O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi bobur nomidagi andijon davlat universiteti


Sulaymon Buxoriyning «Lugati chigatoyi va Turkiy Usmoniy» asari



Yüklə 0,72 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/53
tarix16.03.2022
ölçüsü0,72 Mb.
#114873
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   53
turkiy filologiyaga kirish maruza matni

Sulaymon Buxoriyning «Lugati chigatoyi va Turkiy Usmoniy» asari. Sulaymon Buxoriy 

—  XIX  asrda  yashagan  mashhur  o'zbek  olimlaridan  biri.  U  Buxorodagi  madrasada  o'qiydi, 

Turkiyada  hayot  kechiradi.  1860  yilda  Vengriyada  bo'lib  o'tgan  turkoioglar  anjumanida  ishtirok 

etadi. Vning lug'at tuzishiga mana shit anjumanda qatnashuvi sabab bo'ladi. 



Sulaymon Buxoriyning lug'ati turkolog I.Kunosh tomonidan nemis tiliga tarjima qilinadi va 

1902  yilda Budapeshtda nashr etildi.  Asar uch qismdan  iborat btflib, muqaddima qismi  "Manzumai 

chigatoy"  deb  nomlangan.  Bu  qismda  muallif  asarning  yozilish  sababi,  o'zining  tarjimai  noli  va 

lug'atning tuzilishiga aid ma'lumotlar beriladi. 

"Qavoid  ("Qoidalar")  deb  nomlangan  asarning  ikkinchi  qismida  eski  o'zbek  tilining 

grammatik  masalalari  yoritiladi.  Undo  muallif,  til  qurilishiga  old  tushunchalar  bilan  bir  qalorda, 

chigatoy  tilining  o'ziga  xos  xususiyatlarini,  lining  boshqa  turkiy  tillarga  tfxshash  va  ulardan  farqli 

tomonlarini ham aytib aHadi. Turkiy tillarni bunday qiyoslash asarning yutuqlaridan hisoblanadi. 

Sulaymon  Buxoriy  asarining  uchinchi  qismini  lug'at  tashkil  etadi.  Unda  eski  o'zbek  tilida 

ishlatilgan  7000  ga  yaqin  scfz  va  turg~un  birikma  usmonti  turk  tili  vositasida  izohlanadi,  So'z 

ma'nolarining  izohlari  Navoiy  va  boshqa  adiblarning  asarlaridan  olingan  misollar  bilan  asoslab 

beriladi. 

Sulaymon  Buxoriyning  ushbu  asari  eski  o'zbek  tilini  o

l

rganishda  jiddiy  va  ishonchli 



manbalardan biri sifatida katta ahamiyatga ega. 


Yüklə 0,72 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin