RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)

2. Midiyalılar (Mada) ve Ahamenîler 
Tarih  kaynaklarında  Manna  Devleti  ile  beraber  aynı  zamanda  Midiya 
Devleti’nden de bahsedilmektedir. Midiya Devleti Manna Devleti’nin güney-
doğusunda M.Ö. IX. asırda ortaya çıktı. Midiya Devleti’nin başkenti Ekbatan 
(şimdiki Hemedan) şehriydi. Kısa süre içinde Midiyalılar, Manna Devleti’ni 
kendilerine tabi kıldılar. M.Ö. 550’de ise Midiya Devleti Pers devletlerinden 
biri olan Ahamenîler’in terkibine katılarak bağımsızlığını kaybetti.
78
 
M.Ö. VI. asrın ikinci yarısında Midiya devleti zayıflamaya başladı. Fars 
 
73
 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 1: 147. 
74
 Mehmetov, Azerbaycan Tarihi, 84-85. 
75
 Eliyarlı, Azerbaycan Tarihi, 51-52. 
76
 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 1: 153. 
77
 Eliyarlı, Azerbaycan Tarihi, 74-75. 
78
 Bünyadov, Azerbaycan Tarihi, 61-72. 

---

− Revvâdîler − 
 
 
~ 30 ~ 
asıllı Ahamenîler devleti ile uzun süren savaşlar sonunda Ahamenîler, Mi-
diya  Devleti’nin  varlığına  son  verdiler.  Ahamenîler,  İran’ın  güney-doğu-
sunda  bulunmaktaydılar.  Var  oldukları  bölgelere  Fars  eyaleti  deniliyordu. 
Ahamenîler Devleti’nin sınırları batıda Aralık denizi, doğuda ise Asya’ya ka-
dar uzanıyordu. Bu Devleti’n büyümesinde Kuruş isimli hükümdarın rolü bü-
yüktü. Kurduğu bu büyük devlette istikrarı sağladığı ve halkın refah seviye-
sini yükseltmek için çaba sarfettiği kaydedilir. Ahamenîler devleti zamanında 
devletin sınırları içerisine Azerbaycan’ın hangi kısımlarının dâhil olduğunun 
tespit edilmesi zor görünmektedir. Ahamenîler Devleti’nin en önemli şehirle-
rinden birisi de Ekbatan
79
 oldu ve bu şehri devletin merkezi yaptılar. Farslı-
lar’ın Midiya ülkesini işgal ettikten sonra onların idarî usullerini benimsedik-
leri aktarılmaktadır. Ancak kadim Yunan kaynaklarının Ahamenî krallarını 
Midiyalılar’ın devamcıları yani “Midiyalılar” diye adlandırdıkları görülmek-
tedir.
80
  Dolayısıyla  Farslılar’ın  idarî  usulünü  benimsediği  devlet  Midiyalı-
lar’ın devamı olarak görülen Ahamenîler devletidir.  
Ahamenî  şahı  II.  Kiros  M.Ö.  530  senesinde  Azerbaycan  topraklarında 
Aras nehri civarında yaşayan Massagetler üzerine sefer düzenledi.  Onların 
Skif-Sak toplumundan oldukları hakkında bilgiler mevcuttur.
81
 II. Kiros, Mas-
saget toplumunu hâkimiyeti altına almaya çalışıyordu. Bu esnada Massaget-
ler’in başında kadın hükümdar Tomris vardı. Persler, Massaget topraklarına 
ayak  basarak  ilk  başta Massaget  ordusuna  zayiat  verdirdiler.  Ardından  iki 
ordu arasında kanlı savaş başladı ve Massagetler mutlak bir zafer elde etti-
ler.
82
 Dolayısıyla Ahamenîler’in Azerbaycan topraklarına işgal yürüyüşü ne-
ticesiz kaldı. Sonuçta Massagetler, kadın hükümdarları Tomris’in kumandan-
lığı altında Ahamenîler’i ağır mağlubiyete uğratarak topraklarından çıkardı-
lar. M.Ö. 336 senesinde Makedonya’da İskender tahta çıktığı zaman babasının 
 
79
 Şimdiki Hemedan bölgesi. 
80
 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 1: 202-203. 
81
 Bünyadov – Yusifov. Azerbaycan Tarihi, 1: 130-133. 
82
 Emre Erten, “Antik Yazarlarda Bir İskit Kraliçesi: Tomyris”,  Mediterranean Journal Humanitie 
6/2 (2016): 238-239. 

---

− Asif Adilov − 
 
 
~ 31 ~ 
siyasetini devam ettirerek ordusuyla beraber Anadolu’ya doğru ilerledi. Kısa 
zaman içerisinde Ahamenîler devletini mağlup ederek bölgeyi kendi toprak-
larına kattı. Bununla da Ahamenîler devleti tarih sahnesinden silinmiş oldu.
83