Yusuf Has Hacib ■
2021 Bu ihtiyatla genişledi beylerin ili
Aymazlık göz göre göre bozdu, beyliğin temelini
2022 Düşmanın boynunu ez sen bu ihtiyatla
Halka yaptığın töreyle huzur içinde yaşa
2023 Bey iki şey ile beyliği bozar
Girer eğri yola, doğrudan şaşar
2024 Biri güç kullanmak, biri boşvermek
Bu iki şeyle beyin ili yıkılır
2025 Düşmanının boynunu ezmek istersen
Kulağını gözünü tetikte bulundurmalısın sen
2026 Bu ihtiyatla vurdu beyler düşmanı
Aymazlıkla bozuldu beylik bağı
2027 Aymaz olursa beyler işini bitiremez
Aymaz bey bilmeli ki beyliği devam edemez
2028 İhtiyatlı insan her zaman aymazlığa pusu kurar
Aymaz olmayınca düşmanı kim basar
2029 Bey ihtiyatlıysa iline el değdirmez
Eğer değerse akıl ve bilgisiyle onu engeller
2030 Bu zorba kişi beyliği sürdüremez
Bu zorbalığı halk kaldıramaz
2031 Ne der işit bilgili sözünü
Zorba uzun süre ile egemen olamaz
2032 Yanan ateştir zorbalık, yaklaşan yanar
Töre sudur, akarsa nimet yetişir
2033 İle uzun süre egemen olmak istersen ey bilge
Yasayı doğru yürütüp halkını korumalısın
2034 Yasayla il büyür ve düzenlenir dünya
Zorbalıkla il eksilir ve bozulur dünya
2035 Zorba birçok sarayı bozdu gücüyle
Sonunda öldü kendi açlık içinde
182 ■ Kutadgu Bilig
2036 Gönlü düzgün beyler yasayı uygularsa
Bu beylik bozulmaz, durur uzun süre
2037 Hepsinden kötüsü ey kutlu hakan
Beyin adının yalancıya çıkmasıdır
2038 Beyin sözü doğru, tavrı düzgün olmalı
Ki halk ona inanıp huzurla yaşamalı
2039 Yalancı kişiler vefasız olur
Vefasız kişi halka densizlik yapar
2040 Ne der işit vefalı kişi
İnsan için vefadır insanlığın başı
2041 Yalan söyleyen insanın her tavrı cefadır
Cefa kimdeyse o hayvandır
2042 Kişi yalanından dileme vefa
Bu yıllarca sınanmış bir sözdür
2043 Yürekli olmalı bey, alp, atılgan
Yüreğiyle düşmana karşı koyan
2044 Kumandanın çok yürekli olması gerek
Yüreksiz erat ondan almalı yürek
2045 Yürekli yüreksizlerin olursa başı
Yürekli olur ondan ötürü değme kişi
2046 Bu söze tanık olarak şu beyti oku
Bu sözü gönlüne al ve aklına kazı
2047 Bak aslan oluverirse köpeklerin başı
Aslan gibi olur bu köpeklerin hepsi
2048 Eğer aslanlara köpek baş olursa
O aslanların hepsi olur köpek gibi
2049 Cömertlik gerek beye, alçak gönüllülük
Alçak gönüllülükle birlikte ılımlılık
2050 Cömert olursa beyler adları yayılır
Adı ve ünleriyle dünya korunur
183
Yusuf Has Hacib ■
2051 Etrafına asker yığılır ve ordusu olur
Erat ve orduyla dileğini bulur
2052 Ne der işit vuruşarak yaşayan er
Vurup al ey alp er, aldığını yine erlere ver
2053 Cömert ol, bağışla, yedir ve içir
Eğer eksilirse vur yine al, yetir
2054 Atılgan, gözüpek insan için mal eksik olmaz
Kafesteki beyaz kuş için yem eksik olmaz
2055 Kılıç, balta, ok, yay ile sağlam güç, yürek
Varken yiğit erin, mal için korkmaması gerek
2056 Dünyanın bilge beyi nasıl hazine toplar
Erat nerede olsa hazır hazineyi alır
2057 İl tutmak için erat ve ordu gerek
Eratı tutmak için de mal, davar gerek
2058 Bu malı elde etmenin gereği halkın zengin olmasıdır
Halkın zenginliği için doğru yasalar konulmalıdır
2059 Bunlardan biri kalırsa dördü de kalır
Dördü de kalırsa beylik çürür
2060 Bunlardan başka şu beş şeyi kendinden uzak tutmalı
Bey isterse adının iyi olarak anılmasını
2061 Birisi acelecilik, birisi cimrilik
Üçüncüsü kızgınlık, bunlara diren, yenilme
2062 Bey için kötü olan şeylerin dördüncüsü inatçılık
Beşinci yararsız şey, kuşkusuz yalancılık
2063 Bu birkaç şeyden beyler kendini uzak tutmalı
Sözünün geçerli olması ve adının kötüye çıkmaması için
2064 Bunlardan en kötüsü inatçı tavırdır
İnatçı tavırlı olan kuşkusuz çok bunalır
2065 Buna benzer bir şair sözü var
Şair sözünü tutanın sözü değerlenir
184 ■ Kutadgu Bilig
2066 Ağır yüktür kişiye inatçı tavır
İnatçı tavırlı olana at okunu
2067 Düşmanın yapamadığını kendi tavrı yapar
Düşman bu, düşmandan farkı nedir
2068 Birçok il elde edeyim dersen ey hakan
Şu üç işi yap yapabilirsen
2069 Sağ elin kılıç tutsa, vursa sallayıp
Sol elinle mal paylaştır alıp
2070 Şekerden tatlı olsun dilinden çıkan sözler
Bey, kul, büyük ya da küçük sana boyun eğer
2071 Şu birkaç şey gerekir beye ey hakan
Halkın ona değer vermesi ve sevmesi için
2072 Güler yüzlü, tatlı dilli, alçak gönüllü olmalı
Bütün davranışları bunlara uygun olmalı
2073 Gönlünü alçak tutmalı hem eli açık olmalı
İçtenliği de bunlara yaraşır olmalı
2074 Her türlü erdemi tam olarak bilmeli
Yararsız, olmayacak şeylerden uzak durmalı
2075 O insanların önde geleni ve halkın seçkinidir
Seçkin insan eksilmeyen bir ay gibidir
2076 Bütün dünya halkı ona kul olur
Dünyayı yönetir bu beyler, dileğini bulur
2077 Asık yüzlü, iri sözlü, kaba tavırlı ve kibirli
İnsan yerilir ve yoluna girmez işleri
2078 Küstahlık, acelecilik, kolayca gururlanmak
Uzaklaştırır kendisinden herkesi
2079 Kara halkın tavrı beye yakın olmamalıdır
Yakın olursa bey ucuzluğa hazır olmalıdır
2080 Kara kul karasıdır, bey beyaz olur
Karayla beyaz böyle ayırt edilir
|