3-amaliy mashg`ulot yuzasidan mashqlar
1-mashq. Quyidagi uch guruh gaplarni ko‘chiring, so‘ng bu gaplardan qaysilari
egasi ifodalangan gaplar, qaysilari egasi yashiringan gaplar va qaysilari egasiz
gaplar.
1. Biz g‘alabaga erishdik. G‘alabaga erishding. G‘alabaga erisha oldi.
2. Manzilga mana shu yo‘ldan boriladi. Manzilga mana shu yo‘ldan boradi.
Manzilga mana shu yo‘ldan bora oldi.
3. Men shu vazifani bajarishim mumkin. Vazifani bajarishi mumkin. Vazifani
bajarish mumkin.
2-mashq. Berilgan gaplarning kesimi orqali so‘roq berib, egasini topishga harakat
qiling. Ularning qaysi birlarida egani topish mumkin, qaysi birlarida egani topish
mumkin emasligini izohlang.
1. Shaftolizor bog‘larni ko‘rdim. (H.O.) 2. Oyni etak bilan yopib bo‘lmaydi.
(Maqol) 3. Bugungi ishni ertaga qo‘yma. (Maqol) 4. Nima eksang, shuni o‘rasan.
(Maqol) 5. Topshiriqni o‘z vaqtida bajarish kerak. 6. Derazadan ko‘chaga
tikilaman. (O‘.H.) 7. Aytar so‘zni ayt, aytmas so‘zdan qayt. (Maqol) 8. Jo‘jani
kuzda sanaydilar. (Maqol)
3-mashq. Uchta egali gap tuzing, keyin ularni ega ishtirok etmagan gaplarga
aylantiring. Egasi ifodalanmagan gaplar tuzing. So‘ngra ulardan egasi
ifodalangan gaplar hosil qiling.
N a m u n a: Musobaqada yutamiz. — Biz musobaqada yutamiz.
Savol va topshiriqlar :
1. Egali gaplarga misollar keltiring.
2. Qanday gaplar ega ishtirok etmagan gaplar deyiladi
3. Ega ishtirok etmagan gaplar shaxs tushunchasi ifodalanishiga ko‘ra qanday
turlarga bo‘linadi?
4. Gapning egasi mavjud yoki mavjud emasligini qanday aniqlash mumkin?
Misollar keltiring.
5. O‘zbek xalq maqollaridan egali va ega ishtirok etmagan gaplarga 5 tadan misol
yozing.
6. Egasi yashiringan gaplar necha turli bo‘ladi?
7. Egasi ma’lum gap deb qanday gapga aytiladi?
8. Qanday gaplar egasi umumlashgan gaplar hisoblanadi? Ularning kesimi qaysi
shaxs shaklida bo‘ladi?
9. Qanday gaplarda egani tushirish mumkin emas?
Amaliy mashg`ulot topshirig`ini to`liq bajarib modulga yuklasangiz joriy
baholanasiz.