18
Hakan Kün-Toğdı Ay-Toldı’ya
Adalet Sıfatının Nasıl Olması Gerektiğini Söyler
792 Hakan dedi: Tamam, seni anladım
Bunların anlamını sana açıklayayım
793 Seni çağırdım ben önceki gün
Ağırladım, yer gösterdim o gün
794 Bu olur olmaz işleri bana gösterip
Kızdırdın beni sen, ama kendini savundun
795 Kızdığımı görüp bana ilendin
Dayandım buna ben ama asıldı yüzün
796 Sen bana, ben kutum, tanı beni
Sana anlatmak için böyle yaptım, anla bunu
797 Diyerek, neden böyle yaptığımı ayıra seçe
Anlattın, hepsini anladım ben de
798 O anda senin kusurunu geçiştirdim
Erdeminin dengince değer verdim
799 Bugün de ben yaradılışımı
Göstereyim sana bütün erdemlerimi
800 Bak ben buyum, doğruluk ve yasa
Yasanın özelliği budur, dikkat et buna
801 Üstünde oturduğum bu kürsü
Ey gönlümü doyuran, ayağı güçlü
802 Üç ayaklı şeyler devrilmeden durur
Üçü düz durdukça dengede olur
92
■ Kutadgu Bilig
803 Eğer üç ayaktan eğrilirse biri
Kayar ikisi de, uçar üzerindeki
804 Üç ayaklı her şey dosdoğru durur
Eğer dört olursa, biri eğri olur
805 Düz olan bir şeyin her tarafı iyidir
Bütün iyilerin dikkat edersen tavrı düzgündür
806 Yana yatan bir şey bak eğri olur
Bütün eğrilerde kötü tohum bulunur
807 Düz olan şey eğrilirse duramaz, düşer
Eğer doğru olursa düşmez, yerinde durur
808 Benim tavrım eğrilmez, doğrudur
Doğru eğrilirse eğer, bu kıyamet günüdür
809 Doğruluk üzerine keserim ben işi
Ayırmam ben bey ya da kul diye kişiyi
810 Bu bıçak böyle elimde durur
Ey becerikli, biçip keserek işler
811 Bıçak gibi keserim ben işi
Uzatmam davacının işini
812 Şekerse güçlükle karşılaşan
Kapıma gelince adalet bulanlar için
813 O kişi şeker gibi tatlı gider
Sevinir ve yüzü güler
814 Acı otu da zorba kişiler içer
Güçlük çıkarıp dürüstlükten kaçanlar
815 Kavgalaşıp gelirler, yasayı uygularım
Acı ot içmiş gibi olduklarını görürüm
816 Benim sert olup kaş çatışım
Zorbalar için bu sevimsizliğim
817 Gerek oğlum olsun, yakın ya da yabancı
Gerek yolcu olsun, konup geçici
93
Yusuf Has Hacib ■
818 Yasada ikisi de bana birdir
Karar verirken farklı değildir
819 Bak bu beyliğin temeli doğruluktur
Doğrulukla beyler dirlik bulur
820 Buna benzer bir söz söylemiş akıllı kişi
Kim akıllı sözünü tutarsa, yoluna girer işi
821 Doğruluk üzerinedir beyliğin temeli
Doğruluk yoludur bu beyliğin kökü
822 Yasa yaparken ile doğru olursa
Bey dilek ve arzularına kavuşur
-Ay-Toldı’nm hakana sorusu-
823 Yine Ay-Toldı, kutlu hakan dedi
Hakanın adı neden Kün-Toğdı oldu
-Hakanın Ay-Toldı’ya cevabı-
824 Hakan dedi: Bilge benim tavrımı
Görüp güneşe benzeterek verdi bu adımı
825 Güneşe bak, küçülmez hep doludur
Parlaklığı eksilmez, hep aynıdır
826 Benim de yaradılışım ona benzer
Doğrulukla doludur, hiç eksilmez
827 İkincisi doğar güneş, ışır bu dünya
Kendinden eksilmez ışığı, ulaşır halka
828 Benim düzenim de böyle, yok olmam
Bütün halka birdir sözüm, tavrım
829 Üçüncüsü güneş doğunca yer ısınır
Binlerce renkli çiçek açılır
830 Hangi ile benim törem değse
Düzenlenir o il, tümden taş olsa
94
■ Kutadgu Bilig
831 Doğar güneş, temiz pis demez
Herkese ışık verir, ışığı eksilmez
832 Benim de eylemim aynı böyledir
Herkes benden payını ahr
833 Bir de bu güneşin burcu sabittir
Bu sabit dediğim, temeli sağlam olduğu içindir
834 Güneşin burcu Aslan’dır, bu burç kımıldamaz
Kımıldamadığı için evi de bozulmaz
835 Benim tavrımı gör, yine aynıdır
Ben hiç değişmem, parlaklığım aynıdır
-Ay-Toldı’nın hakana sorusu-
836 Ay-Toldı dedi: Ey kutlu hakan
Ülkeyi aşsın, dünyaya yayılsın adın
837 Ben de bu uzun yolu yürüyüp
Sana geldim zorluk çekip, yorulup
838 Bu tavır ve erdemlerin olduğu için
İsteyerek geldim şimdi hizmet için
839 Söyleyiver bana nasıl çalışayım
Neyi seversin, onu tutayım
840 Hizmet beyin istediği gibi olmadıkça
Yaramaz bu hizmet nice emek verilse de
841 Ne der işit Ila atlığı
*16
Hizmetiyle büyümüş kuylu kişi
842 Hizmetli hizmet ederken beyine
Beyini sevindirecek yolu tutmalı
843 Hizmeti bu beylere özgü yapmalı
Bey hizmeti beğenirse açar kapıları
* Ila atlığı: Ila ilinin ünlü kişisi
|