Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İlk İhyacılar/İslâmcılar İhyacı/İslâmcı düşüncenin mimarları ya da öncüleri diyebileceğimiz bazı sembol isimler üzerinde durarak konuyla ilgili bilgilerimizi pekiştirebiliriz. Seyyid Ahmed Han (1817–1898) Neseplerinin Hz. Peygamber’e ulaştığı yolundaki iddiadan dolayı seyyid ünvanı taşıyan Ahmed Han, 1817’de Delhi’de doğdu. Dini ilimler ve hukuk tahsili gördü. İngiliz idaresi altındaki Hindistan’da uzun yıllar hâkimlik vazifesinde bulundu. Sömürge yönetimine karşı 1857’de başlatılan Sipahi Ayaklanması sırasında İngilizlere bağlı kaldığı için takdir nişanına (Sir) layık 214 görüldü. 1869’da İngiltere’ye giderek, bulunduğu on yedi ay süresinde İngiliz üniversite teşkilatını inceledi. Ülkesine dönüşünde Tehzîbü’l-Ahlâk adıyla aylık bir gazete çıkararak Müslümanları Batı kültürüne ve İngiliz hükümetine ısındırmak için çaba gösterdi; din ile dünya işlerinin birbirinden ayrılması ve dinin her işe karıştırılmaması gerektiğini savundu. 1877’de Aligarh’da bir kolej kurdu. Bu kurum onun ölümünden sonra 1920’de üniversiteye dönüştü. 1886’da Müslümanları eğitim ve siyaset sahalarında aydınlatmak için İslâm Eğitim Konferansı’nı başlattı. Hayatının sonlarına doğru İngilizlerden “sör” ve “şovalye” ünvanları alan Ahmed Han 1898’de Aligarh’da öldü. İslâmiyet’in akılla uzlaştığını kabul eden Ahmed Han, Avrupa aydınlan- ma akılcılığı ile tabiat felsefesinin geniş ölçüde tesirinde kalmıştı. İnanç sistemlerini değerlendirirken “tabiata uyma” ilkesini kabul etmiş ve İslâm’ın bu ölçüye en çok uyan din olduğu sonucuna varmıştır. Kâinatın tamamen sebep-sonuç ilişkisiyle yürüdüğünü öne süren Ahmed Han, dolayısıyla mucize ve kerametleri kabul etmemiş, mucizelerle ilgili nasları tabiat kanunlarına uyumlu şekilde yorumlamıştır. Kur’ân’daki dünyevi hükümleri dinin bir parçası olarak görmeyen Ahmed Han, hadislerin kabulünde akıl ve tabiata uyum kriterini getirmiş, bu uyumu bulamadığı hadisleri reddetmiştir. Onun, dinin anlaşılmasında Kur’ân’la yetinen bir telakkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Fıkıh, hadis, tefsir ilimleriyle bunların prensiplerinin yeniden münakaşa edilmesi gerektiğini, bu bakımdan bir Luther’e ihtiyaç duyulduğu- nu söylemesinden, Ahmed Han’ın, Protestan reformuna benzer bir hareketin İslâm dünyasında gelişmesini arzu ettiği hissedilmektedir (Öz, 1989). Din ile siyasetin birbirinden ayrılması gerektiğini savunan ve cihanşümul hilafet yönetimine sıcak bakmayan Ahmed Han, bu düşüncesiyle, daha sonra Mısırlı Ali Abdürrâzık (1888–1966) tarafından kuvvetle müdafaa edilen laik İslâm tezinin bir öncüsü sayılabilir. Aslında Ahmed Han, tüm bu fikirleriyle ilk İslâmcılar arasında aykırı bir konuma sahip olmuştur. Onun dini ihya eden değil, bilakis tahrip eden birisi olduğu ileri sürülmüştür. Efgânî ve Abduh onu İngiliz sömürgeciliğine hizmet etmekle suçlamışlardır. “Modern hayata yönelik özgün İslâmi bakış ve duruş geliştirmek yerine, İslâm’ı modern hayata uydurmaya çalışmak” ithamı, Ahmed Han’ı diğer İslâmcılardan ayıran bir ölçüt olabilir. Yakın dönem “İslâm modernizmi” hareketlerinin de maruz kaldığı benzer ithamlardan, ünitemizin sonraki bölümlerinde bahsedilecektir. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|