Shaxmat – o‘ynash qobiliyati – o‘yin Lison – nutq qobiliyati – nutq Shaxmat donalari va ularning yurish imkoniyati o‘ynovchining barchasi
uchun umumiy bo‘lganligi kabi lisondan foydalanishda ham shu tilda
so‘zlashuvchilar teng huquqli.
Lison va shaxmat qurilmalari o‘zaro qiyoslanadigan bo‘lsa, avvalo,
ularning birliklari orasida umumiy o‘xshashliklar borligini ta’kidlash lozim.
Har ikkala qurilma ham birliklar sistemasi va bu birliklarning o‘ziga xos
vazifalari bilan ish ko‘radi. Bunda ma’lum qoida va qonuniyatlarga tayaniladi.
Har ikkala holatning ham ishtirokchisi inson, ular har ikkala faoliyatda ma’lum
bir imkoniyatni ishga soluvchilardir. Shu boisdan shaxmat taxtasi, uning
donalari, ya’ni shaxmat o‘yinining tashqi, moddiy tomonini lisoniy birlikning
tashqi tomoniga, shaxmat o‘yini qoidalari – donalarining joylashuvi, harakat
qoidalari, ya’ni shaxmat o‘yinining ichki tomoni haqidagi tasavvurlarni lisoniy
birliklarning mazmun mundarijasiga qiyoslash mumkin.
