18
texnologik
defektlar
yoki
xizmat
ko’rsatuvchi
xodimlarning
xatoliklari.
Yashovchanlik telekommunikatsiya tarmoqlarining tarmoqdan tashqarida yotuvchi
sabablar hamda tarmoqning elementlari - uzellar, punktlar, stansiyalar va
liniyalarini buzishga yoki uning ayrim qismlarini shikastlantirish xarakatlariga
qarshi bardoshligini xarakterlaydi. Hamma sabablarni ikkita sinfga ajratish
mumkin: stixiyali va qasddan qilingan sabablar. Stixiyali faktorlarga chaqmoq, er
silkinishi, sel kelishi, bo’ronlar va xakozo, qasddan qilinadigan faktorlarga esa
urush sharoitlarida dushmanning xujumlari, diversion harakatlar va boshqalar
kiradi. Aloqaning buzilishiga sabablarning farqlari ularning kelib chiqishini,
xarakterini, aloqaning buzilish masshtabini, ularning davomliligini, ularni bartaraf
etish yo’llari va usullarini va tarmoqning bardoshligini oshirishni belgilaydi.
Texnikaning tasodifiy raddiyalari oqimlari faqat ayrim aloqalarning buzilishiga
olib keladi va buzilishlar ordinarlik xususiyatiga egadir (bir nechta aloqani bir
paytda buzilish ehtimolligi kamdir). Tarmoq ishining yuqorida ko’rilgan
yashovchanlik faktorlari orqali buzilishi esa boshqa jiddiy xususiyatlarga egadir.
Ayniqsa bu tarmoqni qasddan shikastlantirish uchun xarakterlidir, bunda bir
paytning o’zida telekommunikatsiya tarmoqlarining etarlicha katta qismi hattoki
hamma tizimini ishdan chiqarilishi mumkin. Ayrim aloqalar tasodifiy raddiyalar
yoki xizmat ko’rsatuvchi xodimlarning xatoliklari bo’yicha ishlashining buzilishi
odatda qisqa muddatli bo’ladi va ular ko’p xolatlarda tezda bartaraf qilinadi.
Aloqalarning ayrim elementlari – uzellar, liniyalar, shikastlanishi natijasida
buzilishlari ancha davomli bo’lishi mumkin. Agar birinchi xollarda buzilishlar
minutlar va o’nlab minutlarda hisoblansa, ikkinchi xollarda buzilishlar soatlab va
sutkalab bo’lishi mumkin, chunki bunda qayta tiklashda katta hajmda ta’mirlash
ishlari bajarilishi zarur bo’ladi.
Tasodifiy raddiyalar oqibatida aloqada uzilishlar qisqa bo’lishi sababli
ko’pchilik, xatto muhim aloqalar xam rezervsiz ishlashi mumkin. Yashovchanlik
nuqtai nazaridan esa rezervsiz ishlashi mumkin emas, chunki xizmat
ko’rsatilayotgan boshqarish jarayonlari aloqani uzoq muddat davomida yo’q
bo’lishiga yo’l qo’ya olmaydi [6].
|