Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan respublikasi föVQƏladə hallar naziRLİYİNİn akademiyasi

partiyaların,  ictimai  hərəkatların  və  təşkilatların  fəaliyyətində 
t
əşəkkül  tapır.Dövlət hakimiyyəti siyasi hakimiyyətin yüksək 
formasıdır,  daha  tam  ifadəsidir, siyasi hakimiyyətin  daha  inkişaf 
etmiş  növüdür.Eyni  zamanda  siyasi  hakimiyyət idarəetmə  ilə 
eynilik t
əşkil  etmir.Çünki  idarəetmə  elə  vasitədir ki, onun köməyi 
il
ə  hakimiyyətin məqsədyönlü təsir göstərməsi gerçəkliyə 
çevrilir.Hakimiyy
ətin siyasi fəaliyyətinin  başlıca  vəzifələri ilə 
b
ərabər onun mahiyyətini araşdırarkən onu hakimiyyətin resursları 
v
ə ya mənbəyi ilə əlaqələndirmək zəruridir.Siyasi fikir tarixində bu 
m
əsələyə həmişə əhəmiyyətli dərəcədə diqqət yetirilmişdir.Məsələn, 
N.Makiavelli hesab edirdi ki, hakimiyy
əti  uğurla  həyata keçirmək 
üçün insanın maddi mənfəətə və özünü qoruyub saxlamağa cəhdini 
n
əzərə almaq tamamilə vacibdir.Müasir dövrdə siyasət adamları da 
bu c
əhətə üstünlük verirlər. 
Siyasi hakimiyy
ətin və  hakimiyyət münasibətlərinin 
mahiyy
əti məsələsini təhlil edərkən hakimiyyətin həyata 
keçirilm
əsində zorakılıq probleminə də xüsusi diqqət yetirilməlidir. 
Hakimiyy
ət münasibətlərinin bütün sisteminin özəyini “hökmranlıq 
etm
ək-tabeçilik” münasibəti təşkil edir.Cəmiyyətdə tabeçilik əsasən 
d
ərk  edilmiş  xarakter  daşıyır.Belə  halda hakimiyyətin iradəsi 
başlıca  sosial  qrupların  mənafeyi ilə  üst-üstə  düşür, 
hakimiyy
ətəvvəlcə  hüquqa və  nüfuza  əsaslanır.Tabeçilik  isə  həm 
f
əal və  eləcə  də  passiv formada ifadə  edilə  bilər.Məcburetmə 
subyektin öz m
əqsədinə  çatması  üçün  obyektin  müqavimətini 

---

75 
zorakılıqla  aradan  qaldırmaqla,  hakimiyyətin  əldə  edilməsinə 
istiqam
ətlənir.Lakin  zorakılıq  hakimiyyətin iradəsinin  reallaşması 
üçün yegan
ə  vasitə  deyildir.Zorakılıq  güclü  hakimiyyətin yox, 
hakimiyy
ətin gücünün ifadəsidir. 
Ümumiyy
ətlə,  konkret  formalarından  asılı  olmayaraq, 
hakimiyy
ət  anlayışı  ümumi  səpkidə  bir qrupun digərlərinə 
hökmranlıq etmək, sərəncam vermək, onları idarə etmək hüququnu 
v
ə  imkanlarını  ifadə  edir.O,bəzilərinin digərlərinə  münasibətdə  öz 
irad
əsini həyata keçirmək,  onların  fəaliyyətinə  və  davranışına 
mü
əyyən təsir göstərmək qabiliyyəti və  imkanıdır;  bu məqsədlə 
nüfuzdan,  hüquqdan,  zorakılıqdan  və  digər vasitələrdən istifadə 
edilir.