Yusuf Has Hacib ■
3416 Kimin erdemi varsa, iyiyse soyu, aslı
Birçok ilden insanlar olur onun düşmanı
3417 İyi insanın bak bellidir düşmanı
Kötünün düşmanı yoktur, ölüdür kötü
3418 Hangi erin etrafında kalabalık düşman toplanmışsa
O erin düşmanı diğerlerinden fazladır, bil bunu
3419 Düşmanıyla çarpışan erin adı büyür
Düşmansız kişinin adı yücelmez, yerde yatar
3420 Ne der işit bak erdemli er
Bu erdemle insan dileklerini elde eder
3421 Nasıl er olur bak bin düşmanı
Biner söz etmezse hakkında günden güne
3422 Kurt mu olur bak itten kaçan
Binlerce itin uluduğunu işitince
3423 Yalnız olunca kimseyi çekiştirmem dedin
Boş konuşup günaha girmem dedin
3424 Kimi çekiştireceksin yanında kimse olmayınca
İnsanlar arasında bulunmayınca
3425 Er odur ki dolaşır insanlar arasında
Dilini gözetip geçer başköşeye
3426 İri söze yumuşak cevap vermeli
Acı söyleyenleri tatlı sözle karşılamalı
3427 Başkalarının yükünü yüklenmeli ama yük yüklememeli
Cefa edenlere ses çıkarmadan vefa göstermeli
3428 Gönülden gidermeli bak öç ve kibirleri
Gönlünde ne varsa dilinde o olmalı
3429 Ne der işit insanların iyisi
Bu iyilikle anılmış adı, ünü
3430 İri söylemesin kişiye dilin
İri söz uzun yıllar ağrıtır gönlü
280 ■ Kutadgu Bilig
3431 Sana kim söverse onu övmelisin
Kaba o olur, sen asil sayılırsın
3432 Cefa edene kıladur vefa
Yiğit er vefa gösterir, kötüler cefa
3433 Uzaklaşırsa senden yakınların ya da arkadaşların
Yakınlık göster sen onlara ey kardeş
3434 Eğer zorba sana zorbalık ederse
Sen onu affet, budur din yolu
3435 Kul ya da cariye bir kusur işlerse bağışla
Bu bağışlamanın sevabını ahiret için azık et
3436 Budur erlik, bunun için erenler yük yüklenip
Yürürler sabırla ölümü bekleyip
3437 Bugün sen bir evde yalnız olmaktan
Ey düzgün tavırlı ne yarar umuyorsun
3438 Huzur, arzu, nimeti gözünle görmedin
Gümüş, cevher, altın, bakır bulmadın
3439 Sarayın, köşkün, yerin, yurdun yok
At, koşum, kız, oğlan hani hiçbiri yok
3440 İnsanlar üzerinde güçlü değil ki elin
Bunu kullanmayarak iyi ad edinesin
3441 Ne buldun ki şimdi bıraktın onu
Hangi deli sana zahit adını verdi
3442 Çoğu bırakıp az ile yetinen er
Bundan ötürü zahitliğe ulaşır
3443 Yoksa istediğini bulamayan herkes zahit olur
Sabırdan başka hile bulamaz, durur
3444 Er odur ki bak bin arzusunu bulup
Ondan yüz çevirir eren gibi olup
3445 Yedirir, içirir, malını yoksullara dağıtır
Ezeli Allah’a gönülden kul olur
281
Yusuf Has Hacib ■
3446 Gelen dünya nimetlerine gönül bağlamaz
Elinden gidenler işin üzülüp, kaşını çatmaz
3447 Arzularına ulaşmak için gücü olsa bile
Kendini tutar, hakim olur eline, diline
3448 Dikkat edersen bu söze uyar manası şu sözün
İşit, işine tut onu ey tavrı düzgün
3449 Erlerin eri odur ki her şeye gücü yeter
Ancak yapacağı yerde kendini sıkı tutar
3450 Bu erden daha iyi olan er şudur
Bin arzusunu bulur ama kendini tutar
-Odgurmış’ın Ögdülmiş’e cevabı-
3451 Cevap verdi Odgurmış, dedi: Doğru söyle
Nedir benden istediğin ey ay yüzlü
3452 Ne söylesem sözümü yererek
Cevabını veriyorsun, beni yere sererek
3453 Dileğin nedir açıkla bana
Ne istiyorsan söyle açıkça
-Ögdülmiş’in Odgurmış’a cevabı-
3454 Cevap verdi Ögdülmiş, dedi: Söyleyeyim
Niye geldiğimi açıklayayım
3455 Bu Kün-Toğdı hakan işitti seni
Kendine gerekli buldu, yolladı beni
3456 Çok arzuladı seni görmeyi
Sözcü olarak beni yolladı
3457 Ne kadar ağır gelse de gitmelisin
Hakana gidip bir görünmelisin
3458 Hakan çok iyi bir sultandır
Halka merhametli, sevilen bir candır
282 ■ Kutadgu Bilig
3459 Kim hakanın yüzünü görse kutlu olur
Her iki dünyada o kut bulur
3460 Ne der işit, bu il, kent beyi
Devleti yöneten, ile bilgisi yeterli
3461 Töreli, doğru bey gerçekten kuttur
Onun kutundan herkes payını alır
3462 Nerede adaletiyle ünlü bir bey adı varsa
Oraya gitmeli, insan kutu onda bulur
3463 Bu göğün direğidir doğruluğa dayanan töre
Töre bozulursa çok duramaz yerinde
3464 Töre yapan bu beyler yaşamasalardı
Allah yedi kat yerin düzenini bozardı
3465 Adil bir beyin yüzünü gören kutlu olur
Sevaba girer ve günahtan kurtulur
3466 Bilirsin bugün benim adam olduğumun
Sebebi hakandır, ondan destek buldum
3467 Allah bana anlayış, akıl ve bilgi verdi
Böylece bütün iyiliklere değdirdim elimi
3468 Allah tevfik verdi bütün iyilikler için
Halkın hem yararı hem yükünü yüklenmek için
3469 Seni de istiyor şimdi hakan bugün
Beylik düğümünü el ele verip çözmek için
3470 Çağırmak için beni yolladı sana
Ey yiğit, beni yalnız yollama
3471 Mektup yolladı hakan, kendisi yazdı
Ne söylediyse al kendin oku
***
3472 Çıkardı mektubu, eliyle sundu
Odgurmış biraz düşünceli alıp okudu
-Odgurmış’ın Ögdülmiş’e sorusu-
283
Yusuf Has Hacib ■
3473 Okudu mektubu, uzun uzun düşündü
Anlamlı sözler yazmış hakan dedi
3474 Hakan şimdi gel diye çağırmış
Bütün iyiliklerin adını saymış
3475 Büyük iş bak bunlar benim boyuma
Nasıl yapayım akıl ver bana
-Ögdülmiş’in Odgurmış’a cevabı-
3476 Cevap verdi Ögdülmiş, dedi: Hakan
Hiç düşürmez seni dilinden
3477 Ağzını açtığında senin adın çıkar
Seni görmek için gözünü açtı bakar
3478 Kimi severse gönül arzulayıp
Dilinde, sözünde onun adı dolaşır
3479 Kendini sevdirmiş ne der oku
Sevgilinin yüzüdür gönlün tokluğu
3480 Gönül kimi severse göz onu görür
Göz nereye baksa orada o uçar
3481 Gönülde neyse arzu, dilek
Ağız açılınca söylenen odur
-Odgurmış’ın Ögdülmiş’e cevabı-
3482 Cevap verdi Odgurmış, dedi: Bana
Bir akıl ver ey yiğit, ne yapmalıyım
3483 Sevgili kardeşim, sensin bana yakın
Bir öneride bulun, öde kardeşlik hakkın
3484 Bir öneri istiyorum senden bu işte
Bu önerin denk olsun bilginle
3485 Kardeşsin, istersen de ki arkadaş
Kardeşlik, arkadaşlık ikisi de birbirine eş
284 ■ Kutadgu Bilig
3486 İçten bağlı olan sensin bugün bana
Ne yapmalı söyle, güveniyorum sana
-Ögdülmiş’in Odgurmış’a cevabı-
3487 Cevap verdi Ögdülmiş, dedi: Bu sözü
Sorma bana sen ey kutlu kişi
3488 Beni çağrıcı olarak gönderdi hakan sana
Nasıl danışırsın sen şimdi bana
3489 Gidelim demekten başka ne söyleyebilirim
Sana nasıl gitme diyebilirim
3490 Seninle birlikte olmak benim için çok yararlı
Kendi yararını isteyene danışmaz akıllı
3491 Ne der işit bilgili Çigil
*
Bilgisiz işit, boyun eğ, eğil
3492 Kendi yararını düşünene sözü danışma
Ey kutlu öz, bundan yarar gelmez sana
3493 Danışırsan şu kişiye danış
Kendi yararını düşünmeyen insana arkadaş
3494 Kendi yararını düşünen kendi payı için
Yararlı olanı bile zorla densiz gösterir
3495 Nice iş var ki danışmak gerek
Gönlün uygun gördüğü işi yapmak gerek
3496 Kendine en yakın senin kendi özün
Başkasına inanma kes artık sözün
3497 Sen kendin bilmelisin ne yapılacağını, danış
Ama bu işte isteme benden görüş
3498 Seni almaya geldim oradan kalkıp
Önerim şudur, yürü gidelim şimdi kalkıp
* Çiğil: Eski Türk boylarından biri
285
Yusuf Has Hacib ■
3499 İnsanlar arasında bulacağın sevap ve iyilik
Burada bulunmaz, bu kuşkusuz
3500 Köyün, kentin içindeki nice iyilikleri
Sana söyledim ayıra seçe şimdi
3501 Bilirsin bu sözleri doğru söylediğimi
Allah’ım bilir senin iyiliğini istediğimi
3502 İnsanlardan kaçıyorsun, ne yaptı insanlar sana
İnsanlara katıl, davran insanca
3503 Müslümanların işini yap, sıkıntılarını gider
Allah sana cenneti verir, başköşe yerin olur
3504 Gönlünü, dilini doğru tut, dürüst davran
Nerede istersen orada kutla yaşa
3505 İnsansız yaşama, insanlar arasında
Kişi ayıbını görme, bak kendine
3506 Buna benzer simdi şu beyit ey bilge
Bunu okumalı ve tutmalı işe
3507 Nereye gidersen git iyi ol
Soyuna, aslına bakma, iyiliği kendinde ara
3508 İnsanın iyisi bak unutmaz kendini
Nereye giderse gitsin arar doğru yolu
3509 İnsan iyi olmalı, iyi tutarsa tavrını
Nerede olursa olsun bulur bin türlü sevinci
3510 İyi her yerde iyi olur
İyiliğinin cevabı olarak iyilik bulur
3511 Sen iyi tut tavrını, kötü olma
Nerede istersen yürü, korkma
Dostları ilə paylaş: |