Ferman: Padişah yetkisine dayanarak toplum, ekonomi ve yönetim hayatının her alanıyla ilgili kurallar koyabilirdi. Koyduğu kurallar, onun ağzından çıkmış gibi yazılır ve ilgililere iletilirdi. Bu belgelere ferman denilirdi.
Fetva: Müftülerin kendilerine başvurulması durumunda her hangi bir işlemin veya eylemin din kurallarına uygun olup olmadığına dair bilgi V9rmesine fetva denirdi.
Kelam: İmanın esaslarını ortaya koyan ve delilleri ile savunan ilimdir. Fıkıh: İslâm hukuku.
(Cevap E)
o ço
'o uj
2. Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisi, yürütmede padişahı doğrudan temsil etmez? (99 DMSL)
Lala
Kadı
Voyvoda
Sadrazam
E) Tımarlı sipahi
Verilenleri incelersek
Lala; Şehzadelerin yetiştirilmesinden sorumlu
kimselere verilen addır.
Kadı: Kazaların yönetiminde görev alan yetkiliye
verilen unvan
Voyvoda: Osmanlıların Eflak Boğdan beylerine
verdikleri unvan
Sadrazam: Padişahın mutlak vekili olup onun
mührünü taşırdı.
Tımarlı Sipahi: Köyleri yönetenlere veriien addır.
Buna göre, Lalaların yürütmed9 yetkileri yoktur.
(C^vap A)
=> 4. Osmanlı mimarlığında aşağıdaki yapılardan > hangisinin diğerlerini de içeren örnekleri vardır? (2000 DMS)
A)
Külliye
B) Sebii
C)
Cami
D) Medres9
LLJ
Kütüphane
Külliye daha geniş anlamda kullanılır. Külliye içerisinde camii, medrese, kütüphane gibi yapıları barındırır.
(Cevap A)
"Osmanlıda ilmiye sınıfı öğretimde iki ana konu ile ilgilenmiştir." Bu iki konu aşağıdakilerden hangisidir? (2000 DMS)
A) B) C) D) E)
Din-askerlik
Din-hukuk
Ticaret-sanat
Tarih-edebiyat
Tarih-risale
-TARIH-
51
İlmiye ilimle meşgul olanlar topluluğu demekti. Ehl-i şer-i diye adlandırılıyordu. Ehl-i şer-i ise İslâm dininin esaslarını ve emrettiği dünya nizamını bilen ve onun uygulanması göreviyle yükümlü bulunanlar anlamına geliyordu. İlmiye sınıfı (ulema) medresede yetişiyordu. Medrese eğitimini tamamlayarak diploma alanlar müderrislik veya kadılık için başvurabilirlerdi.
(Cevap B)
6.
Osmanlı Devleti'nde önceleri Hıristiyan tebaanın yetenekli çocuklarının alındığı, daha sonraları Müslüman çocukların da alındığı okul hangisidir? (2000 DMS)
Enderun mektebine başlangıçta Hıristiyan tebaanın yetenekli çocukları alınırdı. Devşirme sistemiyle toplanan bu çocuklar, Enderun'da iyi bir Müslüman, güvenilir nitelikli bir devlet adamı, usta, sanatkâr olarak yetiştirilirdi. Osmanlılara bağlı olan ülkelerin rehine olarak İstanbul'a gönderdikleri çocuklar da Enderun'da eğitilirdi. Daha sonraları Enderun'a Müslüman çocukları da alınmaya başlandı.
(Cevap C)
7. Aşağıdaki saraylardan hangisinin yapı tarzında Batı mimarisinin etkisi yoktur? (2000 KMS)
Dolmabahçe
Beylerbeyi
Topkapı
Yıldız
E) Çırağan
Osmanlı mimarisine Batı mimarisinin etkisi Osmanlı'nın son dönemlerinde olmuştur. Verilen saraylardan Dolmabahçe, Beylerbeyi, Yıldız, Çırağan Osmanlı'nın çöküş döneminde yapılmıştır. Topkapı Sarayı 1465 - 1478 yılları arasında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Yükselme dönemi eserlerindendir.
(Cevap C)
Osmanlı Devleti'nin ünlü sanatçılarından biri olan Levni, sanat dallarından hangisinde yaptığı çalışmalarla tanınmıştır? (2001 KMS)
Minyatür
Çini
Müzik
Hat
E) Mimari
Büyük Minyatür sanatçısı. Asıl adı Abdülcelit Çelebi olmasına karşın resimlerinde Levni'yi (Renkçi) kullanmıştı.
Levni'nin II. Mustafa döneminde (1695-1703) Edirne'de tanınmış bir nakkaş olduğu sanılmaktadır. Levni 1718'de İstanbul'daki saray atölyesinde çalışmış ve dönemin en önemli nakkaşı olmuştur. Levni'nin üslubu geleneksel özellikler taşımakla birlikte, Osmanlı minyatür sanatına yenilikler getirmiştir. Minyatürlerinde, yüzlerin kalıplaşmış halde değil, kişinin özelliğine göre resmedilmesi, perspektif kurallarına uyulması en önemli özelliğidir. Surname minyatürleri meşhurdur.
(Cevap A)
9. Osmanlılarda;
Ferman
Fetva
III. Berat
Belgelerinden hangileri padişah tarafından verilirdi? (2001 KMS
Yalnız I
Yalnız II
Yalnız III
l-lll
E) I- II- III
Ferman: Padişah yetkisine dayanarak toplum, ekonomi ve yönetim hayatının her alanıyla ilgili kurallar koyabilirdi. Koyduğu kurallar, onun ağzından çıkmış gibi yazılır ve ilgilere iletirdi. Bu belgelere ferman denilirdi.
14. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlılarda yoksul halka yemek dağıtmak amacıyla yapılmıştır? (2003 KPSS)
C) İmarethane
A) Külliye B) Şifahane D) Medrese E) Türbe
Han: Dinlenme amaçlı yapılan yerler.
Medrese: Eğitimin yapıldığı yer.
Şifahane: Hastaların tedavisi için yapılan yerler.
Kümbet: Anıtmezar.
İmarethane: Yoksul ve kimsesizlerin yemek
ihtiyacını karşılamak için yapılan yerler.
(Cevap C)
Padişahlar her taht değişikliğinde cülus bahşişi dağıtırlardı.
(Cevap A)
12. XVI. Yüzyıl Osmanlı-Türk mimarisinin en büyük ustası kimdir? (2002 KPSS)
Mimar Sinan
Yakup Şah
Mimar Ayaz
D) Mimar Kemaleddin
D) Mimar Hayreddin
15. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Dönemi'ne ait eserlerden degildir? (2003 KPSS)
Kale-i Sultaniye
Anadolu Hisarı
Rumeli Hisarı
Kilitbahir Kalesi
E) Diyarbakır Surları
Diyarbakır Surları, Osmanlılar Dönemi'ne değil, Beylikler Dönemi'ne ait eserlerden biridir.
(Cevap E)
Mimar Sinan 1490-1588 yılları arasında yaşamış, o dönemde dünyanın en büyük mimarıdır. Türk mimarisini doruk noktasına ulaştıran döneme kendi damgasını vuran Mimar Sinan olmuştur.
(Cevap A)
16. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıldan itibaren medreselerde okutulan derslerden biri degildir? (2003 KPSS)
A) Kimya D) Tefsir
C) Kur'an
B) Kelam E) Hadis
-TARİH-
53
17. yüzyılda Osmanlı medreselerind9 dini bilimler okutulmaktaydı. Kimya pozitif bilimler içinde yer almaktadır.
(Cevap A)
19.1. Devşirme II. İltizam III. Müsadere
Osmanlı Devleti'nde sürekli ve düzenli olarak devlet adamı ve ordunun asker ihtiyacı yukarıdakilerden hangisi veya hangileriyle sağlanmıştır? (2004 KPSS)
A) Yalnız I
B) Yalnız
C) Yalnız III
D) I, II
E) II, III
mimari
17. Aşağıdakilerden hangisi XIX. yüzyıl eserlerinden biri degildir? (2003/2 KPSS)
Dolmabahçe Sarayı
Çırağan Sarayı
Topkapı Sarayı
Beylerbeyi Sarayı
E) Yıldız Sarayı
Topkapı Sarayı Osmanlı Sanatında klasik dön^m içerisinde yer alır. Topkapı Sarayı Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'da yapılmıştjr. Diğer seçeneklerde verilen saraylar geç dönem eserleri arasında yer alır. Yapılış tarihleri, Dolmabahçe Sarayı -> 1856 Çırağan Sarayı -> 1863 Beylerbeyi Sarayı -> 1865 Yıldız Sarayı -> 19. yy.
(Cevap C)
Devşirme; Asker olarak yetiştirilmek üzere Yeniçeri Ocağına alınacak çocukların seçilip toplanmasıdır. Osmanlı Devleti'nde I. Murat tarafından kurulan Kapıkulu Ordusu, devşirme yöntemiyle oluşturulmuştur. Osmanlıda asker sayısının büyük bölümünü sağlamada ve devlet adamı yetiştirmede yarar sağlamıştır.
Enderun Mektebi: Topkapı Sarayı'nda devlete yönetici yetiştirmek amacıyla açılmıştır. Bu okula devşirmelerin zeki olanları alınırdı. İltizam: Devİ9te ait bazı gelirlerin tahsili; kefil gösterilmek ve bedeli muayy^n taksitlerle ödenmek üzere alınması anlamında kullanılan bir vergi çeşididir. İltizam usulü, Tanzimât'tan sonra kaldırılmış, vergilerin doğrudan doğruya tahsiline karar verilmiş ise de, bu yasak devam edememiş; bundan sonra yeniden iltizam usulünün uygulamasına geçilerek Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar bu usul devam etmiştir.
Müsadere; Tanzimat'tan önce herhangi bir kişiye ait mallara, padişah adına el konulmasına denir.
Öşür (Aşar): Osmanlı Devleti'nde Ziraat kesimi üzerindeki vergi yükü çok ağırdı. Şer'i bir vergi olan aşar (öşür) onda bir anlamına geliyor V9 çiftçinin ürettiği ürün üzerinden ve ürün olarak alınıyordu. Buna göre verilen bilgilerden yalnız I doğrudur.
(Cevap A)
54-
-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-
21. Külliyeler genellikle aşağıdakilerden hangisinin çevresinde yer alır? (2004 KPSS)
B) Medrese D)Han
E) Cami
A) Bimarhane C) Mektep
Külliye; Bir caminin çevresinde cami ile birlikte kurulmuş medrese, imaret, sebil, kitaplık, hastane gibi çeşitli yapıların bütünüdür.
(Cevap E)
22. Osmanlı Devleti'nde Tanzimat dönemine kadar kadıların vermiş oldukları hükümler gerektiğinde aşağıdakilerin hangisi tarafından incelenir ve düzeltilir? (2004 KPSS)
23.1- Padişah
Sadrazam
Nişancı
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri Osmanlı devlet yönetiminde etkili olmuştur?
A) Yalnız D) l-ll
C) Yalnız III
B) Yalnız II E) l-ll-lll
Nişancı, toprakların dirlik sahiplerine dağıtılmasını yürütür. Ülkenin tapu kadastro işlerine bakar. Padişahın yazdığı Fermanlara ve beratlara tuğra çekerdi. Devletin yönetim işlerine karışmazdı.
(Cevap D)
B) Şeyhülislam D) Defterdar
A) Padişah C) Kazasker E) Nişancı
Padişah: Fatih Dönemi'ne kadar divana padişahlar başkanlık etmişlerdir. Fatih'ten sonra bu görev sadrazamlara verilmiştir.
Sadrazam: Padişahın mutlak vekili olup onun mührünü taşırdı. Divan-ı Hümayun'a başkanlık eder, ordunun başında sefere çıkarlardı. Sadrazam bugünkü Başbakan'a benzetilebilir. Kazaskerler: Adalet, eğitim, kültür ve din işlerine bakar, kadıları tayin ederlerdi. Tanzimat dönemine kadar kadıların vermiş oldukları hükümleri gerektiğinde inceler ve düzeltirdi. Türk ve medrese kökenliler seçilirdi. Başlangıçta bir tane olan kazasker Fatih'ten itibaren Anadolu ve Rumeli olmak üzere ikiye çıkarıldı. Rumeli'deki görevliler Anadolu'daki görevlilerden protokolde daha üstündü. Osmanlı Devleti'nde kazaskerlik I. Murat'ın saltanatı başında 1363'te teşkil edilmiştir. Müesseselerin görevleri eğitim ve yargı teşkilatının idaresi, ordunun ve askeri zümrenin barış ve savaş sırasında hukuki ihtiyaç ve ihtilaflarının giderilmesi ve davaların görülmesi şeklinde iki ana başlık altında toplanabilir.
(E. ihsanoğlu, Osmanlı Devleti Tarihi, Cilt: 1, Istanbul, 1999, sf:267)
Şeyhülislam: Ulema sınıfının başkanıdır. Yükselme döneminde divan üyesi olmuştur. Padişah tarafından göreve getirilirdi. Padişahın ve divan kararlarının İslam hukukuna uygunluğunu denetlerdi ve "fetva" verirdi.
Nişancı: Padişah adına yazılacak mektup, ferman, berat ve antlaşmaları kaleme alır, fethedilen toprakları tapu defterine yazarak hak sahiplerine dağıtır, padişahın tuğrasını (imza) çekerlerdi.
(Cevap C)
24. Osmanlı İmparatorluğu'nda Divan'ı Hümayun'da,
I- İlmiye (Din, yargı, eğitim, öğretim sektöründen sorumlu olan yöneticiler verilen ad)
II- Seyfiye (Hem askeri hem de idari görevi olan
yöneticilere verilen ad)
III- Kalemiye (Devlet kalemlerinde görev yapan
görevlilere verilen ad)
IV- Azınlık (Müslüman olmayan halka verilen ad)
Osmanlı imparatorluğu uyruğunda olan gayrimüslimler yukarıdakilerden hangileri temsil edilirdi?
C) l-ll
A) Yalnız I B) Yalnız II D) l-ll-lll E) I-II-III-IV
Azınlıklar meşrutiyet döneminde parlamenter sisteme geçişle parlamentoda temsil edilmeye başlandılar.
(Cevap D)
1 OSMANU DEVLETİ DÖNEMİNE AİT ESERLER 1
Eser Şehzade Camii
Yeri
İstanbul
Tarihi ve Dönemi ( Özelliği
1543 | Mimar Sinaıfın yaptığı ilk selatin külliyesidir. Şehzade Camii, Klasik Dönem | planı bakımından olduğu gibi, külliyeyi m^ydana getiren l çevresindeki medrese, imaret vb. yapılarıyla da İstanbul'un ilk I önemli ve büyük külliyesidir.
Süleymaniye Camii
İstanbul
1549 | Bu yapı, çevresindeki 18 yapıyla birlikte istanbul'un en büyük Klasik Dönem | külliyesidir. Mimar Sinan'ın kendi türbesi de bu külliyenin I kuzeydoğusundadır. Süteymaniye Camii ve Külliyesi, Fatih'ten | sonra şehrin ikinci üniversitesi olmuştur.
Selimiye Camii Sultan Ahmet Camii
Edirne istanbul
1569-1574 | Mimar Sinan'ın son "ustalık" eseri, Edirne'de yaptığı Selimiye Klasik Dönem | Camii'dir. 6 yılda bitirilen bu cami, 31,50 m çapındaki [ kubbesiyle geniş mekan anlayışının şaheser bir örneğidir. I Selimiye, mekan büyüklüğü, yükseklik, topluluk ve ışık etkisi | bakımından dünyanın en büyük eserleri arasında yer alır.
1609-1616 | Sultan I. Ahmed Han yaptırmıştır. Mimarı Sedefkâr Mehmet Klasik Dönem | Ağa'dır.
Ayasofya Camii
Yeni Camii (Valide Camii)
istanbul istanbul
| 916 yıl kilise, 481 yıl cami olmuş, Ayasofya İstanbul'un | fethinde usulden olduğu üzere şehrin büyük kilisesi olarak | camiye çevrildi. | 1935'ten bu yana müze olarak tarihi işlevini sürdürmektedir.
1589-1664 | Klasik uslupta inşa edilen son örnektir. Klasik Dönem |
Topkapı Sarayı Çinili Köşk
istanbul
1465-1478 { Topkapı sarayı 700.000 metrekarelik bir alanı kaplar, içinde Klasik Dönem | kasırlar, köşkler, devlet daireleri, saray halkına ayrılan koğuşlar, camiler, kütüphaneler ve büyük bir mutfak vardır.
İstanbul
1472 | Dairelerden, büyük sofalardan, kubbe altlarından ve Klasik Dönem | köşklerden oluşan Topkapı Sarayı'nın ilk yapılarından biridir, | Fatih Sultan Mehmet yaptırmıştır.
Anadolu Hisarı Rumeli Hisarı
İstanbul istanbul
1393 ' k-iaoii, n*™™ i Yıldırım Bayezid yaptırmıştır. Askeri mimarinin en güzel ıMaSiK uoncrn ı .. .. . . ,. I orneklerındendır.
Klasik Dönem | Fatih Sultan Mehmet yaptırmıştır. Askeri mimarinin en güzel [ ömeklerindendir.
Yeşil Camii Rüstem Paşa Cami
Bursa
istanbul
1413-1424 | İlk dönem Osmanlı mimarisinin önemli eserleri arasında yer Klasik Dönem I alır.
1561 İ Kanuni'nin sadrazamlarından Rüstem Paşa tarafından 1561 Klasik Dönem j yılmda Mimar Sinan'a yaptırılmıştır.
Nuruosmaniye Cami Dolmabahçe Sarayı Çırağan Sarayı Yıldız Sarayı Beylerbeyi Sarayı İshak Paşa Sarayı
İstanbul istanbul istanbul İstanbul Ağrı
XVIII. yüzyıl [ Klasik Osmanlı mimarisi ile Avrupa barok üslûbunun l sentezidir.
1856 | Çöküş dönemi eseridir. Mimarı Garabet Balyan'dır. Geç dönem |
1863 | Çöküş dönemi eseri. Geç dönem !
19. yüzyıl | Çöküş dönemi eseri. Geç dönem |
1865 | Çöküş dönemi eseri. Geç dönem |
1784 Türk mimarisinin en güzel örneklerindendir. Adı saray olarak Geç dönem | geçmekle birlikte külliyedir.
56-
-GENEL YETENEK GENEL KÜLTUR DERGİSİ-
COĞRAFYA | Türkiye'nin Beşeri Coğrafyası
Nüfus: Sınırları belli bir toprak parçası üzerinde ve belirli birzaman içinde yaşayan insan sayısıdır.