VilayəTİ-FƏQİH 1 İmam xomeyni (r.ə) VİlayəTİ-FƏQİH İslam höKÜMƏTİ Sİstemi

İctimai hadisələrdə kimə müraciət etməliyik?
Üçüncü rəvayət «tövqi» (əlyazma)
1
-dır; bu rəvayətə belə istinad
edilmişdir.
2
⪷.7 ﺘ o⪷.
a ﺘ o⪷.m o m Ⓝ
Ζ㔠 : oট � 7a m ϕo
� 7a m ⪷ Ⓝ
o
m ⪷ Ⓝ m ⪷ Ⓝ .
P ﮵ট� ﺘ �Ⓝ .
.Ζ 晦Ⓝﺘ ϬoটⓃ
﮵Ⓝ PΖ㔠 ট omo m 
�a
⪷P7ﺘ o⪷.ήP m ⪷ Ⓝ
oⓃ
( oট ﺘ ﺘ)
팀 P혠 Ⓝ . .P . Ζ.㔠 oⓃ oⓃﺘ :( ) oⓃﺘ
o o팀 �Ⓝ 㔠Rm
P ⪷ .Ⓝ oⓃ .혠 P ΠP o팀
P晦.﮵
ΠP P 팀 Ⓝ .o ήa
ﺘ P ﺘ o ﮵Ⓝ ﺘ�P7 . oⓃ P 7টﺘ�.ﺘ P ﺘ� .ﺘ
3
. mo m P Pmo m
팀 P 팀 Ⓝ ﮵m .
P . P혠 ˶ Ⓝ ⪷P7ﺘ o⪷ήP P m
İsaq ibn Yaqub
4
Həzrət Vəliyyi-Əsrə məktub yazır, qarşılaşdığı
problemlər barəsində müraciət edir və O Həzrətin nümayəndəsi
Məhəmməd ibn Osman Öməri məktubunu Ona çatdırır. Həzrət də
1
«Tövqi» məktubun üzərinə vurulan əlamətə deyilir. Məsumların və xüsusilə İmam
Zaman (ə)-ın tərəfindən olan məktublar tarix və hədis kitablardında «Tövqi» adı ilə
məşhurdur.
2
«İkmaluddin və itmamü-nemə» adı ilə məşhur olan bu əsəri şeyx Səduq (381 h.q)
Həzrət İmam Zamanın qeyb olunması barədə yazmışdır.
3
«Kəmaluddin» cild 2, səh. 484.
4
İsaq ibn Yaqub Kulleyni özü təkid edibdir ki, Mühəmməd ibn Osman Ömərin
vasitəsilə bir sıra məsələləri İmam Zaman (ə.c) çatdırmış və cavab almışdır. İmamın ona
xitabən əlyazmasında bu ibarətlət gəlmişdir.
m ϕo ﺘ oa 晦﮵
টﺘ o ⪷
m o ﮵m Ⓝ Ⓝ  a 晦 ⪷ﺘ Ⓝ Ⓝ
팀
Ⓝ
Ζ㔠 oⓃ oⓃ
ﺘ ﺘ Ⓝ
� 7a
- Bu haqda «Vəsailüş-şiə»də çoxlu rəvayətlər var.

---

VİLAYƏTİ-FƏQİH
61
məktubun cavabını mübarək xətti ilə belə yazır:
«Rast gəldiyiniz bəzi
problemlər barəsində. Bizim hədislərimizi rəvayət edənlərə müraciət
edin, ona görə ki, onlar mənim höccətimdirlər və mən də Allahın».
Bu rəvayətdə qeyd olunan «həvadisi-vaqiə» - (qarşılaşdığınız
problemlər) şəriət məsələləri deyildir. Katib yenicə baş verən şəriət
məsələlərindən soruşmaq istəmir, ona görə ki, bu barədə fəqihlərə
müraciət etməyə dair çoxlu rəvayətlər var. İmamlar sağ ikən də fəqihlərə
müraciət edilirdi. Həzrət Sahibə Zamanın dövründə «dörd nümayəndə»
1
ilə əlaqədə olan və həzrətə məktub yazıb cavab alan şəxs bu mövzuya
diqqət edib ki, bəzi məsələləri öyrənməkdə kimə müraciət edilməlidir.
«Həvadisi-vaqiə» deməkdə, müsəlmanların həyatında baş verən
ictimai hadisələr və çətinliklər nəzərdə tutulur. Katib ümumi halda üstü
örtülü belə sual etmişdir ki, bizim sizə əlimiz çatmayan bir vaxtda ictimai
hadisələrdə nə etməliyik və vəzifəmiz nədir?
Nəzərə belə gəlir ki, Katib üstü örtülü sual etmiş və Həzrət onun
sualına uyğun cavab vermişdir ki, baş verən bəzi hadisələrdə,
çətinliklərdə bizim hədislərimizi rəvayət edənə müraciət edin, yəni
fəqihlərə. Onlar mənim höccətimdir və mən də Allahın höccətiyəm.
«Allahın höccəti» nə deməkdir? Siz «höccətullah» sözündən nə başa
düşürsünüz? «Xəbəri vahid höccətdir», sözünün mənası nədir?
2
Əgər
Zürarə
3
bir rəvaytə nəql etsə, höccətdir? Həzrət İmam Zaman da Zürarə
kimidir ki, Həzrət Rəsuldan (s) bir xəbər nəql etsə höccət bilib əməl
etməliyikmi? «Vəliyyi-əmr» Allahın höccətidir» deyildikdə görəsən şəriət
məsələlərində höccətdir ki, bizə ancaq şəriətə aid məsələləri izah etsin?!
Əgər Həzrət Rəsul (s) desə ki, Həzrət Əmir (ə) mənim höccətimdir, siz
belə başa düşürsünüzmü ki, Həzrət dünyadan getdikdə hər iş tətil edilir və
ancaq məsələ demək qalır ki, o da Həzrət Əmirə həvalə edilmişdir. Yaxud
1
«Dörd nümayəndə» Həzrət İmam Zamanın kiçik qeyb olunması dövründə (260-329)
imamla şiələrin arasında əlaqə yaradırdılar. O, dörd nəfər bunlardan ibarət idi: 1-Əbu
Ömər Osman ibn Səid ibn əmrül-Ömər, İmam Hadinin sahəbələrindən olub və İmam
Əsgəri (ə) onu qaib İmam üçün nümayəndə seçilmişdir. 2- Əbu Cəfər Məhəmməd ibn
Osman ibn Səid imam Əsgərinin naibi və sahəbəsi olub və imam Əsgəri onu İmam Qaib
üçün nümayəndə seçilmişdir. 3- Əbul Qasim Hüseyn ibn Ruh Növbəxti. 4- Əbül-Həsən
Əli ibn Mühəmməd Səməri. O, Həzrətin son naibi olmuşdur.
2
«Xəbəri-vahid» odur ki, təvatür həddinə çatmasın, yəni onu nəql edənlər o
miqdarda olmasın ki, onların dediklərindən yəginlik əldə edilsin, nəql edənlər isə
etimadlı olsa «mötəbər» deyilər və şəriət hökmlərində ona istinad etmək olar. «Xəbəri-
vahid» höccət olmasının mənası odur ki, ona əməl etmək vacibdir.
3
Əbd Rəbh ibn Əyni Şeybani Kufi, Zürarə adı ilə məşhur olub. İmam Baqir və İmam
Sadiqin (ə) səhabələrindən olub və böyük fəqihlərdən sayılır. Bütün rical alimləri onu
təsdiq ediblər və Həzrət İmam Sadiqin ona hörmət göstərdiyinə dair bir rəvayət də vardır.

---