55
Kateqoriya
4
3
2
1
Tamamlama
M
ən bütün işləri
ta
mamladım.
M
ən işlərin
çox hissəsini
tamamladım.
M
ən işlərin
b
əzilərini
tamamladım.
M
ən işlərin
yalnız kiçik bir
hiss
əsini
tamamladım.
S
əylər
M
ən bütün işləri
ta
mamlamağa
çalışdım.
M
ən bütün iş-
l
ərin çox
hiss
əsini
tamamlamağa
çalışdım.
M
ən işlərin
b
əzilərini
tamamlamağa
çalışdım.
M
ən işlərin
yalnız kiçik bir
hiss
əsini
tamamlamağa
çalışdım.
Anlama
M
ən məsələni
bütünlüklə
anladım və həll
etdim.
M
ən
m
əsələni,
dem
ək olar ki,
anladım və
h
əll etdim.
M
ən
m
əsələnin bir
hiss
əsini
anladım, lakin
onu h
əll edə
bilm
ədim.
M
ən məsələni
anlamadım.
Əsaslandırma Məsələni həll
etm
ək üçün yaxşı
planım var
və onu
izah ed
ə bilərəm.
M
əsələni həll
etm
ək üçün
planım var və
dem
ək olar ki,
onu izah ed
ə
bil
ərəm.
M
əsələnin bir
hiss
əsini həll
etm
ək üçün
planım var,
lakin köməyə
ehtiyacım var.
M
əsələni necə
h
əll edəcəyimi
bilmir
əm.
İzahat
Riyazi
düşüncələrimi
izah etm
ək üçün
aydın şəkildə
sözlər, rəqəmlər,
şəkillər və ya
qrafikl
ərdən
istifad
ə edə
M
əsələni necə
h
əll etdiyimi
göstərmək
üçün sözlər,
r
əqəmlər,
şəkillər və ya
qrafikl
ərdən
istifad
ə etdim.
B
əzi
etdikl
ərimi
izah etm
ək
üçün sözlər,
r
əqəmlər,
şəkillər və ya
qrafikl
ərdən
istifad
ə
M
əsələni və
ya h
əllini necə
izah
ed
əcəyimi
bilmir
əm.
56
bilir
əm.
etm
əyə
çalışdım.
D
əqiqlik
Cavabımın
düzgün olmasına
əminəm.
Z
ənnimcə,
cavabım
düzgündür.
Dey
əsən,
cavabım
düzgün deyil.
Cavabımın
düzgün və ya
s
əhv olmasını
bilmir
əm.
7.4. Qiym
ətləndirmə üsulları
İnklüziv siniflərdə tətbiq oluna biləcək bəzi qiymətləndirmə üsulları:
Müşahidələr;
Açıq suallar;
Yoxlama
işləri;
İş portfoliosu;
Bilikl
ərə yiyələnməyə dair qeydlər;
Şagird özünüqiymətləndirməsi;
Yaşıdlar tərəfindən (eyni-səviyyəli) qiymətləndirmə;
N
ə?
Nec
ə?
Müşahidələr
Uşaqların fəaliyyətlərinə dair dəqiq və qərəzsiz
qeydiyyat aparılır.
Açıq suallar
Uşağın özünü ifadə etmək qabiliyyəti və konkret
v
əziyyətdə necə davranacağını qiymətləndirmək üçün
f
əaliyyətlər zamanı açıq suallar verilir.
Yoxlama
işləri
Faydalı təlim imkanlarının təmin edilməsi üçün uşağın
artıq nəyi bildiyini və nə edə biləcəyini aşkar etmək
üçün qısa şifahi və yazılı sınaqlar. Bura sual-cavablar,
yoxlama sualları və ya sinif testləri daxil edilir.
Portfolio
Portfolioya
uşağın yerinə yetirdiyi tapşırıqlardan
nümunələr daxildir (yazılı nümunələr – inşalar,
hekay
ələr və hesabatlar; illüstrasiyalar – şəkillər,
57
x
əritələr, diaqramlar, riyazi cədvəllər və s.). Həmçinin
uşaqların sinif şurasında öhdəçiliklər götürmək kimi
qeyri-d
ərs fəaliyyətləri də qeyd edilə bilər. Portfolio
u
şağın nəyi və necə öyrəndiyini göstərir. Burada əsas
diqq
ət nailiyyətlər üzərində cəmlənir. Məsələn, uşaq
portfolioda n
əyi qeyd etməyə qərar verə bilər. Habelə
portfolio
uşağın müəyyən zaman kəsiyində
nailiyy
ətlərini qiymətləndirmək üçün istifadə edilə bilər
(uşaqların nəticələrinin bir-biri ilə müqayisə edilməsinin
əvəzinə). Portfolio təlim-təlim nailiyyətləri üzrə uşaq və
valideynl
ər ilə müzakirələrin aparılması üçün əsas kimi
çıxış edir.
Bilikl
ərə yiyələnməyə
dair qeydl
ər
Eynil
ə portfolio kimi uşağın biliklərə yiyələnməsini əks
etdir
ən yazılı sənədlər və şəkilləri izah edən
qiym
ətləndirmə formasıdır. Bu üsulda qiqqət səhv və
ya z
əif nöqtələr üzərində cəmlənmir. Burada təlim çox
zaman h
ər bir uşaq üçün fərdi şəkildə olmaqla müxtəlif
yollarla h
əyata keçirilir. Uşaqlar və valideynlər adətən
uşağın təlim prosesinin sənədləşdirilməsinə cəlb edilir.
Şagird
özünüqiymətləndirməsi
Əsas məqsəd şagirdlərin özünü mühakimə
qabiliyy
ətinin inkişaf etdirilməsidir.
Özünüqiymətləndirmə biliklərə yiyələnmə prosesi
üzərində sahiblik hissini gücləndirərək şagird
t
ərəfindən daha çox “sərmayə” qoyuluşuna səbəb olur.
Yaşıdlar tərəfindən
(eyni-s
əviyyəli)
qiym
ətləndirmə
Yaşıdlar tərəfindən qiymətləndirmə birgə öyrənmə
texnikasının bir növü olmaqla şagirdlərin öz
yaşıdlarının işlərini qiymətləndirməsi, eləcə də öz
işlərinin yaşıdları tərəfindən yoxlanmasından ibarətdir.
Özünüqiymətləndirmə kimi yaşıdlar tərəfindən
qiym
ətləndirmə də biliklərə yiyələnmə üzərində
sahiblik hissini gücləndirərək şagirdlərin bir-biri ilə
58
t
əcrübə mübadiləsinə söykənən öyrənmə prosesinə
əsaslanır. Şagirdlərin bir-birinə konstruktiv tənqidlərini
bildirm
əsini dəstəkləmək
və eyni zamanda prosesə
yaxından nəzarət edərək konfliklərin yaranmasının
qarşısını almaq çox böyük əhəmiyyət kəsb edir.
7.5. Qiym
ətləndirmə prosedurlarının hazırlanması
Variant A:
Qiym
ətləndirmə
üsullarının siyahısı
S
iz artıq bu
üsullardan istifadə
etmisiniz?
Sinifd
ə bu üsulun
yoxlanılması üçün
siz
ə nə kömək
ed
əcək?
Bu üsul inklüziv
sinifl
ərdə biliklərə
yiy
ələnmə prosesini
nec
ə dəstəkləyir?
Variant B:
Qiym
ətləndirmə
üsullarının siyahısı
Bu üsul adi halda
Az
ərbaycanda
Bu qiym
ətləndirmə
üsulunun
Bu üsul inklüziv siniflərdə
bilikl
ərə yiyələnmə prosesini
59
istifad
ə olunurmu?
üstünlükləri nədir? necə dəstəkləyir?
7.6. Qiym
ətləndirmə strategiyaları (Dərs planı)
T
əlim
h
ədəfi
Qiym
ətləndirmə
üsulu
M
əqsəd
(N
ə üçün bu
üsulu seçdiniz?
M
əlumatları necə
istifad
ə
ed
əcəksiniz?)
Uyğunlaşmalar
(H
ər kəs bərabər
şəkildə bu
üsuldan faydalana
bil
əcəkmi? Hansı
uyğunlaşmalara
ehtiyac duyulur?)
Hazırlıq
(Bu üsulu tətbiq
etm
ək üçün nəyin
hazırlanmasına
ehtiyac var?
Hansı dəstəyə
ehtiyac var?)