34
Ögdülmiş Hakana Kâtibin Nasıl Biri Olması Gerektiğini Söyler
2672 Cevap verdi Ögdülmiş, dedi: Hakan
Bu konuyu da iyi düşünmelidir
226 ■ Kutadgu Bilig
2673 Devam etti Ögdülmiş, ey bey dedi
Yorumlayayım bu sözü gönlümdeki gibi
2674 Beyler ne kadar bilgili olsa da
Yazıcı gerekir beyin sırrını yazmaya
2675 Yazıcıya söylemek gerekecektir iç sırrını
Çok ya da az, bunları gizlemeli
2676 Bu iç sırları çok sıkı tutması gerek
Dürüst ve dini bütün olması gerek
2677 Eğer tutmazsa bu yazıcı sırrı
Beyin sırrı açılır, o yakar özünü
2678 Beyler sırrını ne kadar gizlese de
Söylemesi gerek şu iki kişiye
2679 Birisi yazıcı, birisi vezir
Bu ikisine sırrı açmak gerekir
2680 Bu iki kişiye sırrı açmak gerekir
Sırrı açınca da nazlarını çekmek gerekir
2681 Bu iki kişide olur tüm sırlar
Sırrı tutmazlarsa işi bozarlar
2682 Çok iyi söylemiş Ötüken beyi
Diliyle ulaştırmış sana sırrın yeğini
2683 Ey beylerin inandığı insan, sırrı iyi gizle
Sırrı gizlemezsen başın hemen gider
2684 Bu ağız tam bir in misali
Ağızdan çıkan sözler seher yeli gibi
2685 Yayılır dünyaya, toplanamaz
İşitir bütün halk, örtülemez
2686 Ağızdan bazen ateş, bazen su çıkar
Birisi yapar, birisi yıkar
2687 Yanan ateş gibidir, gereksiz sözü
Ağzından çıkarma, yakarsın özünü
227
Yusuf Has Hacib ■
2688 Akarsu gibidir dilin söylediği iyi söz
Nereye akarsa orada ciçek açar
2689 Ey er adını almış bilgili bilge
Gönül sırrını çok iyi gizle
2690 Ne der işit, şu beyti oku
Gönül sırrını gizle ey gönlümün tokluğu
2691 Gönül sırrını sıkı tut, dilinden çıkarma
Eğer çıkararırsan pişmanlığı sürer yıllarca
2692 Kızıl dil kara başın amansız düşmanı
Bu düşmanı sıkı tut, huzurlu yaşa
2693 Yazıcı bilgili ve akıllı
Yazısı düzgün ve konuşması iyi olmalı
2694 Mektupta yazı güzel olursa gönül açılır
İnsan onu görünce gönlü avunur
2695 Güzel yazı belagatle birleşirse
Kusursuz olur yazı ve ifade
2696 Ne der işit Ila yazıcısı
Çok iyi bir yöntemdir sözün yazılması
2697 Her türlü iyi söz kitaplarda bulunur
Yazıldığı için unutulmaz, kalır
2698 Yazmasalardı kitapları yazanlar
Bu hikmet ve bilgiler nasıl bilinirdi
2699 Yazıp bırakmasalardı bilge ve bilginler
Bizden öncekilerden kim söz edebilirdi
2700 İnsanlar arasında yazı olmasaydı
Dilin söylediğine kim inanırdı
2701 Kişi ilden ile söz gönderebilir
Yazı olmazsa sözünü nasıl anlatabilir
2702 Çok gerekli bir şeydir yazı
Beyler yazıyla düzenler il işini
228 ■ Kutadgu Bilig
2703 Beylerin işine yarayan kişiler
Şu üç türlü insandır ey ilcibaşı
2704 Birisi bilgili, akıllı ve bilge
Bir diğeri sözünü açtığın yazıcı
2705 Üçüncüsü mert yiğittir, cesur yürekli
Düşmana, kurda böyle yiğitler gerekli
2706 Akıllı, bilgili ve anlayışlı bilgelere
Danışmak yararlıdır, ona ne şüphe
2707 Bütün il işini düzenleyen yazı
Yazıyla tutar zeki insan hesabı
2708 Yiğit ise kılıç alır eline ve onu kullanır
Düşmanın boynunu vurur, ayak altına alır
2709 Nerede bir araya gelirse bu üç türlü er
Dileğini bulur insan, bin arzuya erer
2710 Bunların dışında kalan bir sürü insan
Bu üçüne uyarak yürüyen deve yavrularıdır
2711 Kılıçla tutulur il eğer tutulursa
Kalemle yönetilir il eğer yönetilirse
2712 İnsan bilgisi ve aklıyla ili düzenler
Bu üç şeyle insan dünyayı süzer
2713 Bey ilde töreyi bilgiyle ele alır
Akılla bütün işlerini görür
2714 Kılıç il alır, zafer kazanır
Kalem ili düzenler, hazine kurar
2715 Kılıçtan kan damlarsa bey il alır
Kalemden kara damlarsa altın gelir
2716 Bu ikisidir dünyanın verip vereceği bize
Hem geçmişte hem de gelecekte
2717 Ey bey, bu iki şey büyük erdemdir
Bilge ilci beyler bu yolu tutmalıdır
229
Yusuf Has Hacib ■
2718 Buna benzer geldi şimdi şu söz
İşit bunu sen ey iyi öz
2719 Çok iyi bir erdemdir insanın bilgili olması
Daha önemli bir erdem kılıç kullanması
2720 Kılıçla alınır güzel ve iyi iller
Kalemle düzenlenir, herkes arzusuna erer
2721 Yazıcı gözü tok olmalı
İçten bağlı ve gönlü bol olmalı
2722 Gözü tok insan, mala sulanmaz
Böyle bir insan, mal ile aldatılamaz
2723 Kişi açgözlüyse olur nefsinin esiri
Bağışla sen onu ey dolunay yüzlü
2724 Kuldur açgözlü nice bey olsa da
Aşağılık olarak kalır daima
2725 Yazıcı açgözlüyse bilgisini kötüye kullanır
Açgözlülükle yazar ve yazıyı kötüye kullanır
2726 Altın, gümüş görünce ona aldanır
Sahibinin başını yer ya da başını kaybeder
2727 Bağlı bir hizmetli eşikte yatar
Her arandığında kapıda bulunur
2728 İçten bağlı hizmetli beyinin yararını ister
Tenini, canını, malını beyine feda eder
2729 Yazıcı içki içmemeli ve temiz tavırlı olmalı
Yararsız davranışları kendinden uzaklaştırmalı
2730 Yazıcı içki içerse bilgiden uzaklaşır
Bilgiden uzaklaşan yazıda şaşırır
2731 Yazıcı gece gündüz kapıda durmalı
Gerekli olduğu zaman hazır bulunmalı
2732 İnsanlar arasından seç şu iki kişiyi
Ondan sonra ver şu iki işi
230 ■ Kutadgu Bilig
2733 Birisi yazıcı, yazısı belli
Birisi elçi, dili ölçülü
2734 Yakınlar, akrabalar ya da yad yabancı arasında
Kırgınlık ve öfke olursa bunlardan gelir
2735 Bu iki kişiden iş bozulursa bozulur
Bu iki kişi işleri düzenler
2736 Birisi yazıda yanlış yazarsa sözü
Birisi diliyle düzeltmeli onu
2737 Ey hakan, yazıcı böyle olmalıdır
Böylesine güvenilip inanılır
2738 Böyle bir insana güvenilebilir
İnsanlık ararsan onda bulunur
***
2739 Bunlardı ey hakan benim bildiklerim
Arz ettim hakana, tükendi işim
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
2740 Hakan dedi: Bunu da anladım
Bir sorum daha var bugün, onu da söyle
2741 Hazinedar nasıl olmalı açıkla
Beyler güvenip de versin malını ona
2742 Hazinedeki altın, gümüşü korusun
Ve ona verilen başka işleri de yapabilsin
Dostları ilə paylaş: |