1-mavzu: elektr zanjirlari va ularni elementlari

invertirlovchi va noinvertirlovchi (kirish 2.) bo`ladi (2-rasm). 

Operatsion  kuchaytirgichlarni  ta`minlash  uchun  har  hil  qutbli 

1

n

E



va 

2

n

E



manbalardan 

foydalaniladi, ular tinch holatda nolga teng potensial olish imkonini beradi. 

 

---

 

45 

2-rasm. Ideal operasion kuchaytirgich. 

 

3-rasm. Noinvertirlovchi kuchaytirgich. 

Operasion  kuchaytirgichlarni  asosiy  parametrlaridan  biri  uni  kuchlanishini  kuchaytirish 

differensial  koeffisienti  hisoblanadi.  Operasion  kuchaytirgichlarni  kuchaytirish  differensial 

koeffisienti  juda  yuqori  (bir  necha  million)  va  chiqish  qarshiligi  juda  oz 

100

.....

10

(

chiq

R

 

Om

orasida

)

. 

Chiziqli kuchaytirgichlar tuzish uchun manfiy teskari bog`lanishdan foydalaniladi. 

Qaysi kirishga kirish signali kuchlanishni berilishiga qarab invertirlovchi va noinveritrlovchi 

kuchaytirgichlar bo`ladi.  

Noinvertirlovchi  kuchaytirgichlarda  (3-rasm)  kirish  va  chiqishdagi  signal  fazalari  bir  hil. 

Kirish 

kuchlanishi 

noinvertirlovchi 

kirishga 

beriladi, 

kuchaytirgichni 

chiqishdan 

2

1

R

R



qarshilikni  bo`lgich orqali inventirlovchi  kirishga manfiy teskari  bog`lanish  kuchlanishi 

beriladi.  Manfiy  teskari  bog`lanish  borligi  tufayli  kuchaytirgichning  kuchaytirish  koeffisienti 

etarli  darajada  muayyan 

1

R va 

2

R miqdorlarini  tanlash  yo`li  bilan  kerakli  kuchaytirish 

koeffisientini  olish  mumkin  bo`ladi.  Invertirlovchi  kuchaytirgich  hosil  qilish  uchun  (4-rasm) 

kirish  signali  va  teskari  bog`lanish  signali  bir  vaqtda  invertirlovchi  kirishga  beriladi,  ikkinchi 

kirish esa erga ulab qoyiladi. 

 

 

4-rasm. Invertirlovchi kuchaytirgich. 

---

 

46 

Operasion  kuchaytirgichni  kirish  tokini  hisobga  olmasak 

1

i   toki  teskari  aloqa  toki 

2

i teng 

bo`ladi ya`ni 

2

1

i

i



. 

Integral  operasion  kuchaytirgich  kuchaytirish  koeffisienti  juda  katta  bo`lganligi  tufayli  uni 

qarshidagi differensial sig`im 

d

kir

U

.

 juda oz. Haqiqatdan                     bo`lsa                                       

                                                     bu erda                                      kuchaytirgichni teskari 

bog`lanishsiz kuchaytirish koeffisienti.  Bundan kelib chiqib 

,

1

1

i

R

U

kir





2

2

i

R

U

chiq







manfiy 

ishora. 

Chiqishdagi  faza  signali  kirishdagi  faza  signaliga  teskariligini  bildiradi,  yani  kuchaytirgich