Elektr
Elektromagn induksiya
LD
FIZIKA
P 3.4.4.1
LD Didactic GmbH . Leyboldstrasse 1 . D-50354 Huerth / Germany . Phone: (02233) 604-0 . Fax: (02233) 604-222 . e-mail:
info@ld-didactic.de
©by LD Didactic GmbH
Voltengofen mayatnigi: Aylanma tokning
kamayishini namoyish etish
Tajribalarning maqsadi:
-Magnit maydonda Voltengofen mayatnigining tebranishlarining aylanma tok ta’sirida
so’nishini o’rganish.
-Teshikli metal plastinkada aylanma toklarning kamayishini namoyish qilish.
Asosiy ma’lumotlar:
Agar metal plastinka birjinsli bo’lmagan magnit maydonida harakatlansa plastinkaning alohida
qismlaridan o’tayotgan magnit oqimi o’zgaradi va bu o’z navbatida shu qismlar aylanasida
sirkulyatsiyalanadigan kuchlanishning davomli ravishda hosil bo’lishiga olibkeladi. Shuning
uchun metal plastinkaning ixtiyoriy qismida aylanma toklar oqadi. Magnit maydonda bu
aylanma toklarga Lorens kuchi ta’sir etish natijasida metal plastinkaning harakatlanishi
susayadi (1-rasm). Agar metal plastinkada teshiklar hosilqilinsa aylanma toklar qiymati
kamayadi, chunki toklar bir teshik atrofida boshqasiga aylanib o’tishga majbur bo’ladi.
1-rasm. Metal plastinkada hosil bo’ladigan
aylanma tok va uning ikki qismiga ta’sir
etuvchi
va
Lorens kuchlari (
va
: bir jinsli bo’lmagan magnit maydoni,
-
plastinka tezligi). Harakat yo’nalishida ta’sir etadigan kuch harakat yo’nalish bo’yicha ta’sir
etadigan kuchdan kattaroq.
Voltengofen mayatnigi yordamida aylanma toklarning hosil bo’lishini va kamayishini ajoyib
tarzda namoyish etish mumkin. U kuchli elektromagnit qutblari o’rtasida tebranadigan metal
plastinkadan iborat. Tebranib turgan mayatnik yetarlicha kuchli magnit maydon qo’shilganda
maydonga kirayotganda to’xtaydi. Ammo teshiklari mavjud bo’lgan mayatnikning tebranma
harakati shu magnit maydon qo’shilganda kuchsizs o’nadi.
| 
