Hukukun temel kavramlari

5.3. Kişilerin Ehliyetleri  
5.3.1. Gerçek Kişilerin Ehliyetleri 
Kişinin  hak  ve  yükümlülüklere  sahip  olmasıyla  onları  kullanabilmesi,  diğer  bir 
anlatımla,  kendi  iradesiyle  lehine  haklar  yaratabilmesi  ve  borçlar  üstlenebilmesi  birbirinden 
farklı  iki  yeteneği  ifade  eder.  Bunlardan  birincisi  için  hak  ehliyeti  (medeni  haklardan 
yararlanma  ehliyeti);  ikincisi  içinse  fiil  ehliyeti  (medeni  hakları  kullanma  ehliyeti)  ifadesi 
kullanılmaktadır. 
5.3.1.1. Hak Ehliyeti  
Hukukun en önemli kavramlarından biri olan hak ehliyeti, Türk Medeni Kanununun 8. 
maddesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre “Her insanın hak ehliyeti vardır. Buna göre 
bütün insanlar, hukuk düzeninin sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşittirler.” Hak, 
ehliyeti, kısaca, haklara  sahip  olabilme ve borç altına girebilme  yetkisi  verem  bir  ehliyettir. 
Pasif bir ehliyettir. 
Yukarıda  yer  verilen  yasa  maddesinden  anlaşıldığı  gibi  hak  ehliyetinin  genellik  ve 
eşitlik olmak üzere iki ilkesi vardır (Atay 2017: 332-333): 

---

109 
 
Genellik ilkesi,  herkesin doğuştan bazı hak ve özgürlüklere sahip olduğu düşüncesi ve 
bu düşüncenin pozitif hukukça kabulünün bir sonucu olarak herkese hak ehliyeti tanınmıştır. 
Bir başka anlatımla hak ehliyeti sahibi olmak için kişi (gerçek veya tüzel kişi) olmak yeterlidir. 
Bu hakkın tanınmasında herhangi bir gerekçeye dayanılarak ayrım gözetilemez. 
Eşitlik ilkesi, hukuk devleti ilkesi ve yasa önünde eşitlik ilkesi, herkesin aynı kapsamda 
hak  ehliyetine  sahip  olmasını  gerekli  kılmıştır.  Bu,  eşit  olanlara  eşit  muamele  yapılması 
anlamına  gelir.  Yukarıda  yer  verilen  Medenin  Kanunun  8.  maddesinden  anlaşıldığına  göre, 
medeni  haklar  alanında  tam  bir  eşitlik  söz  konusuyken  kamu  hukuku  anlamından  bazı 
sınırlamalar  söz  konusu  olabilecektir.  Örneğin  seçme  ve  seçilme,  kamu  hizmetine  girme 
hakkından  herkes  yararlanamaz.  Bu  haklardan  yararlanmak  için  Türk  vatandaşı  olmak  ve 
yasanın  aradığı  diğer  koşullara  sahip  olmak  gerekir.  Örneğin  seçme  ve  seçilme  haklarından 
yararlanabilmek için on sekiz yaşını tamamlamış olmak gerekir (Anayasa, m. 76).