Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Yüklə 1,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə68/234
tarix31.12.2021
ölçüsü1,55 Mb.
#112334
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   234
hozirgi ozbek tili

 
Mantiqiy mushohada uchun 
1.Sizning turli munosabatingiz bir xil vaziyatda har xil natijani keltirib chiqargan holatlar bo‘lganmi? 
2.Insonning fe’liga qarab munosabatda bo‘lmagan kishilar holatini kuzatganmisiz? 
3. “Shaxslar, munosabat, vazifa” sistemasi mohiyatini hayotiy misol asosida dalillang. 
 
 
2. Paradigmatik munosabat. Avvalgi mavzularda  qulf  va kalitlarga  oid 
misol  keltirgan  edik.  Turli  kalitlar  shodasi  paradigmaga  qiyoslangan  edi. 
Kalitlar orasidagi munosabat paradigmatik munosabatga o‘xshaydi.    
Paradigma  a’zolari  orasidagi  munosabat  paradigmatik  munosabat 
deyiladi.  Paradigmatik  munosabat  bir  sistemaga  kiruvchi  birliklarning 
o‘xshashlik  va  farqlilik  munosabatlaridir.  Masalan,  kelishiklar  o‘zaro  “oldingi 
so‘zni  keyingi  so‘zga  bog‘lash”  o‘xshashligiga  ega  bo‘lsa,  har  bir  kelishikning 
bu  o‘xshashlik  ostidagi  tafovutlari  farqlilik  munosabati  hisoblanadi. 
O‘xshashlik  va  farqlilik  munosabati  bir  necha  ko‘rinishlarda  voqelanadi. 
Farqlilik munosabati tilshunoslikda ziddiyat termini bilan nomlanadi.    
Pаradigmatik  munosabat  keskin  ziddiyatli  va  darajalangan  ziddiyatli 
ko‘rinishlarda  bo‘ladi.  Masalan,  a  va  o  o‘nli  fonemalari  orasida  keskin 
ziddiyatli  paradigmatik  munosabat  (lablanganlik/lablanmaganlik)  mavjud 
bo‘lsa, a, e, i unlilari orasida darajalangan ziddiyatli  paradigmatik munosabat 
mavjud. Bunda unlilar tilning tanglayga ko‘tarilish darajasiga ko‘ra farqlanadi. 
Bu  uchlikdan  o‘rtadagisi  olib  tashlansa,  qolgan  ikki  unli  o‘zaro  keskin 
ziddiyatli  bo‘lib  qoladi.  Chunki    a  va  i  unlilari  “quyi  keng”  va  “yuqori  tor” 
belgilariga  ega.  Yoki  аytishmоq  –  kоyishmоq  –  janjallashmоq  – 

Yüklə 1,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   234




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin