VilayəTİ-FƏQİH 1 İmam xomeyni (r.ə) VİlayəTİ-FƏQİH İslam höKÜMƏTİ Sİstemi

VİLAYƏTİ-FƏQİH
44
DÖRDÜNCÜ HİSSƏ
RƏVAYƏTLƏRƏ GÖRƏ VİLAYƏTİ-FƏQİH
Həzrət Rəsuli-Əkrəmin (s) canişinləri ədalətli fəqihlərdir
Dəlil olmasında şübhəsi olmayan rəvayətlərdən biri bu rəvayətdir:

---

VİLAYƏTİ-FƏQİH
45
� oa : ﮵ট (˵ﺘ Ⓝ
팀) Ϭo펠 PⓃ . . ﺘ P ﺘ :( ) 혠 �
oট ( ) ﮵ Ⓝ䀀⪷ﺘ ﮵Ⓝﺘ oট
.7m . Ⓝ o .ﺘ o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ P
ήa
P a
.7m . Ⓝ �P 㔠a a팀ﺘ : oট
o펠 Ⓝ Ⓝ 혠
Əmirəl-möminin buyurur: Həzrət Rəsulu (s) buyurdu: «İlahi mənim
canişinlərimə rəhmət göndər» və bu sözü üç dəfə təkrar etdi. Soruşdular:
«Ya Rəsulallah! Sənin canişinlərin kimlərdir?» Buyurdu: «Məndən sonra
gəlib mənim hədis və ənənəmi nəql edib xalqa öyrədənlərdirlər».
1
Şeyx Səduq (ə.r)
2
bu rəvaəti «Maaniyül-əxbar»
3
, «Üyunul-Riza»
4
və
«Məcalis»
5
kitablarında beş təriqlə (ikisi ortaq olduğuna əsasən dörd
təriqə ilə) nəql edib. Rəvayət «Müsnəd»
6
şəklində zikr olan yerlərdə bir
yerdə «o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ» və qalan yerlərdə « o .ﺘ o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ » zikr olmuşdur
7
və
«Mürsəl»
8
sürətdə zikr olan yerlərdə ancaq rəvayətin baş hissəsi var
« o .ﺘ o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ » və ondan sonrakı sözlər yoxdur.
9
Biz bu rəvayəti iki baxımdan araşdırırıq
Tutaq ki, rəvayət «vahidə» (bir rəvayət) olub « o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ » cümləsi artıq
olsun, yaxud bu cümlə varmış və sonralar çıxarılıbdır, cümlənin
şıxarılması həqiqətə yaxındır; ona gərə ki, əgər əlavə edilmiş olsa, demək
olmz ki, səhv üzündən əlavə edilmişdir. Və dediyimiz kimi rəvayət neçə
təriqlə (sürət və şəkildə) rəvayət olmuşdur, ravilər isə bir-birindən uzaqda
yaşayırmışlar: Biri Bəlxdə, biri Neyşaburda və biri də başqa yerdə.
1
«Vəsalüş-şiə» sahibi bu hədisi qəza kitabında gətirmiş və «Maaniyül-əxbar»,
«Məcalisdə» və «Uyunda» da yazılmışdır ki, sənədləri müxtəlifdir, onların hər biri bir
yerdə (Mərv-Neyşabur və Bəlxdə) yaşayıblar. (müəllif)
2
Məhəmməd ibn Əli ibn Hüseyn ibn Musa ibn Babaveyhi əl-Qumi. «Səduq» ləqəbi
və «İbn Babavey» adı ilə məşhur olub (381 h.q.) böyük şiə fəqihi olub İmam Zamanın
qeybəti süğrasında (kiçik qeybətində) anadan olub. O, atası Əli ibn Babavey,
Məhəmməd ibn Həsən ibn Vəlid və Cəfər ibn Məhəmməd qoliyədən və şeyx Müfid, ibn
Şazan, Ğəzairi və şeyx Əbu Cəfər ondan rəvayət etmişlər. Səduqun 300 kitabı olub, ən
məşhurları bunlardır: «Mən la yəhzəuhul-fəqih», «Əl-xisal», «Ət-tövhid», «Uyunul-
əxbarir-Rza», «Ələmali», «Maaniyül-əxbar», «İləlüş-şəraye», «Kəmalüd-din».
3
Şeyx Səduq bu kitabda məsumların sözləri və rəvayətlərinin təfsirindən olan
hədisləri toplamışdır.
4
Cild 2, səh 37, bab 31, hədis 94. Bu kitab Həzrət İmam Rzanın hədisləri və şərh-
halını ehtiva edir. (139 babdır)
5
Cild 152, məc. 34, hədis 4. Bu kitab «Əmali» ya «Məcalis» adlanır, 97 məclisdir və
Şeyx Səduqun əsərlərindəndir.
6
«Müsnəd» o rəvayətə deyilir ki, bütün ravilər məsum İmama çatana kimi adı verilir.
7
«Məcalis» kitabında « o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ » və «Üyunül-əxbarda» « o .ﺘ o 팀�P⪷ 7P﮵Ⓝ » gəlmişdir.
8
Mürsəl o rəvayətə deyilir ki, onun ravilərinin hamısı ya bəzisinin adı sənəd
silsiləsindən düşümüş ola.
9
«Mən la yəhzəuhul-fəqih» cild 4, səh 302, «ənnəvadir» babı, hədis 95.

---