)
E) Coğrafi Konum Yoğunluk üzerinde coğrafi konumun etkisi bulunmaz. Seçeneklerdeki diğer unsurlar nüfusun sık veya seyrek olmasına etki ederek, yoğunluk üzerinde rol oynar. (Cevap E)
-TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ- 81
TEMELYURTTAŞLIKBİLGİSİ | Anayasa Hukukuna Giriş 2  YÜRÜTME FONKSİYONU
Türkiye'de yürütme fonksiyonunun içine özel, somut, bireysel işlemler yapmak kadar, düzenleyici veya kural koyucu işlemler yapmak da girer. Cumhuriyetin bütün Anayasalarında yürütme organının düzenleyici işlemler yapma yetkisi, doğrudan doğruya Anayasadan doğmuştur. C5 cc UJ a Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Yürütme işlemleri düzenleyici işlemler olabileceği gibi, somut, bireysel, subjektif işlemler de olabilir. Anayasamız, yürütmenin düzenleyici işlemlerini, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesi olarak belirlemiştir. A- KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME KHK çıkarma yetkisi Bakanlar Kurulunundur. ^ Önceden bir yetki kanunuyla yetkilendirilmedikçe, s Bakanlar Kurulu kendiliğinden KHK çıkaramaz. Yetki jg kanunu, çıkarılacak KHK'nın amacını, kapsamını, S ilkelerini, kullanma süresini ve süresi içinde birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılamayacağını gösterir. Yetki kanununun Anayasada sayılan unsurlardan birini belirtmemesi, bu kanunu Anayasaya aykırı kılar. Bakanlar Kurulunun istifası, düşürülmesi, yasama döneminin bitmesi, belli süre için verilmiş olan yetkinin sona ermesine sebep olmaz. Sıkı yönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere, temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevler KHK ile düzenlenemez.
Bakanlar Kuruluna KHK ile bütçede değişiklik K veya kabul edebileceği gibi, onu değiştirmesi tümden reddetmesi de mümkündür. Eğer yetki kanunu, o konuda ancak bir tek KHK çıkarabileceğini belirtmişse, aynı konunun başka bir KHK ile yeniden düzenlenmesi, yani çıkarılmış olan KHK'nın değiştirilmesi mümkün değildir. Buna karşılık yetki kanunu birden fazla KHK çıkarılmasına izin vermişse, Bakanlar Kurulunun daha önceki KHK'yı değiştirebilmesi veya geri alabilmesi gerekir. KHK hükümlerine dayanılarak yapılmış uygulama ve kazanılmış haklar saklı kalır. eilgiNotuf 1961 ve 1982 Anayasalarına göre, Anayasa Mahkemesi, KHK'nin Anayasaya şekil ve esas B Sıkıyönetim ve olağanüstü hal KHK'ları Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır. Burada Cumhurbaşkanının iradesi, şekli bir onay değil, işlemin asli bir unsurudur. Yetki unsuru bakımından ikinci bir önemli fark ise, sıkıyönetim ve olağanüstü hal kararnamelerinin bir yetki kanununa ihtiyaç göstermemesidir. Temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile siyasi haklar ve ödevler de bu tür KHK'larla düzenlenebilir. Anayasaya göre, temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınır. Konu bakımından, sıkıyönetim ve olağanüstü hal KHK'larının tabii olduğu sınır, bunların ancak sıkıyönetimin ve olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda çıkarılabilmesidir. Anayasaya göre, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan KHK'ların şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz. Olağanüstü hal yer bakımından ve süre bakımından sınırlıdır. Ayrıca olağanüstü hal KHK'ları ile, kanunlarda değişiklik yapılamaz. Bu kararnameler, Resmi Gazetede yayımlanır ve aynı gün TBMM'ye
82- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGİSİ-  sunulur, bunların meclis tarafından onaylanmasına ilişkin süre ve usul içtüzükle belirlenir.
C-CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğinin kuruluşu, teşkilat ve çalışma esasları, personel atama işlemleri Cumhurbaşkanlığı karamamesi ile düzenlenir. Bu kararname Cumhurbaşkanının tek başına, yani Başbakan ve ilgili bakanların imzaları olmaksızın yapacağı işlemlerden biridir. Dolayısıyla, Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı diğer işlemler gibi, idari yargı denetiminin dışında bırakılmıştır. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hukukumuza 1982 Anayasasıyla girmiştir. D-TÜZÜKLER Bakanlar Kurulu, kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay'ın incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükler çıkarabilir. Tüzükler, Cumhurbaşkanınca imzalanır ve kanunlar gibi yayımlanır. Tüzük yapmaya yetkili tek organ Bakanlar Kuruludur. Kanunda tüzük yapılacağına dair bir hüküm olmasına gerek yoktur. Ancak, kanun bir tüzük yapılmasını öngörmüşse idare, o konuyu tüzükle düzenlemeden önce, başka bir düzenleyici işlemle düzenleyemez. Danıştay incelemesinden geçirilmemiş bir tüzük yok sayılır. Bakanlar Kurulu, Danıştay incelemesinden sonra ya kendi ilk tasarısını veya Danıştay'ın değiştirmesini kabul etmek zorundadır. E- YÖNETMELİKLER Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartı ile yönetmelikler çıkarabilirler. Yönetmelikler, idarenin en geniş uygulama alanına sahip düzenleyici işlem türüdür. Aslında, icrai karar almaya yetkili her idari makamın yönetmelik yapmaya yetkili olması gerekir. 1961 Anayasasında yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayınlanacağının belirtilmiş olmasına karşılık, 1982 Anayasasında hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayınlanacağının kanunla belirtileceğinden söz edilmiştir. Bununla birlikte, genel kurallar gereğince yönetmelikler, yayınlanmadıkları veya tebliğ edilmedikleri sürece üçüncü kişilere uygulanamazlar, onların haklarını azaltamazlar. Yönetmelikler idari yargı denetimine tabidirler. YASAMA ORGANI 1982 Anayasası, TBMM'nin seçim dönemini beş yıl olarak tespit etmiştir. Cumhurbaşkanı Anayasanın 116'ncı maddesindeki şartlarla TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verebilir. Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmez ise, TBMM seçimlerinin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir. Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir. TBMM üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime gidilir. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılabilir ve genel seçimlerden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak boşalan üyeliklerin sayısı, üye tam sayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerin üç ay içinde yapılmasına karar verilir. Genel seçimlere bir yıl kala, ara seçim yapılamaz. Bir ilin veya seçim çevresinin TBMM'de temsilcisi kalmaması halinde d9 boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk pazar günü araseçim yapılır.
Türkiye'de uygulanan seçim sistemi % 10 ülke barajlı d'Hondt sistemidir. D'Hondt sisteminin en büyük özelliği artık oy bırakmamasıdır. B-SEÇİM ÇEVRELERİ 1983 Milletvekili Seçimi Kanununa kadar Türkiye'de her il, bir seçim çevresi sayılmıştır. Bu kanun, fazla nüfuslu illerin her biri en çok yedi milletvekilliğini aşmayacak şekilde birden fazla seçim çevresine bölünmesi ilkesini getirmiş; 1987 tarihli kanun ise seçim çevrelerini, her biri en çok altı milletvekili çıkaracak şekilde daha da küçültmüştür. nilgiNotu.' | Seçim propagandası, oy verme gününden önceki | jonuncu günün sabahında başlar ve oy vermel | gününden önceki günün saat 18.00'inde sona erer. | | Partilerin her seçim çevresinin çıkaracağı | ! milletvekili sayısı kadar aday göstermeleri kabul I tir. I T  BMM UYELERİNİN HUKUKİ STATÜSÜ
A- TBMM ÜYELİĞİYLE BAĞDAŞMAYAN İŞLER TBMM üyeleri, yürütme organının teklif, inha, atama veya onamasına bağlı resmi veya özel herhangi bir işle görevlendirilemezler. Bir üyenin belli bir konuda ve altı ayı aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca -TEMEL YURTTAŞLİK BİLGİSİ- 83
verilecek geçici bir görevi kabul etmesi Meclisin kararına bağlıdır. "Yasama uyumsuzluğu" denilen bu uygulamanın amacı, milletvekillerinin herhangi bir yürütme görevi kabul etmelerini önlemek suretiyle, onların yürütme organı karşısında tam bir bağımsızlığa sahip olabilmelerini sağlamaktır.
B- YASAMA SORUMSUZLUĞU TBMM üyeleri, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, oy ve sözlerden meclisce başka bir karar alınmadıkça bunları meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamaziar. Sorumsuzluğun söz konusu olabilmesi için söz konusu eylemin;
Anayasa, hakaret ve sövme suçlarını sorumsuzluk kapsamı dışında tutmamıştır. Sorumsuzluk, cezai takibata karşı mutlak olarak korur. Sorumsuzluk milletvekilini, yasama organı tarafından kendisine uygulanabilecek disiplin müeyyidelerine karşı korumaz. Sorumsuzluğun meclisçe kaldırılabilmesi söz konusu değildir. Sorumsuzluk sürekli niteliktedir. Yani milletvekili, sorumsuzluk kapsamına giren bir eylemden dolayı, milletvekilliği sıfatının sona ermesinden sonra da kovuşturulamaz. C- YASAMA DOKUNULMAZLIĞI Anayasamıza göre seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturulmasına başlanmış olmak kaydıyla Anayasanın 14. maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
km2) 20000-r 18000--16000--14000--12000--10000--800 00--60000--40000--20000+-0
HK'ların da Cumhurbaşkanı tarafından imzalanması gerekir. KHK'lar Resmi Gazetede yayınlandıkları gün TBMM'ye sunulur. Yetki kanunları ve bunlara dayanan KHK'lar TBMM komisyonları ve Genel Kurulunda öncelik ve ivedilikle görüşülür. TBMM'nin bir KHK'yı olduğu gibi
- SIKIYÖNETİM VE OLAĞANÜSTÜ HAL KHK'LARI