Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniki kolleci
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3. T
ərif. Parçanın uzunluğu hər bir verilmiş parça üçün aşağıdakı şərtləri ödəyən müsbət kəmiyyətə deyilir: 1) B ərabər parçaların uzunluqları bərabərdir; 36
parçaların uzunluqları cəminə bərabərdir. Parçanın uzunluğunun ölçülməsi prosesini izah edək. Parçalar çoxluğundan hər hansı e parçasını seçib, onu uzunluq vahidi qəbul edək. a parçasının başlanğıc nöqtəsindən başlayaraq onun üzərində e parçasına bərabər ardıcıl parçalar ayırıb və bu prosesi mümkün qədər davam etdirək. Əgər e parçasına bərabər parçalar n dəfə ayrıldıqdan sonra sonuncu ayrılmış parçanın uc nöqtəsi ilə a parçasının uc nöqtəsi üst-üstə düşürsə, bu halda a parçasıının qiyməti n ədədinə bərabərdir və bu a = ne kimi yazılır. Əgər e parçası a üzərində tam dəfə yerləşdikdən sonra e-dən kiçik bir a 1
1
parçasını ölçü vahidi qəbul edib a 1
parçası eyni qayda il ə ölçülür. Parçanın uzunluğunun bir neçə mühüm xassələrini şərh edək. 1) Seçilmiş ölçü vahidində ixtiyari parçanın uzunluğu müsbət həqiqi ədədlə ifadə olunur və tərsinə, hər bir müsbət həqiqi ədəd üçün uzunluğu bu ədədlə ifad
ə olunan parça var. 2) İki bərabər parçanın uzunluqlarının ədədi qiymətləri də bərabərdir və tərsinə iki parçanın uzunluqlarının ədədi qiymətləri bərabərdirsə, bu parçalar özləri də bərabərdir. 3) Verilmiş parça bir neçə parçaların cəmindən təşkil olunmuşsa, onda onun uzunluğunun ədədi qiyməti toplananların uzunluqlarının ədədi qiymətlərinin cəminə b ərabərdir . 4) Uzunluq ölçü vahidi ondan k dəfə böyük olan (k dəfə kiçik) olan yeni ölçü vahidi ilə əvəz etdikdə ölçülən parçanın uzunluğunun ədədi qiyməti də k dəfə kiçilir (k dəfə böyüyür).
əktəb kursunda geniş istifadə edilən uzunluq vahidləri və onlar arasında əlaqələri n əzərdən keçirək. 1) metr 10 desimetrd ən ibarətdir və tərsinə, 1 desimetr metrin onda bir hissəsinə b ərabərdir. 2) desimetr 10 santimetrd ən təşkil olunmuşdur və tərsinə, 1sm desimetrin onda bir hiss əsinə bərabərdir. 3) Santimetr 10 millimetrd ən təşkil olunmuşdur və tərsinə, 1mm santimetrin onda bir hiss əsinə bərabərdir. Bel əliklə, 1m = 10dm = 100sm = 1000mm. Bəzi nəzəri məsələlərdə və tədris t əcrübəsində millimetrdən də kiçik olan mikrometr uzunluq vahidindən də istifadə edilir v ə 1mkm kimi işarə edilir. 1mkm = 0,000001m = 0, 001mm H əmçinin praktik məsələlərdə metr vahidindən böyük olan kilometr (km), hektometr (hm), dekametr(dekm) vahidl ərindən geniş istifadə edilir. Bu vahidlər arasında əlaqə aşağıdakı kimidir: 1dekm = 10m, 1hm =100m, 1km = 1000m. Qeyd ed ək ki, “deka” on, “hekto” yüz, “kilo” min m
ənasını verir. Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|