T. X.Əliyev 1, S. M.Şahbəndəyev

 
Nəticə 
Bina və qurğuların, müxtəliflik prinsipi əsasında, müxtəlif konstruktiv sxemlərdən ibarət 
layihələndirilib tikilməsi, bu qayda ilə ayrı-ayrı məntəqələrin, yaşayış massivlərinin yaradılması seysmik 
dağılma riskini azaldır. Istifadə etdiyimiz (İng+) kompüter proqramı analitik hesablama metodunun güclü 
qollarından biri olan sonlu elementlər metoduna əsaslandığı üçün bu metodika ilə seysmik riski 
maksimum azaltmaq mümkündür. 
Nəticə olaraq deyə bilərik ki, ilkin layihələndirmə mərhələsində bina və qurğuların xüsusi rəqsləri 
tədqiq edilərək, rəqslərin amplitud-tezlik xarakteristikaları dəqiq araşdırılmalıdır. Eyni zamanda, 
sərtliklərin bina və qurğu boyunca bərabər paylanması, vertikal yüklərdən üfüqi deformasiyaların 
mümkün olmaması dəqiq yoxlanılmalıdır. Daha sonra seysmik təsirin təhlükəli istiqaməti təyin edilərək, 
bina və qurğunun modal kütləsinin 90%-dən çoxunun iştirak etdiyi xüsusi rəqslərin daxil olduğu müxtəlif 
kombinasiyalarda bina və qurğuda bu seysmik təsirlərdən əmələ gələn seysmik yerdəyişmə, seysmik 
sürət, seysmik təcil təyin edilməlidir. Məhz bu parametrlərin düzgün tapılıb həll edilməsi zəlzələyə 
davamlı bina və qurğu layihələndirilməsinin (düzgün seysmik diaqnoz verilməsinin) əsas prinsiplərindən 
biridir.
Ədəbiyyat 
 
И.М.Рабинович, 1960. «Основы строительной механики стержневых систем», М. 
T.X.Əliyev, 1994. “Dinamika”, “Bayatı” sifariş ədəbiyyatı nəşriyyatı, Bakı, 214 s. 
Рыбкин Иван, 2009. Смертельный удар громили. Журнал НЛО, №33 (623), Москва, сентябрь 
C. 8. 
T.X.Əliyev, 2010. Zəlzələnin qısamüddətli proqnozu, “Elm və həyat” jurnalı, №2, S. 31-35. 
S.M.Şahbəndəyev, 2010. Müxtəlif konstruktiv sxemli boruların hidrostatik təzyiqi nəzərə alınmaqla 
zəlzələyə davamlılıgının İng+ proqramı vasitəsilə tədqiqi.AMEA RSXM-nin 2009-cu ildə Azərbaycan 
Ərazisində Seysmoproqnoz Müşahidələrinin Kataloqu, Bakı, S. 189-201. 
Əliyev T.X., 2007. Şahbəndəyev S.M., Müxtəlif qrunt laylarının qalınlığından asılı olaraq seysmik 
təcilin dəyişməsinin universal (İng+) kompleks proqramı vasitəsilə araşdırılması, Nəzəri və Tətbiqi 
Mexanika N-3, Bakı, S. 27-31. 
E.L.Wilson, A. Der Kiuerghian, E.R. Bayo, 1981. “A replacement for the SRSS Method in Seismic 
Analysis// Earthquarke Engineering and Structural Dinamics”, vol. 9, P. 187-192. 
Семенов В.А, Семенов П.Ю., 1998. Конечные элементы повышенной точности их 
использование в программных комплексах MicroFe жилищное строительство. № 8, С. 18-22.