Yusuf Has Hacib ■
711 Bu söze tanık şu şair sözü
Şair sözü söze kattı tuzu
712 Geyik gibidir devlet, insana gelir sırayla
Eğer gelirse tut hemen bağla
713 Devlet gitmez durur, tutabilirsen
Eğer giderse sıra sana gelmez hemen
-Hakanın Ay-Toldı’ya cevabı-
714 Hakan dedi: Anladım ey kut seni
Çok sevdim ama bırakacak gibisin beni
715 Gevşekliğin, kararsızlığın olmasa
Ne iyi olurdu gelmen bana
716 Velakin vefasız, kararsızsın
Vefalı görünüp cefa edersin
717 Anadan, atadan içten olup
Elinden tutarsın güler yüz gösterip
718 Arada görmemiş gibi yüz çevirirsin
Değişik olur bütün tavrın, sözün
719 Önce toplar sonra saçarsın her şeyi
Çağırırsın ama gelene kaparsın kapıyı
-Ay-Toldı’nın hakana cevabı-
720 Ay-Toldı dedi: Ey kutlu hakanım
Kusurumu, erdemimi tam söyledim
721 Beni kim bulup sıkı tutayım derse
Deyiverdim nelerle tutacaksa
722 Beni tutan bana yular vurmazsa
Geyik gibi kaçarım ben, kim yetişebilir
723 Ne der işit sınanmış yaşlı
Sınanmış yaşlıların sözü, sözün mayası
86
■ Kutadgu Bilig
724 Gelir kut, tutamazsan gider
Mal verir, yiyemezsen alır
725 Dönek kutu bulursan sıkı tut
Eğer tutamazsan yine gideceğini bil
726 Kutlanmış kişi sakınmalıdır
Tüm densiz işlerden uzaklaşmalıdır
727 Kendisi temiz olup yürürse doğru
Bunun bağı budur, bilmeli bunu
-Hakanın Ay-Toldı’ya sorusu-
728 Hakan dedi: Anladım kusurunu, erdemini
Bu Ay-Toldı adının nedir anlamı
729 Nedir bunun manası, açıkla bana
Bileyim, anlayayım, güveneyim sana
-Ay-Toldı’nın hakana cevabı-
730 Ay-Toldı, bilgeler benim adımı
Ve yapımı aya benzetirler dedi
731 Ay doğarken önce çok küçüktür
Günden güne büyür, yukarı ağar
732 Dolunay olunca dünyaya parlar
Dünya halkına ışık saçar
733 Büyüyüp tamamlanınca en yukarı çıkar
Yine küçülmeye başlar, güzelliği gider
734 Parlaklığı azalır yine kaybolur
Önce küçük doğar, sonra yine dolunay olur
735 İşte ben de onun gibiyim
Bazen var olurum, bazen kaybolurum
736 Nice düşkün insana yüz vurursa özüm
Gittikçe görkemi artar onun, kesildi sözüm
87
Yusuf Has Hacib ■
737 Zenginleşip büyüyünce, yayılınca ünü
Uzaklaşırım ondan, gider yüz suyu
*
738 Yine saçılır onun toplanmış malı
Eskisi gibi olur yine hâli
739 Buna benzer bir şair sözü var
Bu şair sözü bilgisizin gözüdür
740 Gelir kut kişinin adı ünlenir
Yeni ay gibi parlaklığı artar ve büyür
741 Dönek ve deli devlete gönül bağlama
Dolunay gibidir bu devlet, yine küçülür
742 Adımın başka bir anlamını diyeyim sana
Şimdi bunu da dinle ve güven bana
743 Bu ay yerini, evini değiştirir, değişken olan
Yerinde duramaz ne yapsan
744 Ayın burcu Yengeç, bu ev döner
Hem evi döner hem kendi döner
745 Hangi eve girse bu ay hemen çıkar
Çıkmak için de yattığı yeri yıkar
746 Bak, ben de ona benzerim
Bazen yukarı çıkarım, bazen inerim
747 Gelirim, giderim, ileri doğru yürürüm
Dünyayı gezerim, yoktur benim yerim
748 Bunun için adım Ay-Toldı oldu
Bilge ince bir sözle bu adı koydu
749 Ben devletim, kusurumu, erdemimi
Deyiverdim işte hastalığı ve ilacını
750 Açıkça söyledim sözlerimi, şimdi bana inan
Bırakmak istersen bırak, tutmak istersen tut
* Yüz suyu: Onur, saygınlık
88
■ Kutadgu Bilig
-Hakanın Ay-Toldı’ya cevabı-
751 Hakan dedi: Sözünü dinledim
Aydınlattın beni, seni beğendim
752 Arıyordum şimdi senin gibi bir kişi
Allah verdi dileğimi ey insanların başı
753 Allah kime verirse dilek ve arzusunu
O şükrederek Allah’ı anmalı
754 Bugünden sonra ben durmadan
Buna şükretmeliyim erinmeden
755 Dinle ne der zeki bir bilge
Kendi gitti, kitabını bıraktı bize
756 Şükret ey nimet sahibi, erk sahibi
Şükredilirse Allah artırır nimeti
757 Bu nimet sahibi unutur özünü
Bunun şükrünü kılsa nimet çevirmez yüzünü
758 Az bir iyiliğe çok şükür kıl
Nimet çok olursa onun kadrini bil
759 Şükredenin nimeti birse on olur
Biri on olur ve evi mal ile dolar
***
760 Hakan Ay-Toldı’yi övdü ve
Dedi: Çalış bana gündüz gece
761 Çok mal, davar verdi ve onu övdü
Ağırladı ve altın gümüş verdi
762 Bütün işlerini ona söyledi hakan
Öğüt ve bilgi istedi ondan
763 Ay-Toldı da kendisine verilen değeri
Gördü ve bağlılıkla çalıştı
764 Hakan bir süre denedi onu
Ve herkesten üstün buldu
89
Yusuf Has Hacib ■
Dostları ilə paylaş: |