Yusuf Has Hacib ■
2081 Değerli bir şey olayım dersen
Ey adlı, ünlü, erdeme değer ver
2082 Adı bey olur da tavrı olursa kara
Kara halktan aşağı görülür halk arasında
2083 Bey saçı sakalı düzgün, yüzü güzel ve görkemli
Aynı zamanda adı ünlü ve orta boylu olmalı
2084 Yüzünü gören bakınca onu sevmeli
İli, halkı ona bakıp güvenmeli
2085 Düşmanına karşı katı ve cesur olmalı
Görkemi bakan göze su vermeli
2086 Boyu uzun olanı bilgi övmez
Ama kısa boylu olması da güzel sayılmaz
2087 O yüzden bey orta boylu olmalıdır
Boyu orta olursa daha iyi olur
2088 Ne der işit sınanmış kişi
Başından geçirmiş, yaşamış kişi
2089 Boyu kısa kişiler kızgın tavırlıdır
Kızgın insanın olduğu yerde kavga başlar
2090 Boy orta olmalı hem dengince her şeyi
İşini orta tut ey bilgili kişi
2091 İçki içmemeli bey, fesatlık yapmamalı
Bu iki davranıştan kut kaçar
2092 Şarabın tadına alışırsa dünya beyleri
Acı olur il, gün ve halkın çekecekleri
2093 Oyunla avunursa dünya egemenleri
İlini bozar, muhtaç olur kendi
2094 Zamanında yapılmazsa bu beylik işleri
Ona yetişen olmaz, avcı kuşu gibi
2095 Ne der işit bilgi verici
Bilgisizi içkiden söküp alıcı
186 ■ Kutadgu Bilig
2096 İçki içme ey içkici, boğazının kulu
İçki içersen açılır yoksulluk yolu
2097 Halk içkici oldu, malı yel oldu
Beyi içkici olursa nasıl durur ili
2098 Düşmandır bu içki ve meyhaneci, alır gümüşünü
İçki içen olur hırçın ve kavgacı
2099 Esrik kişi deli ve akılsız olur
Bu deli kişi hiç doğru olur mu
2100 Ne der işit günahtan sakınan kişi
Bu sözü işine tut ey boğazının kulu
2101 Nice yapılacak işler içki içince kalır
Nice yapılmayacak iş sarhoşlukla gelir
2102 Nice densiz işler içkiyle yapılır
Nice iyi işler sarhoşlukla kalır
2103 İçki içerse, oyunla avunursa beyi
Nasıl yeterli olur, düşünüp il, gün işini
2104 Fesat nerede olsa kut ondan hemen kaçar
Fesat gelir ve kuşkusuz beyliği bozar
2105 Temizdir bu kut, her yerde temizlik arar
Durudur bu devlet, duru olanı destekler
2106 Bey içkici olursa fesat ya da kaba
İçkici olur onun bütün halkı da
2107 Halkın densizliğini beyler düzeltir
Bey densiz olursa onu kim yola getirir
2108 Bütün kirleri insan suyla arıtır
Su kirlenirse neyle arıtılır
2109 İnsan hastalanırsa otacı gelir
Otacı hastalanırsa kim iyi eder
2110 Temiz ve doğru tutmalı beyler tavırlarını
Halk beyin yoluna göre düzenler yolunu, tavrını
187
Yusuf Has Hacib ■
2111 Beyler töreye nasıl yaklaşırsa
Ona göre davranır halkı da
2112 Bu sözün tanığı işte şu sözdür
Dikkat edersen bu söze manası uygundur
2113 Bu beyler hangi yoldan yürürse
Beylerin yürüdüğü yoldur kulun yolu
2114 Beyi iyi olursa, gidişi doğru
Çok daha iyi yürüyecektir kulu
2115 Bey gereksizce kibirli ve gönlü ulu olmamalı
Kibir doğru yolundan çıkarır insanı
2116 Beyler kutla ulu oldu kuşkusuz
Bundan payını almak için gönlünü küçük tutmalı
2117 Ne der işit akıllı, yeğlenen insan
Halkın arasında seçkin ve bilgili bir bey olan
2118 Büyüklük taslar ve kibirli olursa beyler
Ey oğul, kuşkusuz ucuzluk görürler
2119 Kibirle göğe ağmaz kişi
Alçak gönüllü olanın bozulmaz işi
2120 Kibir yararsızdır, gönlü soğutur
Alçak gönüllü olmak kişiyi yüceltir
2121 Beyin alçak gönüllü olması gereklidir
Eğer böyle değilse ondan yüz çevirmelidir
2122 Bey hem açık hem alçak gönüllü olmalı
Suçlu kişilerin suçunu bağışlamalı
2123 Erat hemen ona ısınır ve içten bağlanır
İçten bağlı kişiler gönülden hizmet eder
2124 Halkın başı olan beye himmet gerek
Bu himmetle birlikte mürüvvet de gerek
2125 Bu himmet ve mürüvvetle ünlenirse
Bey dileğince yaşar, av ayağına gelir
188 ■ Kutadgu Bilig
2126 Kimin himmeti yoksa o ölüdür
Her iki dünyadan pay alamaz
2127 Bu himmetle birlikte bir de siyaset gerek
Siyaset için de beylik riyaseti gerek
2128 Siyasetle bey düzenler ili, yasayı
Halk bu siyasete göre düzenler tavrını
2129 Bu beyit şu söze tanık ve cevabıdır
Tanık nerede olursa delil de oradadır
2130 Bu beyler kapısını siyaset süsler
Siyasetle bey ili düzenler
2131 Kötü insanlara karşı siyaset yürütmeli
Halkın bulanıklığını siyasetle süzmeli
2132 İlin direği, temeli, hem dibi, sağlamlığı
İki şeye bağlıdır kökü, aslı
2133 Biri halka töreyi paylaştırmak
Birisi erata gümüş dağıtmak
2134 Töreyle halkı sevinip dursun
Gümüşle eratın yüzü gülsün
2135 Bu ikisi bulursa beyden sevinç
İli düzelir, bey bulur avunç
2136 Eğer bey halkına töre vermezse
Korumazsa halkını, yiyici yerse
2137 Ateşe atar halkını bozulur ili
Yıkılır kuşkusuz bu beyliğin temeli
2138 Eğer bey eratını sevindirmezse
Eratın kınından çıkmaz kılıcı
2139 Kılıçla beyler her şeye uzatır elini
Kılıçsız aymaz bey yönetemez ilini
2140 Kılıçla baltadır ilin bekçisi
Kılıçla il alır halkın başı
189
Yusuf Has Hacib ■
2141 Ne der işit dünyayı elinde tutan
Kılıç ve baltayla düşmanı yenmiş olan
2142 Ey il sahibi, onu koru
Aymazlıkla yenir ağu
2143 Kılıç ve baltayı bekçi tut ey güçlü
Kılıç bekçi olursa, bey huzur bulur
2144 Kılıç kımıldarken düşman kımıldamaz
Kılıç kına girerse bey, huzur bulmaz
2145 Sevinçli tut ey bey kılıç vuranları
Sevinçle yaşa, görme acı
***
2146 Yine dedi Ögdülmiş, kutlu hakan
Bu il işleri zordur ama adı yücedir
2147 Halka baş olmak büyük ve ağır iştir
Emek ister ve baş ağrıtır
2148 Sevinci az, kaygısı çok
Öveni az, söveni çok
2149 Nereye baksan orada tehlike durur
Sevinçini sorarsan o da çok azdır
2150 Sevmeyeni çok, seveni az
Didinmesi çok, huzuru az
2151 Gönlü değme yerde güvensiz olur
Gönlün güvensiz olması, insana dert olur
2152 Dikkat edersen değme işinde tehlike var
Tehlikeli işi yapanın tadı kaçar
2153 Ne der işit, akıllı sözünü
Akıllı sözünün incidir tümü
2154 Hakanın boynu kıl gibidir, burç kadar başı
Ona pek inanmaz akıllı kişi
2155 Beylik baş üzerinde kılıç gibi
Her gün artar binlerce tehlikeli işi
190 ■ Kutadgu Bilig
2156 Böyle olur bu beylik işi
Kimi huzura kavuşur, kimi yer kendi başını
2157 Dünya ve ahireti bulayım dersen
Şu birkaç işini bırakma, yap yapabilirsen
2158 Gönlünü, dilini doğru tut, Allah’a sığın
Allah emrini sen ağır tut, tapın
2159 Ne gelirse Rab’dan razı ol, razı
Kulluğun özü razı olmaktır
2160 Bütün halka karşı gönülden ve içten ol
İyilik yap sen iyilik bul
2161 Halka yararlı ol, zarar verme
Tavrını iyi tut, kötülerin zararını önle
2162 Senin oldu dünya dirilik işinde
Yaşıyorken sen güle güle ye
2163 Can çıksa bile umudunu kesme
Allah gösterir iyi yolu iyilere
***
2164 Bu söylediklerimi hakan işitti
Beye bu türlü erdem ve bilgi gerekli
2165 Hangi insanda varsa bu erdem ve töre
Onu yükseltip bey atamalı ile
2166 Tam bir bey olur böylesi, halkın başı
Ondan bulur değme iyiliği kişi
2167 Ne der işit bilgili ve zeki
İlin süsüdür bilgili, zeki insanın bilgisi
2168 Bilgili olmalı bey, akıllı ve doğru
Ününün yayılmasi için yürekli ve tedbirli
2169 Hem eli açık, ilimli, hem de namuslu olmalı
Merhametli olup ilini gözetebilmeli
2170 Gözü tok, sabırlı ve alçak gönüllü
Kusurları bağışlayıcı ve sakin tavırlı
191
Yusuf Has Hacib ■
2171 Bütün erdemi herkesten üstün olmalı
Halka karşı adaletli davranmalı
2172 Hangi ilin olursa bu türlü bir beyi
Kurtulur o ilin halkı, gider hastalığı
2173 Doğar kut güneşi, il huzur bulur
Ne yazık ki bu türlü kişiler ölür
***
2174 Bu kadardı ey hakan bildiğim
Bütün bildiklerimi sana söyledim
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
2175 Hakan dedi: Doğru söyledin
Bana gerekenler de bunlardı, yanılmadın
2176 Başka bir sorum daha var sana
Bunu da açıklayıver bana
2177 Bey böyle erdem dolu olursa
Veziri nasıl olmalı ki
2178 Altın ve gümüşle büyük bir hazine kursun
Düzenlensin il, kent ve eyaletler artsın
2179 İlini yönetsin doğru yasalar yapıp
Eratın gönlü ısınsın, ondan iyilik görüp
2180 Halk huzur bulsun, kimse ona dokunmasın
Beyin adı iyi olarak anılsın
Dostları ilə paylaş: |