Паша Ибиш оьлу Сяфяров
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Geomorfoloji vahidl əri
|
Elnur İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 20 II FƏSİL KIÇIK QAFQAZ VİLAYƏTİNİN GEOLOGİYASI Elnur İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 21 Kiçik Qafqaz vilay əti Kür və Araz çayları arasında suayrıcı olub, şərqdən qərbə doğru yüksəlir. Azərbaycanın qərbində yerl əşir. Vilayətin əsas dağ silsilələri Şahdağ, Şərqi Göyçə, Murovdağ (Gamışdağ 3724 m.) və Qarabağdır. Qarabağ silsil əsindən qərbdə Vulkanik yayla yerləşir. Ən fəal seysmiklik G əncəbasar zonasında (8-9 bal) müşahidə olunur. Geomorfoloji vahidl əri - Murovdağ, Şahdağ, Şərqi Göyçə, Qarabağ silsilələri, Qarabağ vulkanik yaylası və s. Zirv ələri - Gamışdağ, Hinaldağ, Böyük Işıqlı və s. Böyük Qafqazdan f ərqli olaraq vilayətdə Mezozoy erasının effuziv süxurları üstünlük təşkil edir. Xüsusilə Qarabağ vulkanik yaylası sönmüş vulkanlarla zəngindir. Bu vulkanlardan ən hündürl əri Böyük Işıqlı və Qızılboğazdır. Vulkan və effuziv süxurların geniş yayılması ilə əlaqədar rayon filiz faydalı qazıntıları - alunit, dəmir filizi, qızıl, Mehmanə polimetal yatağı v ə mineral bulaqlar -Istisu, Turşsu, Şırlan, Minkənd bulaqları ilə z əngindir. . Vilayətdə mezozoy, kaynozoy, qismən də paleozoy (Əsrikçay hövzəsi) erasının süxurları yayılmışdır. Azərbaycanda ən qədim süxurlardan biri Tovuz rayonunun Əsrikçay hövz əsindədir. Paleozoya aid bu süxurların yaşı 400-450 mln. ildir. Iqlimi - Vilay ətdə yarımsəhra və quru çöl iqlimindən başqa bütün iqlim tipl əri mülayim-isti, dağ soyuq və dağ tundra iqlim tipl əri mövcuddur. Kiçik Qafqazın dağətəyi və alçaq dağlığında qışı quraq keçən mülayim-isti (cənub-şərq hissədə yayı quraq keç ən mülayim-isti), orta dağlığında qışı quraq keçən soyuq, yüks ək dağlığında isə dağ-tundra iqlimi hakimdir. Çayları sıxdır. Tovuz, Xaçın, Tərtər, Zəyəm, Şəmkir, Kürəkçay – Kür çayına; Həkəri, Bərgüşad, Köndələn, Oxçuçay isə Araz çay ına tökülürlər. |