Ta’limni tashkil etish turlari va shakllari. Dars — ta’jim tizimini tashkil etishning asosiy shakli sifatida. Reja

 

 

Ta’limni tashkil etish haqida tushuncha, uning xilma – xil turlari. 

Dunyoda shunday ta’lim  tizimi  yuzaga kelganki, uning xilma  – xil turlari mavjud bo‘lib, 

ularni  ko‘pchilik  “qo‘llab  turuvchi,  ta’minlovchi,  yordamchi  o‘qitish”  deb  ataydilar.  U 

qanchalik  xilma  –  xil  bo‘lmasin,  uning  asosiy  maqsadi  odamni  kundalik  muammolarni  hal 

etishga tayyorlashga asoslangan bo‘lib, shaxsning faoliyati va hayot tarzini qo‘llab turish uchun 

mo‘ljallangan. 

Ayni  vaqtda  “Innovatsion”  (yangilik  kiritish)  ta’limni  tashkil  etishga  alohida  e’tibor 

berilmoqda. 

Innovatsion ta’lim – bu bo‘lajak mutaxassislarni joylarda ishlashga tayyorlovchi jarayon 

bo‘lib, u avval olgan bilimlar asosida ta’limni takomillashtirish va samarali yangicha yondashuv 

qilishdan  iborat.  Unda  ta’lim  –  tarbiyada  yangicha  sifat  ko‘rsatkichiga  erishib,  yuqori 

samaradorlikni  qo‘lga  kiritish  amalga  oshiriladi  va  ijodkorlikka  yo‘naltiriladi  hamda  ta’lim 

texnologiyalarini yangicha sifat bosqichiga ko‘tarish, shuningdek, ta’lim – tarbiyada zamonaviy 

yondashuvlarni tashkil qilib borishni ta’minlaydi. 

Innovatsion  ta’limda  zamon  bilan  hamnafas  ta’lim  texnologiyalarini  yaratish  bilan 

shug‘ullanishga doim imkoniyat yaratilib boriladi. 

Innovatsion ta’lim o‘ziga xos ijobiy xususiyatlarga ega. Ular quyidagilardan iborat: 



 kadrlar  tayyorlash  tizimiga  ilm  –  fanning  uzviy  ravishda  kirib  borishini  ta’minlaydi. 

Bunda  ilg‘or  pedagogik  texnologiyalarni  yaratish  va  o‘zlashtirish  yuzasidan  maqsadli 

innovatsion  loyihalarni  shakllantirish  va  amalga  oshirish  yo‘li  bilan  ilm  –  fanning  ta’lim 

amaliyoti bilan integratsiyani ta’minlash chora – tadbirlari ishlab chiqiladi; 



 

ilg‘or pedagogik texnologiyalar va yangi axborot texnologiyalarini joriy etish uchun o‘rta 

umumta’lim,  o‘rta  maxsus,  kasb  –  hunar  ta’limi  va  oliy  o‘quv  yurtlarida  eksperimental 

maydonchalar  tashkil  etish  orqali  ilmiy  –  tadqiqot  natijalarini  o‘quv  –  tarbiya  jarayoniga  o‘z 

vaqtida joriy etish mexanizmlarini ro‘yobga chiqarishga erishiladi; 



 

ta’lim jarayonining istiqbolini oldindan ko‘ra bilish, ya’ni ta’lim beruvchining avvalgi va 

hozirgi  tajribasi  asosida  o‘qitish  emas,  balki  ta’lim  oluvchini  uzoq  kelajakni  mo‘ljallashga 

(istiqbolli reja tuzishga) o‘rgatishdan iborat bo‘lib, unda ta’lim oluvchi ijtimoiy hayot va kasbiy 

faoliyatda  tashxislash,  bashoratlash,  modellashtirish  va  loyihalashtirishni  amalga  oshira  olishi 

zarur; 

---



 

ta’lim oluvchining hamkorlikda ta’lim olish va optimal qarorlarni qabul qilish (lokal va 

xususiydan  tortib  dunyoni,  madaniyat,  sivilizatsiya  rivojlanishini  hisobga  olishdan  global 

muammolarni hal etish)da faol ishtirok etishni ta’minlash. 

Keyingi  yillarda  masofaviy  ta’lim  (lotincha  distantia  -  masofa)  uzluksiz  ta’lim  tizimida 

keng qo‘llanilmoqda.