O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

ochiq shikastlanishlar yoki jarohatlar deyiladi. 
Bunday buzilish natijasida ancha chuqur to'qimalar hatto ichki organlar ham 
zararlanishi mumkin. 
Jarohatlar kelib chiqishi, xususiyatlariga va to'qimalarning zararlanish
xarakteriga qarab quyidagicha farqlanadi: 
1. o'q tekkan jarohatlar. 
2. sanchilgan jarohatlar. 
3. kesilgan jarohatlar. 
4. chopilgan jarohatlar. 
5. urib olingan jarohatlar. 
6. ezilgan jarohatlar. 
7. yirtilgan jarohaflar.
8. lat yegan jarohatlar
9. tirnalgan jarohatlar.
10. tishlangan jarohatlar. 
11. zaharlangan jarohatlar. 
12. aralash jarohatlar. 
Yuza va chuqur jarohatlar farq qilinadi. Yuza jarohatlar teri va shilliq pardalarning 
shikastlanishi bilan xarakterlanadi. Chuqur jarohatlar tomirlar, nervlar, suyaklar, 
paylar, ichki organlarni shikastlanish bilan o'tadi. 
Jarohatlar yana o'z navbatida bo’shliqqa kiradigan va bo’shliqqa kirmaydigan
jarohatlarga bo'linadi. 
Mikrob tushishiga qarab jarohatlar: infeksiya tushgan va infeksiya tushmagan 

---

jarohatlarga bo'linadi. 
Teri va teri osti to'qimalari shikastlansa oddiy jarohatlar deyiladi. Jarohatlar 
yangi va kechikkan jarohatlarga bo’linadi. Yangi jarohat deb, shikastlanish ro'y 
bergandan keyin 24 soat ichida bemorga yordam ko'rsatilishiga aytiladi. Agar 
bemor 24 soatdan keyin murojaat qilgan bo'lsa, u jarohat kechikkan jarohat 
deyiladi. 
Jarahatlarning klinikasi va asoratlari. 
Har qanday jarohat og'riq, terining ochilib qolishi va qon oqishi bilan o’tadi 
Og’riq jarohat yuzaga chiqqan zahoti kuchli bo'ladi. Og'riqning keskin kuchayishi 
xarakterining o’zgarishi jarohatlarda asoratlar yiringlanish, anaerob infeksiya avj 
olayotgankanligidan dalolat beradi. 
Yara chetlarining ochilishi-yumshoq to'qimalarning qayishqoqligiga va qisqarish 
xususiyatlariga bog’liq. Jarohat qancha katta va chuqur bo'lsa, chetlari shuncha 
ko’p ochilib qoladi. Jarohatdan qon oqishi shikastlangan tomirlarning turiga 
(arteriya, vena, kapillyar) arterial bosim darajasiga va jarohatning xarakteriga 
bog’liq.
Asotatlari: Qon oqishi, jarohatlangan organlar funksiyasi buzilishi, peritonit, 
pnevmotoraks, shok, hushdan ketish va terminal holatlarga bog’liq bo’ladi. 
Jarohatlanishda qon oqishi va jarohatga infeksiya tushishi katta xavf tug'diradi.
Chuqur jarohatlar ko'p qon oqishi bilan kechib, kamqonlikka sabab bo'ladi.