Pardayeva Malohat 405 guruh talabasi

Tarmoqli tadqiqotlar ikki jihatdan o’rganilishi mumkin. Har bir tabiat komponentini har taraflama tahlil etish bu komponentning ilmiy va amaliy ahamiyatini bilish ikkinchidan tabiiy hududiy kompleks tarkibidagi o’rnini kompleksning tabiiy taraqqiyotda u mazkur komponentga yetakchilik yoki ikkinchi darajali rol ajratilganini bilish. Aslini olganda tarmoqli tadqiqotlar mohiyatan bit jihatdan kompleks – landshaft geografik tadqiqotlar bo’lib – komponentlarni alohida –alohida o’ganish - (bu analiz - metodi) va alohidalikdan olingan ma’lumotlarni umumlashtirish (bu sintez metodi) tadqiqotlarining bosqichlaridan iborat deb qaramoq lozim. shuning uchun tabiy geografik tadqiqotlar maxsus - tarmoqli dala tadqiqotlari shaklida amalga oshiriladi.

• Tarmoqli tadqiqotlar ikki jihatdan o’rganilishi mumkin. Har bir tabiat komponentini har taraflama tahlil etish bu komponentning ilmiy va amaliy ahamiyatini bilish ikkinchidan tabiiy hududiy kompleks tarkibidagi o’rnini kompleksning tabiiy taraqqiyotda u mazkur komponentga yetakchilik yoki ikkinchi darajali rol ajratilganini bilish. Aslini olganda tarmoqli tadqiqotlar mohiyatan bit jihatdan kompleks – landshaft geografik tadqiqotlar bo’lib – komponentlarni alohida –alohida o’ganish - (bu analiz - metodi) va alohidalikdan olingan ma’lumotlarni umumlashtirish (bu sintez metodi) tadqiqotlarining bosqichlaridan iborat deb qaramoq lozim. shuning uchun tabiy geografik tadqiqotlar maxsus - tarmoqli dala tadqiqotlari shaklida amalga oshiriladi.

Xarchand tadqiqotlar ikki turga bo’linsa ham har ikki tadqiqotlarda umumiylik - aloqa ta’sir qandayligi doimo tadqiqotchining e’tiboridan chetda qolmasligi darkor. Geologik tadqiqotlar tabiiy geografik tadqiqotlarning asosi hisoblanadi. Chunki tabiiy komplekslarning hududiy komplekslardan farq qiladigan ayni paytda o’xshash alomatlari joyning geologik tuzilishida ifodalangan tadrijiy tektonik tuzilishi mineralogik- petrografik tarkibiy tuzilishi bilan bog’liq bo’ladi.
Geologik tadqiqotlar - o’rganilayotgan hududning geologik sharoiti - vaziyati (Obstanovka) ni aniqlashdan boshlanadi. Tog’, tekislik qanday mineral va jinslardan tarkib topganligi tektonikasi tuzilishni o’rganish uchun odatda geologik ochilmalar mavjudligi kabi jihatlarni – gealogik sharoit hisoblanadi. Gealogik ochilma Yer po’stining gealogik revoj’lanishini aniq ko’rsatkichi tabiy labaratoriyadir . Malumki ,gealogik –geografik sharoit –rel’ef ,iqlim , geografik tur – gealogik tadqiqotlar uchun vositalardir .
Ikki xildagi – egzogen vaendogen jarayonlar o’zaro a’loqa va ta’sirda tabiy xududiy komplekslar shakillanishida yetakchi komponentlar bo’g’ini –litogen bo’g’in va uning ayni tadqiq etilayotgan holatida shu ikki guruh jarayonlaridan qaysi biri yetakchi ekanligi aniqlanadi . Rel’efning tekislik bo’lishi –ekzogen jarayonlar ustun rel’ef hosil qiluvchi jarayonlar ekanligini ,tog’li rel’ef –endogen jarayon ustunligining ko’rsatgichlaridir. Gealogik tarkib va tuzilishni o’rganish uchun tog’lardan gealogik ochilma ,gealogik jarayonlar aniqroq namoyon bo’ladi , tekisliklarda faqat daryo vodiylarida , jarlardagina ularni kuzatish mumkin . Shunday ekan ,tadqiqotning maqsadini amalga oshirish-gealogik sharoitni o’rganishdan boshlanadi .
Metiorlar bilish usullari va bilish vositalari yuqorida bayon etgan edik . Ayni shu fikirlarga tayanib , gealog bilish vositalari –joyning gealogik sharoiti , hududda tarqalgan tog’ jinslari ,ularning namunalari , geodinamik jarayonlar bularning namoyon bo’lishi , rel’efdagi izlari vositalar hisoblanadi . Tog’ yon bag’ri, gealogik ochilma , daryo vodiylari , qoyalar , eroziya , karst , oqar suv , shamol va boshqa ekzoge jarayonlar va hodisalarni bevosita o’rganishimkoniyati mavjud . Hudud va ob’ektlar shunday vositalardir .Gealogik tadqiqotlarning yana bir vazifasi organik olam bilan litosfera , gidrosfera va atmosfera o’zaro a’loqa va o’zaro bog’liqlik jihatlarini namoyon etishdir . Chunki hozirgi vaqtdagi geodinamik jarayonlar bilan gealogik davr jarayonlarining o’zaro bog’liqligini o’rganish landshaft litogen asosining paydo bo’lishi va rivojlanishini aniqlashga yordam beradi . Aktualizm metodi – gealogik davrlarni o’rganishni o’rganishning kaliti – hozirgi davr tabiy geografik sharoitda degan tamoyil asoslanadi .
Ekspeditsiya metodi – dalada daliliy malumotlarni to’plash , qayta ishlash , xulosalab hisobot tayyorlash bosqichlaridan iborat bo’lishini tekshiruvchi biladi , shuning uchun , tadqiqotlar bevosita dalada olib borilar ekan ,ekspeditsiyadagi bosqichlar tartibiga amal qilinadi.
Tayyorgarlik bosqichida joyning umumiy sharoiti adabiyotlar xarita,karta va jamg’arma manbalardan o’rganilib kerakli jihozlar- geologikbolg’a, tog’ kmposi , zubila , ruletka , barometr-aperoid , Xlorit kislotaning o’n foizini eritmasi namunalarni saqlash uchun kerakli qutilar yozish uchun etiketka- qog’oz cho’ntakdaftar-bloknotlar tayyorlanadi . Shuningdek chinni taxtacha-plastinka va ignalar , organik bo’yoqlar jamlamasi gilli jinslar vasuvda buyoqlar tarqalishini- erituvchanligini aniqlashda zarur bo’ladi. Millimetrlarga bo’lingan qog’oz , qalam , o’chirg’ich , vizir linekasi va boshqalar tayyorlanadiki, bular tabiat lavhalarining xomaki varianti uchun zarur
Dalada ish ish olib borish –avvalo daryo va jilg’alar vodiysi qirg’gi qat va jins yaqqol ko’ringan ochiq qoyalar, yer ustiga bevosita chiqib qolgan qatlamli hududlar mavjudligi geologik tadqiqotlarning yutug’ini ta’minlaydi. Shu maqsadda tekislikda o’rnashgan Qarshi shahri doirasi uchun dengiz sathidan 571 m. nisbiy balandligi 180 m bo’lgan

E'tiboringiz uchun raxmat